۹۱/۵ درصد از متانول ایران در استان بوشهر تشکیل می‌شود_خبررسان

مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به بازدید پتانسیل‌های صنعت متانول در ایران پرداخته و بر الزام تدوین سند راهبردی گسترش این صنعت و زنجیره قیمت پایین دست آن، مشابه با حالت فراهم خوراک گاز طبیعی اصرار کرده است.

چرا صنعت متانول مهم است؟

متانول به گفتن محصولی بر پایه خوراک گاز طبیعی سهم قابل توجهی از تشکیل و صادرات محصولات صنعت پتروشیمی را به خود تعلق داده است. اکنون ظرفیت تشکیل متانول در سرزمین نزدیک به ۱۵/۷ میلیون تن در سال است که با منفعت برداری از مطرح‌های در حال اجراء ظرفیت تشکیل این محصول به نزدیک به ۳۶ میلیون تن در سال ۱۴۱۲ افزایش خواهد یافت.

با دقت به برنامه های افزایش تشکیل این محصول در سرزمین و آثار آن پایش حالت بازار و ساختار این صنعت اهمیت اشکار می کند. به این علت مقصد گزارش حاضر رصد حالت این صنعت در سرزمین و جهان با منفعت گیری از مطالعات تطبیقی است مطابق نتایج این گزارش در سال ۲۰۲۲ ظرفیت اسمی تشکیل متانول در دنیا معادل ۱۴۰، تقاضا معادل ۹۲ و تجارت نزدیک به ۳۳ میلیون تن بوده است.

چین با ظرفیت تشکیل ،۷۲ تقاضای ۵۵ و واردات ۱۲/۳ میلیون تن بزرگترین تشکیل کننده مصرف کننده و داخل کننده متانول در جهان است. در سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۱۰/۲ میلیون تن متانول در ایران تشکیل شد که نزدیک به ۷۰۰ هزارتن آن در داخل مصرف و بیشتر از ۹۳ درصد متانول تولیدی صادر شده است.

ظرفیت تشکیل متانول در دنیا چه مقدار است؟

در سال ۲۰۲۲ مجموع ظرفیت اسمی واحدهای تشکیل کننده متانول در دنیا ۱۴۰ میلیون تن می بود. در همین سال کارکرد تشکیل به ۹۲ میلیون تن رسید. تقاضای متانول در سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۹۲ میلیون تن در سال می بود که پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به ۱۱۰ میلیون تن برسد. این چنین با دقت به رشد هزینه های متانول و افت رشد ظرفیتهای تازه پیش بینی می شود قیمت متانول صعودی شود.

در سمت اراعه، چین، خاورمیانه و آمریکای جنوبی به ترتیب با ۷۲، ۲۵ و ۱۱ میلیون تن ظرفیت اسمی متانول در سه جایگاه اول از این نظر قرار دارند. در سمت تقاضا، چین، آمریکای شمالی و اروپای غربی به ترتیب با ۵۵، ۸ و ۷۵ میلیون تن تقاضا، پر مصرفش من مناطق تقاضای متانول می باشند.

به طور کلی زنجیره قیمت متانول به سه دسته تقسیم بندی می شود:

۱. سوخت (سوخت کشتی سوخت هوایی اختلاط با بنزین بیودیزل MTBE, TAME و تشکیل فراورده های نفتی MTG)

۲. صنایع شیمیایی (از جمله: فرمالدهید، اسید استیک، دی متیل اترا

۳.تبدیل متانول به الفین ها (MTO)

صعود در هر ۳ قسمت

آمارها نشان می دهد کاربرد و تکمیل زنجیره قیمت متانول در هر سه قسمت صعودی است اما مقدار افزایش در این قسمت ها متفاوت خواهد می بود. بازار صنایع شیمیایی زیاد به حالت صنایع جهانی به خصوص حالت اقتصاد چین وابسته است. در قسمت واحدهای MTO و MTP نیز حالت به همین شکل است. چین بیشترین ظرفیت و مطرح این واحدها در جهان را دارد و با دقت به حجم اندوخته گذاری و بازارسازی مورد نیاز به نظر نمی‌رسد کشورهایی که تا بحال در بازار متقول وجود نداشته اند به این مطرح ها علاقه‌مند شوند اما منفعت گیری از متانول به گفتن سوخت (یا مکمل سوخت موردی است که با دقت به سخت گیرانه تر شدن مقررات محیط زیستی قابل تأمل برای همه کشورهای جهان است و انتظار می رود بیشترین رشد بین مصارف پایین دست متانول را به خود تعلق دهد.

