پشت پرده اهداف اقتصادی جنگ غزه چیست؟_خبررسان

جنگ غزه یکی از موضوعات مهم مورد دقت در منطقه است. این جنگ علاوه بر ریشه‌های سیاسی، ریشه‌های اقتصادی نیز دارد که به آن چندان دقت نمی‌شود. دقت به ریشه‌های اقتصادی جنگ، از اهداف مهمی پرده برمی‌دارد. از این رو، در ابتدا ملزوم است که به کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا پرداخته شود.

کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا یا همان کریدور عرب-مد که تصمیم تشکیل مسیری جانشین در فضای ژئوپلیتیکی دارد، کماکان در مرحله های اولیه خود به سر می‌برد. مسئله مورد دقت آن جاست که جنگ اسرائیل و فلسطین، علنا این کریدور و کانال بن گوریون را تحت‌الشعاع قرار داده است. آیا با ادامه جنگ فضای ژئوپلیتیکی منطقه تحول می‌کند؟

نقش کانال بن گوریون و کریدور عرب-مد در ادامه جنگ غزه

کریدور عرب-مد، هند را از طریق یک شبکه حمل‌ونقل دریایی و ریلی که از عربستان و نوار غزه عبور می‌کند، به اروپا متصل خواهد کرد. این دالان اقتصادی، از مسیر بین هند و اروپا یعنی که از کشورهای امارات، عربستان سعودی، اردن، اسرائیل و یونان می‌گذرد. از دلایل مهم تشکیل این مسیر تجاری تازه می‌توان به محدود کردن قوت مانور چین در مطرح ابتکاری یک کمربند_یک جاده(BRI)، حذف ترکیه از شبکه حمل و نقل به اروپا و افت وابستگی به کانال سوئز اشاره کرد.

از نظر دیگر، مطرح احداث یک کانال آبی به نام کانال بن گوریون نیز در دستور کار اسرائیل قرار دارد. این کانال از مرزهای شمالی اسرائیل از کنار نوار غزه عبور خواهد کرد. این کانال از آن جهت حائز اهمیت است که تحکیم‌کننده کریدور هند خاورمیانه اروپا خواهد شد.

کانال بن گورین علنا مسیر جانشین و رقیب کانال سوئز گفتن شده که اکنون مسیر مهم حمل و نقل دریایی خاورمیانه است. اتصال اروپا و آسیا به یکدیگر و از دور خارج کردن مصر، از دلایل مهم تشکیل این چنین کانالی گفتن شده است. منطقا مصر تصمیم ندارد که این چنین کانالی راه اندازی شود چرا که کانال سوئز یکی از منبع های مهم درآمد ارزی سرزمین مصر است.

در این عرصه باید به پیشینه روابط کشورها با اسرائیل نیز دقت شود. کانال بن گوریون دقیقا در مجاور نوار غزه قرار دارد. به نظر می‌رسد که این نوشته مانعی برای تشکیل این چنین کانالی توسط اسرائیل باشد و اسرائیل تصمیم دارد که با ادامه جنگ، منطقه را از آن خود کند تا بتواند اهداف اقتصادی خود در منطقه را نیز محقق کند.

از این رو، ملزوم است که به ابعاد اقتصادی و ژئوپلیتیکی این جنگ نیز پرداخته شود. همان طور که پیداست علنا نوار غزه، سدی بر این مطرح خواهد می بود و به نظر می‌رسد یکی از دلایل گسترش جنگ اسرائیل و فلسطین، نوشته کانال بن گوریون و تشکیل کریدور هند-خاورمیانه-اروپا باشد.

رقابت با کانال سوئز و تحول کشورهای منتفع

با احداث این کریدور، علنا یکی از با اهمیت ترین راه‌های راه رسیدن به اروپا، اسرائیل خواهد شد و این نوشته کل منطقه را تحت تاثییر قرار خواهد داد. این نوشته علتمی‌شود که کانال سوئز و کشورهای منتفع از جمله مصر، با خطر بزرگی روبه رو باشند. حال که جنگ هم چنان ادامه دارد، حالت این کریدور اشکار نیست و تا حدی به تعلیق درآمده است. اما اگر جنگ به همین منوال ادامه اشکار کند، تحول شرایط منطقه امری قطعی خواهد می بود. 

ملزوم به ذکر است که موضع آمریکا، روسیه، ترکیه، ایران، پاکستان، عراق، قطر، اردن، سوریه و دیگر بازیگران مهم منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، اگرچه بر پایه مواضع سنتی خود بوده‌، اما در این بین و به علت منافع اقتصادی حاصل جنگ و تحول جایگاه آن‌ها در منطقه، چرخشی در مواضع برخی از این کشورها دیده می‌شود.

بنا بر گزارش موسسه مطالعات سیاسی و بین المللی، یکی از عوامل مؤثر در اتخاذ موضع اعلامی یا عملی کشورها، ملاحظات آنها نسبت به پروژه احداث این کریدور است. این نوشته می تواند در ادامه یا تعیین سرنوشت این جنگ مهم و تعیین‌کننده باشد.

صادرات گاز اسرائیل به اروپا

در عرصه وجوه اقتصادی و ژئوپلیتیکی جنگ، ملزوم است که به میدان ها گازی اسرائیل نیز پرداخته شود. چرا که این نوشته محدود به کانال بن گوریون و کریدور نیست.

