آیا زباله و فاضلاب، رشت و انزلی را غیر قابل سکونت می کنند؟_خبررسان

از وقتی که گیلان دچار معضل انباشت زباله و سرریز فاضلاب به منبع های آبی شده است، دهه‌ها می‌گذرد. در همه این سال‌ها، دولت‌ها آمده و رفته‌اند و دولتمردان محلی و بومی، از چالش‌ها و خطرات این شرایط حرف های‌اند. در هر دوره‌ای نیز ارقامی اظهار شده‌ است که باید به حل معضل زباله و فاضلاب در گیلان تخصیص یابد.

وقتی در اواسط دهه ۹۰، سخن بگویید از تخصیص دو میلیارد دلار از صندوق گسترش ملی برای ساماندهی چالش زباله در استان‌های شمالی می بود؛ موضوعی که از سوی نمایندگان این استان‌ها در مجلس و مسئولان محلی جستوجو می‌شد و سازمان محیط زیست نیز وعده پرداخت آن را داده می بود اما علی لاریجانی، رئیس زمان مجلس، در همان سال‌ها آب پاکی را روی دست آنها ریخته و حرف های می بود که برداشت این چنین مبلغی از صندوق مقدور نیست.

از آن زمان تا کنون، سریال اظهار رقم های گوناگون برای حل چالش زباله و فاضلاب در گیلان و دیگر استان‌های شمالی، از سوی مسئولان و رسانه‌ها هم چنان ادامه دارد. فروردین امسال می بود که نویسنده خبرگزاری مهر، بسته شدن پرونده پسماند سراوان رشت (یکی از چالش‌برانگیزترین سایت‌های پسماند در گیلان) را نیازمند تخصیص اعتباری به مبلغ دو هزار میلیارد تومان دانست.

هادی حق‌شناس، استاندار گیلان نیز چندی پیش خبرداد که حل چالش پسماند و فاضلاب در این استان، به ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار، برای تکمیل شبکه تصفیه نیاز دارد؛ در حالی که بودجه سالانه آبفای گیلان، تنها ۵۰۰ میلیارد تومان است.

۳۰۰ میلیون دلار برای جلوگیری از غیرقابل سکونت شدن رشت و انزلی

او در روزهای اخیز نیز بار دیگر اصرار کرده است که اگر ۳۰۰ میلیون دلار (تقربیا معادل همان ۲۰ هزار میلیارد تومان) برای حل چالش‌های محیط زیستی گیلان تعلق نیابد، رشت و انزلی تا نزدیک به سه سال آینده، غیرقابل سکونت خواهد شد.

حق‌شناس، توضیح داده که ناترازی‌ در تصمیم‌گیری‌ها یکی از چالش‌های سرزمین است؛ برای مثال تعطیلی یک هفته‌ای در تهران علتورود ۴۰۰ هزار ماشین به رشت شد که با وجود گردشگرانی معادل ۵۰ درصد جمعیت شهر، همراه می بود. 

محیط زیست؛ چالش اول گیلان

به حرف های استاندار گیلان، این چنین شرایطی، چالش‌هایی را در حوزه تامین نان، برق و گاز و تشکیل ترافیک تشکیل می‌کند اما با اهمیت ترین مشکل، مساله زباله و مدیریت فاضلاب است.

او در ادامه توضیح داده که رشت بین دو رودخانه زیاد قشنگ قرار گرفته است اما فردی نمی‌تواند کنار آنها قدم بزند؛ چرا که روزانه ۳۸۰ هزار متر مکعب از فاضلاب انسانی به آنها داخل می‌شود. این معضل علاوه بر تشکیل بو و منظره بد یک چالش دیگر هم به وجود اورده است؛ فاضلاب ورودی به هر دو رودخانه،  مستقیم به تالاب انزلی می‌ریزد.

حق‌شناس اصرار کرده است که در آینده نزدیک، ساکنان رشت و انزلی ناچار به ترک محل سکونت خود خواهد شد؛ چرا که تالاب از فاضلاب انسانی پر خواهد شد و با وزش هر باد، مردم ناچار خواهند می بود بوی آن را استشمام کنند. ضمن این که این چنین شرایطی، انواع بیماری‌ها از جمله سرطان و مسائل گوارشی و پوستی را افزایش می‌دهد.

او محیط زیست را چالش اول گیلان دانسته و افزوده که تنها راه پیشگیری از این حالت فاجعه‌بار، تعلق اعتبار کافی در طول سه سال آینده است.

آلودگی رودخانه‌ها به شیرابه زباله‌ها و فاضلاب شهری 

اما آیا در صورت ادامه این شرایط، این نگرانی‌ها تحقق می‌یابد؟ محسن موسوی، فعال آب و محیط زیست در او مباحثه با خبررسان، این چالش‌ها و احتمالات در رابطه زباله و فاضلات در گیلان را تایید می‌کند. او در این مورد توضیح می‌دهد: «دو رودخانه زرجوب و گوهررود که می‌توانستند جاذبه گردشگری باشند، اکنون به منبعی از آلودگی تبدیل شده‌اند و شهر زیبای رشت را محاصره کرده‌اند.»