تجارت متانول

تجارت متانول در سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۳۳۰ میلیون تن بوده است خاورمیانه با دقت به حجم بالای تشکیل و نبوده است ظرفیت پایین دستی مصرف متانول با ۱۴/۳ میلیون تن صادرات بزرگترین منطقه صادر کننده متانول است. آمریکای جنوبی و آسیای جنوب شرقی به ترتیب با ۵/۷ و ۲/۵ میلیون تن در رتبه های بعدی قرار دارند. در سمت واردات چین بزرگترین داخل کننده متانول با مقدار واردات ۱۲/۳ میلیون تن بوده که این حجم از واردات در کنار مقدار بالای تقاضا علتتسلط چین بر بازار جهانی متانول شده است. طی سال ۲۰۲۲، در خاورمیانه تعداد ۲۳ مجتمع در کشورهای ایران، عربستان قطر عمان و بحرین با مجموع ظرفیت نزدیک به ۲۵ میلیون تن فعال بودند که ۱۷/۵ میلیون تن متقول با نرخ متوسط عملیاتی ۷۰٪ تشکیل کردند. ۱۴/۳ میلیون تن معادل ۸۳٪ از متانول تشکیل شده در منطقه به دیگر مناطق به اختصاصی چین صادر شده است. ایران بیشترین سهم از صادرات متانول منطقه خاورمیانه را به خود تعلق داده است.

قانون‌ها برای صنعت متانول

نظر راهکار تقنینی نظارتی یا سیاستی بازدید سید تقاضای متانول در جهان مشخص می کند به طور متوسط تقریباً ۵۱ درصد متانول به محصولات شیمیایی (از جمله ۲۶ درصد فرمالدهید و ۹ درصد استیک اسید)، ۳۱ درصدیه محصولات سوختی و ۱۸ درصد تبدیل به الفین میشود در ایران از ۱۰/۲ میلیون تن متانول تولیدی پتروشیمی بندر امام نزدیک به ۱۷۶ هزارتن و پتروشیمی شیمی یافت ۳۳ هزار تن متانول جهت تشکیل MTBE و پتروشیمی فناوران ۸۱ هزارتن برای تشکیل اسید استیک مصرف می کنند. پتروشیمی های نخل آسماری و اهتمام جم نیز در کل به ۶۴ هزار تن متقول جهت تشکیل فرمالین و اوره فرمالدهید نیاز دارند.

نزدیک به ۳۶۰ هزارتن متانول هم در بورس انرژی اراعه و مبادله شده و ۹۳ درصد متانول تولیدی (عمدتاً به چین) صادر شده است. از سویی نتایج بازدید مطرح های آتی در دست اجرای این صنعت حاکی از آن است که تا آخر سال ۱۴۱۳ از کل منقول تولیدی برآورد شده به مقدار ۲۳/۴ میلیون تر نزدیک به ۶۹ درصد (معادل ۱۶۱ میلیون تن تبدیل به الفین (MTO) و کمتر از یک میلیون تن به دیگر محصولات شیمیایی و سوختی تبدیل و نزدیک به ۶۰۰ هزارتن در دیگر صنایع مصرف و مابقی صادر خواهد شد.

تعدد واحدهای متانولی در سرزمین بدون دقت به ظرف زنجیره پایین دست آن و تمرکز بر بازار انحصاری از دیگر نقاط ضعف صنعت متانول سرزمین است لذا تهیه سند راهبردی گسترش متانول و زنجیره قیمت پایین دست آن مشابه با حالت فراهم خوراک گاز طبیعی گسترش ظرفیت صنایع پایین دست و نیاز سنجی داخل و کشش بازار و پایش و رصد حالت بازار جهانی این محصول و زنجیره قیمت آن الزام دارد.