اسرائیل که وقتی واردکننده گاز از مصر می بود، اکنون به صادرکننده تبدیل شده است. نوشته صادرات گاز توسط اسرائیل و احداث کریدور ذکرشده، برای اروپا منافع تعداد بسیاری را خواهد داشت. از همین منظر احتمالا بتوان به تمایل کشورهای اروپایی به ادامه جنگ پی برد. بعد از جنگ روسیه و اوکراین، روال صادرات گاز روسیه به اروپا افت یافت. از این رو، اروپا به جستوجو منبع جدیدی برای واردات گاز است و اسرائیل گزینه مناسبی برای آن‌ها خواهد می بود.

تاثییر میدان ها گازی بر ادامه جنگ

میدان ها گازی اسرائیل، نقش مهمی برای اقتصاد این سرزمین بازی می‌کند. میدان ها گازی مهم این سرزمین، یعنی میدان تمار، لویاتان و کاریش، از منبع های مهم صادرات این سرزمین است. این میدان ها گازی، بعد از جنگ دست‌خوش تغییرات تعداد بسیاری شدند و تشکیل آن‌ها محدود و برخی اوقات متوقف هم شد.

اسرائیل به واسطه وجود این میدان ها گازی، گاز طبیعی را به کشورهایی همانند مصر، اردن صادر می‌کرد. این چنین مصر، گاز اسرائیل را به ترکیه و اتحادیه اروپا نیز صادر می‌کند.

میدان ها گازی اسرائیل و علت مناقشات

میدان گازی تمار از سال ۲۰۱۳ با ظرفیت ۲۸۲ میلیارد مترمکعب کشف شد و اکنون روزانه ۸۸۷ میلیون فوت مکعب گاز تشکیل می‌کند. این میدان نزدیکی شمال نوار غزه واقع شده است و بعد از افزایش جنگ و درگیری در آن منطقه، تعطیل شد. تعطیلی این میدان گازی، صادرات گاز اسرائیل به مصر را نیز متوقف کرد.

میدان گازی لویاتان بزرگ‌ترین میدان گازی اسرائیل است و نقش مهم صادرات گازی اسرائیل را بر مسئولیت دارد. قیمت جاری ذخایر این میدان ۱۲.۵ تریلیون مترمکعب است. این میدان در نزدیکی ساحل حیفا واقع شده است و بخشی از منبع های زیرزمینی گاز متعلق به فلسطین است. حال به نظر می‌رسد یکی از اهداف اسرائیل، کوچاندن مردم غزه به مصر است تا از این طریق، امتیاز کل این میدان گازی متعلق به اسرائیل شود.

میدان ها گازی و درگیری با لبنان

میدان نفتی و گاز طبیعی کاریش در آب‌های مدیترانه و در ۱۰۰ کیلومتری سواحل فلسطین و نزدیک به ۷۵ کیلومتری ساحل حیفا واقع شده است. این میدان در بلوک شماره ۸ قرار دارد و با بلوک شماره ۹ که متعلق به آب‌های لبنان است، فقط ۷ کیلومتر فاصله دارد.

میدان گازی کاریش مدام مورد مناقشه اسرائیل و لبنان بوده است. پیش‌تر حزب‌الله لبنان در رابطه این میدان گازی گفتن کرده می بود که تا وقتی که مرز آبی لبنان و منطقه اقتصادی آن در دریای مدیترانه و تکلیف میدان گازی کاریش اشکار نشود، با هر عمل از جمله اشغال پهنه دریایی، اکتشاف و استخراج به شکل‌های گوناگون مقابله می‌کند.

از این رو، نوشته میدان ها گازی نه تنها بر جنگ اسرائیل و غزه، بلکه مستقیما بر جنگ با لبنان نیز اثرگذار بوده است.

ادامه جنگ به چه قیمتی؟

با این حساب باید او گفت در صورت ادامه جنگ و احداث کانال بن گوریون، پروژه کریدور هند-خاورمیانه-اروپا قوت خواهد گرفت. از این رو، تعداد بسیاری از کشورها جایگاه اقتصادی خود را از دست خواهند داد و چهره منطقه تحول خواهد کرد. از یک طرف چین، ترکیه، ایران، عراق و مصر و از طرف دیگر هند، امارات، اسرائیل و اتحادیه اروپا، به واسطه وجود کریدور‌های متفاوت علنا منافع متغیری را خواهند داشت.

نوشته صادرات گاز اسرائیل به اتحادیه اروپا و موضع‌گیری کشورهای گوناگون با دقت به منافع‌شان نیز حائر اهمیت است. با این که هرکدام از این موضوعات، نیازمند بازدید بیشتری است، اما دقت به آن‌ها علنا ریشه‌های اقتصادی جنگ در منطقه را مشخص می کند. این چنین این نوشته، علنا از تضاد منافع عمیقی که در منطقه وجود دارد، پرده برمی‌دارد.

اگر جنگ ادامه اشکار کند، علنا مردم بیشتری در غزه کشته شده یا به مصر کوچانده خواهد شد. احتمالا اهداف استراتژیک اسرائیل به تعلیق درآمده باشد، اما هم‌چنان تعداد بسیاری از مردم در این راه کشته شدند. دست‌یابی به اهداف ژئوپلیتیکی در منطقه، تا به حال به قیمت از دست رفتن جان هزاران انسان همه شده است.

برای مطالعه زیاد تر صفحه سوخت و انرژی را جستوجو کنید.