حالت بازار جهانی صنعت متانول

در سال ۲۰۲۲ مجموع ظرفیت اسمی واحدهای تشکیل کننده متانول در دنیا ۱۴۰ میلیون تن بوده است در همین سال ۹۲ میلیون تن متانول در دنیا تشکیل شده که این نوشته نشان دهنده نرخ عملیاتی ۶۵ واحدهای متانولی .است پایین بودن نرخ عملیاتی تشکیل متانول در دنیا به علت پایین بودن نرخ عملیاتی تشکیل متانول در چین است که ۵۱ ظرفیت اسمی را در اختیار دارد تجارت متانول در سال ۲۰۲۲، نزدیک به ۳۳ میلیون تن بوده و در نتیجه شاخص تجارت پذیری متانول ۳۶ است که عدد نسبتا بالایی بوده شاخص تجارت پذیری نفت خام به گفتن یک کامودیتی نزدیک به ۴۰ است در شکل زیر روال ظرفیت اسمی تشکیل تجارت و نرخ عملیاتی متانول در جهان نشان داده شده است.

نمودار روال ظرفیت اسمی تشکیل تجارت و ترخ عملیاتی متانول در دنیا

همان طر که حرف های شد؛ در سمت اراعه، چین، خاورمیانه و آمریکای جنوبی به ترتیب با ۷۲، ۲۵ و ۱۱ میلیون تن ظرفیت اسمی متانول در سه جایگاه اول از این نظر قرار دارند. چین با دسترسی به منبع های زیاد زغال سنگ و توانایی تشکیل گاز سنتر (Syngas) واحدهای متانول بسیاری به منفعت برداری رسانده است. در خاورمیانه وجود میدان ها متعدد گازی و دسترسی به گاز سبک علتتوسعه مجتمعهای عظیم تشکیل متانول شده است. متانول کاوه در ایران با ظرفیت ۲/۳ میلیون تن در سال بزرگترین واحد یکپارچه تشکیل متانول در دنیاست. در آمریکای جنوبی نیز با وجود منبع های گاز همراه تشکیل متانول عمدتاً با مقصد صادرات و یا منفعت گیری به گفتن افزودنی برای بیودیزل صورت میگیرد آمریکای شمالی با وجود منبع های گاز شیل، با ظرفیت اسمی تشکیل ۱۰/۸ میلیون تن در سال با فاصله اندکی آمریکای جنوبی را جستوجو می کند.

نمودار ظرفیت اسمی و تقاضای متانول در جهان به تفکیک منطقه

در سمت تقاضا، چین آمریکای شمالی و اروپای غربی به ترتیب با ۵۵، ۸ و ۷/۵ میلیون تن تقاضا، پر مصرف ترین مناطق تقاضای متانول می باشند. چین با احداث و منفعت برداری از واحدهای متعدد پایین دست متانول با اهداف گوناگون از جمله تبدیل آن به الفین‌های سبک در واحدهای MTO/MTP، تشکیل فرمالدهید، اسید استیک و حتی منفعت گیری مستقیم به گفتن سوخت نزدیک به ۶۰٪ از تقاضای جهانی متانول را به خود تعلق داده است در آمریکای شمالی متانول عمدتا برای تشکیل مواد شیمیایی فرمالدهید و استیک اسید و یا افزودن به سوخت به طور مستقیم و یا از طریق تشکیل MTBE به مصرف می رسد. در اروپای غربی اگر چه تشکیل فرمالدهید بیشترین سهم از مصرف متانول را به خود تعلق داده است اما با دقت به مصرف بالای بیودیزل در این منطقه قسمت قابل توجهی از متانول به گفتن افزودنی برای این سوخت منفعت گیری می شود.

نمودار تراز تجاری خالص صنعت متانول در مناطق گوناگون

همان طور که اشاره شد در سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۳۳ میلیون تن متانول در دنیا تجارت شده است خاورمیانه با دقت به حجم بالای تشکیل و عدم وجود ظرفیت پایین دستی مصرف متانول، با ۱۴/۳ میلیون تن صادرات بزرگترین منطقه صادر کننده متانول است. آمریکای جنوبی و آسیای جنوب شرقی به ترتیب با ۵/۷ و ۲/۵ میلیون تن در رتبه های بعدی قرار دارند. در سمت واردات چین بزرگترین واردکننده متانول با مقدار واردات ۱۲/۳ میلیون تن است. این حجم از واردات در کنار مقدار بالای تقاضا علتتسلط چین بر بازار جهانی متانول شده است. اروپای غربی و دیگر کشورهای شمال شرق آسیا با ۵/۳ و ۵/۱ میلیون تن دیگر مناطق مهم داخل کننده متانول است

روال گسترش صنعت متانول در ایران

یکی از با اهمیت ترین اهداف صنعت پتروشیمی، جلوگیری از خام فروشی نفت و گاز و تشکیل محصولات با قیمت افزوده بالاتر است. در سال ۱۳۸۲ با منفعت برداری از میدان گازی پارس جنوبی و مناسب بودن قیمت جهانی متانول این زمان در اختیار صنعت پتروشیمی و اندوخته گذاران قرار گرفت تا بتوانند به گسترش این صنعت در سرزمین بپردازند گفتنی است تا قبل از اعمال قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی گسترش صنعت پتروشیمی به مسئولیت دولت می بود ایران با ظرفیت ۱۵/۷ میلیون تن متانول در سال ۱۴۰۲ یکی از بازیگران مهم این صنعت در دنیا به شمار میرود فرمالدهید پرکاربردترین آلدهید تجاری و پرمصرف ترین محصول مشتق شده از متانول است. محصولات نهایی حاصل از فرمالدهید در صنایع مختلفی همانند ساختمان ماشین، رنگ، رزین و … به مصرف میرسند. در دهه ۶۰ فرمالدهید مورد نیاز سرزمین از طریق واردات فراهم میشد تا این که در سال ۱۳۶۸ مطرح گسترش پتروشیمی شیراز با ظرفیت ۸۴ هزار تن به منفعت برداری رسید. ۱۰ سال سپس نیز پتروشیمی خارک در سال ۱۳۷۸ با ظرفیت کل ۱,۱۳۵ هزار تن داخل مدار شد ظرفیت تشکیل متانول پتروشیمی خارک ۶۶۰ هزارتن است. دیگر واحدهای تولیدی نیز در اواسط دهه ۸۰ و اواخر دهه ۹۰ داخل مدار تشکیل شدند.

ظرفیت اسمی و تشکیل متانول در ایران

در ایران یازده واحد تشکیل کننده متانول وجود دارد که در سال ۱۴۰۲ مجموع ظرفیت اسمی آنها ۱۵/۷ میلیون تن بوده است. پتروشیمی زاگرس با دارا بودن دو واحد ۱/۶۵ میلیون تنی بزرگترین واحد متانولی سرزمین است و بعد از آن متانول کاوه با ظرفیت ۲/۳ میلیون تن قرار دارد. در سال ۱۴۰۲ با نرخ متوسط عملیاتی ۶۴ نزدیک به ۱۰/۲ میلیون تن متانول توسط پتروشیمی های متانولی سرزمین تشکیل شد. به طور کلی نرخ عملیاتی واحدهای متانولی به عوامل مختلفی نظیر دسترسی به خوراک و نرخ فراهم خوراک نرخ حامل های انرژی، مشکلات فنی و عملیاتی چالشهای ژئوپولیتیک و محدودیت‌های زیست محیطی بستگی دارد. در سالهای تازه افزایش قیمت گاز طبیعی، افزایش نیافتن قیمت جهانی متانول مشابه با افزایش قیمت گاز و ناترازی انرژی بیشترین تأثیر را بر واحدهای متانولی داشته و علتکاهش نرخ عملیاتی این صنعت شده است. در جدول ۱ مجتمع های پتروشیمی فعال در سرزمین و ظرفیت اسمی آنها اراعه شده است.

نزدیک به ۹۱/۵ درصد از متانول ایران در استان بوشهر تشکیل می‌شود. ۶۳ درصد در عسلویه، ۱۵ درصد در بندر دیر (متانول کاوه) و ۴ درصد در جزیره خارج پتروشیمی خارج تشکیل می‌شود. نزدیکی به میدان گازی پارس جنوبی با اهمیت ترین عامل این تمرکز است.

نقشه جانمایی واحدهای تشکیل متانول در ایران

مطابق برنامه اراعه شده شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اجرای مطرح های منقولی و طرحهای تبدیل گازبه الفین و پروپیلن (GTPO) در دست اجرا، ظرفیت تشکیل متانول ایران در سال ۱۴۰۷ به ۲۹.۹ و در سال ۱۴۱۲ به ۳۵.۹ میلیون تن افزایش خواهد یافت یا دقت به آمار مقدار تشکیل متانول در سال ۱۴۰۱ معادل ۸۶ میلیون تن بوده است که از این مقدار نزدیک به ۸ میلیون تن آن صادر و ۶۰۰ هزارتن آن به گفتن محصول میانی در صنعت پتروشیمی و صنایع پایین دست مصرف شده است.



مقدار تشکیل واقعی در سال ۱۴۰۷ نزدیک به ۱۹/۵ میلیون تن برآورد میشود که هم چنان با دقت به اجرا نشدن طرحهای تکمیل زنجیره قیمت قسمت قابل توجهی از متانول سرزمین نزدیک به ۱۲ میلیون تن صادر خواهد شد. اما این روال یا تکمیل و بهر مبرداری از مطرح های تکمیل زنجیره قیمت تا آخر سال ۱۴۱۲ روال نزولی خواهد داشت. به طوری که پیش بینی شده از ۲۳/۴ میلیون تن کارکرد متانول تولیدی بیشتر از ۷۳ درصد در زنجیره پایین دست مصرف خواهد شد (۱۶/۱ میلیون تن تبدیل متانول به الفین ۱/۱ میلیون تن تبدیل متانول به دیگر محصولات شیمیایی نزدیک به ۶۰۰ هزار تن مصرف در دیگر صنایع و نزدیک به ۵۶ میلیون تن آن صادر خواهد شد.

یقیناً تحقق این رقم های مشروط به فراهم پایدار خوراک یعنی گاز طبیعی است. با دقت به قضیه ناترازی گاز طبیعی در سرزمین این مهم دارای نااطمینانیهای زیاد است و نیازمند دقت و برنامه ریزی دقیق در رابطه با صدور موافقت اصولی طرحها و بازنگری در مجوزهای صادر شده است.

در سال ۱۴۰۰ بیشتر از ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی شامل ۹ میلیارد متر مکعب خوراک و ۱۴ میلیارد متر مکعب د پتروشیمی مصرف شده ا ست از کل کارکرد رفی ۶۹ درصد معادل ۶/۲ میلیارد متر مکعب و از کل کارکرد سوخت مصرفی یازده درصد معادل ۱/۶ میلیارد متر مکعب در صنعت متانول مصرف شده است.

مقدار سوخت مصرفی بدون لحاظ سوخت مصرفی برای فراهم سرویسهای جانبی توسط مجتمع های فراهم کننده یوتیلیتی در این صنعت است.

تجارت متانول در ایران

مطابق مطالب پیش حرف های ظرفیت اسمی تشکیل متانول در ایران نزدیک به ۱۵/۷ میلیون تن است که با دقت به نرخ عملیاتی نزدیک به ۶۴ درصد در این سال، نزدیک به ۱۰/۲ میلیون تن در سال ۱۴۰۲، متانول در سرزمین تشکیل شده است. همان طور که اشاره شد اکنون قسمت قابل توجهی از متانول سرزمین صادر می‌شود. نمودار زیر روال مقداری و ارزشی صادرات مشغول ایران را طی سالهای ۱۳۹۴ الی ۱۴۰۲ نشان می دهد. همان طور که از اطلاعات شکل اشکار است روال کلی صادرات متانول ایران صعودی بوده است. به طور متوسط در طی سالهای ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۲ سالانه ۶/۲ میلیون تن متانول به قیمت متوسط سالانه ۱/۵ میلیارد دلار صادر شده است.

در سال ۱۴۰۲ از نزدیک به ۱۰/۲ میلیون تن متانول تشکیل شده در سرزمین نزدیک به ۷۰۰ هزار تن آن در داخل سرزمین مصرف شده و باقی صرف صادرات عمدتا به مقصد چین می.شود پتروشیمی بندر امام نزدیک به ۱۷۶ هزارتن و پتروشیمی شیمی بافت ۳۳ هزار تن متانول جهت تشکیل MTBE و پتروشیمی فناوران ۸۱ هزار تن برای تشکیل اسید استیک مصرف میکنند پتروشیمی های نخل آسماری و اهتمام جم نیز در کل به ۶۴ هزار تن متانول جهت تشکیل فرمالین و اوره فرمالدهید نیاز دارند. نزدیک به ۳۶۰ هزار تن متانول هم در بورس انرژی اراعه و مبادله شده است. در شکل ۲۰ سهم مصارف داخلی به تفکیک مصرف و تجارت خارجی متانول سرزمین اراعه شده است.

نظر به سیاست گذار برای صنعت متانول ایران

متانول یک کامودیتی جهانی است و قیمت آن تحت تأثیر متغیرهای اراعه و تقاضای بازار متانول است تقاضا برای متقول توسط عوامل بسیاری از جمله سطح تولیدات صنعتی قیمت انرژی و مشتقات آن قیمت گذاری مشتقات نهایی متانول مقررات و سیاستهای دولتی و تسلط قدرتهای جهانی هدایت می شود اراعه متانول نیز تحت تأثیر هزینه و تامین خوراک نرخ بهرهبرداری صنعت متابول و افزایش ظرقیت تازه صنعت متانول است.

بر پایه نتایج این گزارش در سال ۲۰۲۲ مجموع ظرفیت اسمی واحدهای تشکیل کننده متانول در دنیا ۱۴۰ میلیون تن بوده است. در همین سال ۹۲ میلیون تن متانول در دنیا تشکیل شده که نشان دهنده نرخ عملیاتی ۶۵ واحدهای متقولی است. پایین بودن نرخ عملیاتی تشکیل منقول در دنیا به علت پایین بودن نرخ عملیاتی تشکیل متغول در چین بوده که ۲۵۱ ظرفیت اسمی را در اختیار دارد تجارت متانول در سال ۲۰۲۲، نزدیک به ۳۲ میلیون تن بوده است خاورمیانه با دقت به حجم بالای تشکیل و عدم وجود ظرفیت پایین دستی مصرف متانول با ۱۴۳ میلیون تن صادرات بزرگترین منطقه صادر کننده متانول است. در سمت واردات چین بزرگترین داخل کننده متانول با مقدار واردات ۱۲۳ میلیون تن است. این حجم از واردات در کنار مقدار بالای تقاضا علتتسلط چین بر بازار جهانی متانول شده است. بر پایه پیش بینی های صورت گرفته تقاضای مشاقول تا سال ۲۰۳۰ به ۱۱۰ میلیون تن خواهد رسید.

بازار صنایع شیمیایی زیاد به حالت صنایع جهانی به خصوص حالت اقتصاد چین وابسته بوده که در قسمت واحدهای MTO و MTP نیز حالت به همین شکل است. چین بیشترین طرفیت و مطرح این واحدها در جهان را دارد و با دقت به حجم اندوخته گذاری و بازارسازی مورد نیاز، به نظر نمی رسد کشورهایی که تا بحال در بازار مشاقول وجود نداشته اند به این مطرح ها علاقه مند شوند اما منفعت گیری از مشاقول به گفتن سوخت (یا مکمل سوخت موردی است که با دقت به سخت گیرانه تر شدن مقررات محیط زیستی قابل تأمل برای همه کشورهای جهان است و انتظار می رود بیشترین رشد بین مصارف پایین دست متالول را به خود تعلق دهد.

در ایران یازده واحد تشکیل کننده مشغول وجود دارد که در سال ۱۴۰۲ مجموع ظرفیت اسمی آنها ۱۵۷ میلیون تن بوده است. پتروشیمی زاگرس با دارا بودن دو واحد ۱۱۴۵ میلیون تنی بزرگترین واحد متانولی سرزمین بوده و بعد از آن متانول کاوه با ظرفیت ۲/۳ میلیون تن قرار دارد.

در سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۱۰/۲ میلیون تن متانول توسط پتروشیمی های متانولی سرزمین تشکیل شد با بهربرداری از مطرح های تازه ظرقیت تشکیل متانول سرزمین تا آخر سال ۱۴۱۲ به نزدیک به ۳۶ میلیون تن افزایش خواهد یافت. یقیناً تحقق این رقم مشروط به تامین پایدار خوراک بوده و نیازمند دقت و برنامه ریزی برای مصرف گاز طبیعی است.

در سال ۱۴۰۰ بیشتر از ۲۳ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی شامل ۹۰ میلیارد متر مکعب خوراک و ۱۴ میلیارد متر مکعب سوخت در صنعت پتروشیمی مصرف شده است . مصرفی ۴۹ درصد معادل ۶۳ میلیارد متر مکعب و از کل کارکرد سوخت مصرفی ۱۱ درصد معادل ۱۶ میلیارد متر مکعب در صنعت متانول مصرف شده است. گفتنی است مقدار سوخت مصرفی بدون لحاظ سوخت مصرفی برای فراهم سرویس های جانبی توسط مجتمع های فراهم کننده یوتیلیتی در این صنعت است.

مطابق نتایج این گزارش تقریباً ۵۵ درصد ظرفیت تشکیل متانول در جهان از منبع های گاز طبیعی ۳۵ درصد از زغال سنگ (عمدتاً در چین) و ۱۰ درصد از دیگر منبع های تشکیل شده است. بازدید سبد تقاضای متانول در جهان نشان میدهد که به طور متوسط تقریبا ۵۱ درصد متانول به محصولات شیمیایی از جمله ۲۶ درصد فرمالدهید و ۹ درصد اسید استیک) ۳۱ درصد به محصولات سوختی و ۱۸ درصد تبدیل به الفین میشود. در ایران از ۱۰/۲ میلیون تن متانول تولیدی پتروشیمی بندر امام نزدیک به ۱۷۶ هزارتن و پتروشیمی شیمی یافت ۳۳ هزار تن منائول جهت تشکیل MTBE و پتروشیمی فناوران ۸۱ هزارتن برای تشکیل اسید استیک مصرف میکنند پتروشیمی های نخل آسماری و اهتمام جم نیز در کل به ۶۴ هزار تن متانول جهت تشکیل فرمالین و اوره فرمالدهید نیاز دارند.

نزدیک به ۳۶۰ هزار تن متانول هم در بورس انرژی اراعه و مبادله شده و ۹۳ درصد متانول تولیدی عمدتا به (چین) صادر شده است. از سویی نتایج بازدید طرحهای آتی اراعه شده توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی حاکی از آن است که تا آخر سال ۱۴۱۲ از کل متانول تولیدی برآورد شده به مقدار ۲۳/۴ میلیون تن نزدیک به ۶۹ درصد (معادل ۱۶/۱ میلیون تن تبدیل به الفین (MTO) و کمتر از یک میلیون تن به دیگر محصولات شیمیایی و سوختی تبدیل و نزدیک به ۶۰۰ هزار تن در دیگر صنایع مصرف و مابقی صادر خواهد شد.

در قیاس با مطالب پیش حرف های سهم بالای تبدیل متانول به الفین در طرحهای آینده صنعت متانول ایران نسبت به متوسط سید تقاضای منائول جهانی و حجم مورد نیاز اندوخته گذاری محل تأمل است. تعدد واحدهای متانولی در سرزمین بدون دقت به ظرفیت گسترش زنجیره پایین دست آن و تمرکز بر بازار انحصاری صادراتی چین از نقاط ضعف صنعت متانول سرزمین است.

در کل بازدید کشش بازار گسترش زنجیره متانول در ایران با دقت به مصرف داخلی و امکان صادرات و این که در زنجیره های گوناگون چه سقفی از گسترش زنجیره قابل فکر بوده و الزام تدوین سند راهبردی گسترش صنعت متانول و زنجیره قیمت پایین دست آن را مشابه با حالت فراهم خوراک گاز طبیعی گسترش ظرفیت صنایع پایین دست و نیاز سنجی داخل و کشش بازار و پایش و رصد حالت بازار جهانی این محصول و زنجیره قیمت آن نمایان می سازد.

منبع :


سنا