به حرف های او، منبع آلودگی این دو رودخانه، از یک سو شیرابه زباله‌های انباشت شده در سایت پسماند سراوان است و از نظر دیگر، فاضلاب شهری که در طول مسیر به آنها افزوده می‌شود. 

این متخصص تاسیستات آب می‌افزاید: «آلودگی‌های زرجوب و گوهررود در ادامه به تالاب انزلی نیز سرایت می‌کند. در حالی که این تالاب در سال‌ها تازه با چالش‌هایی چون افت تراز آب دریای خزر، گیاهان مهاجم و سرریز فاضلاب‌های مناطق اطراف روبه رو شده است، این چالش نیز به آنها افزوده می‌شود.»

الزام ساماندهی سایت سراوان و تکمیل شبکه فاضلاب

موسوی، حل این چالش را در گرو دو مسئله می‌داند؛ ساماندهی سایت زباله سراوان و تکمیل شبکه فاضلاب.

او توضیح می‌دهد: «از یک سو، نوشته زباله‌های انباشته شده در منطقه سراوان که ناراحتی‌های بسیاری را برای مردم منطقه به وجود اورده است، باید با تکمیل تاسیساتی چون زباله‌سوز یا کودساز ساماندهی شود. از نظر دیگر باید، اعتبارات ملزوم برای تصفیه فاضلابی که به رودخانه‌ها سرریز می‌شود، تخصیص یابد.»

تکرار نادرست اهواز در رشت!

موسوی، در ادامه به تکرار اشتباهی اشاره می‌کند که در اهواز نیز رخ داده؛ نوشته این است که در هر دو شهر، کارخانه و تاسیستات تصفیه در یک سو و شبکه فاضلاب در سمت فرد دیگر ساخته شده در حالی که این دو باید در کنار هم قرار داشته باشند.

این متخصص تاسیستات آب این چنین اصرار می‌کند که عمل های انجام شده در رابطه پروژه ساخت تصفیه‌خانه فاضلاب، کامل نیست و به تخصیص اعتبار نیاز دارد. 

از ظرفیت قسمت خصوصی منفعت گیری شود

او در جواب به این سوال که با دقت به سابقه نوشته، آیا امیدی به تامین این بودجه دارد یا خیر، می‌گوید: «متاسفانه در ایران طبق معمول از ظرفیت اندوخته‌گذاری قسمت خصوصی در این چنین پروژه‌هایی منفعت گیری نمی‌شود و چشم‌ها تنها به جذب اندوخته دولتی دوخته شده است. دولت باید بسته‌های جذابی را برای تشویق افراد برای ورود به نوشته، تعریف کند که تحویل آب تصفیه شده به اندوخته‌گذار می تواند یکی از گزینه‌های آن باشد.»

به حرف های موسوی، مسئله مهم برای نجات محیط زیست رشت و بندر انزلی این است که دو رودخانه زرجوب و گوهررود باید آب سالم و زلالی داشته باشند. 

او اصرار می‌کند: «برای تحقق این چنین شرایطی، سازمان حفاظت محیط زیست نیز باید به ماموریت های قانونی خود عمل کند؛ در حالی که این سازمان تا کنون از ظرفیت‌هایی که بر پایه قانون توزیع عادلانه آب و قوانین متعدد دیگر در اختیار دارد برای جلوگیری از آلودگی رودخانه‌ها، منفعت گیری نکرده است.»

پیشرفت فاضلاب گیلان؛ تنها ۲۶ درصد

به گزارش خبررسان، این مسائل در حالی نقل می‌شود که حق‌شناس، استاندار گیلان چندی پیش نیز حرف های می بود که پروژه‌ تصفیه‌خانه‌های فاضلاب گیلان تنها ۲۶ درصد پیشرفت داشته‌ است.

او با اشاره به اجرای مطرح‌های مشترک بانک جهانی برای ساخت تعدادی تصفیه‌خانه در شهرهای گوناگون، اصرار کرده می بود که در برخی شهرهای دیگر، پیشرفت این پروژه‌ها ۷۶ درصد اما در گیلان، تنها ۲۶ درصد است که این نوشته، «یک فاجعه محسوب می‌شود.» (ایسنا)

نوشته زباله و فاضلاب، از جمله سرریز پساب به دو رودخانه زرجوب و گوهررود اما تازه نیست. تسنیم در گزارشی که در سال ۱۳۹۶، انتشار شده می بود، این دو رودخانه را «بزرگترین فاضلاب روباز دنیا» توصیف کرده. در همان گزارش نیز به چالش سریز آنها به تالاب انزلی اشاره شده است اما این چالش هم چنان ادامه دارد. اکنون گویی زمان بسیاری برای حل آن باقی نمانده است؛ احتمالا تا سه سال دیگر رشت و انزلی دیگر جایی برای زندگی نباشند. 

برای اطلاعات زیاد تر، مطالعه سه گزارش سرریز فاضلاب به رودخانه‌ها و دریاهای شمال و جنوب سرزمین، «ابرتهدید زباله» بر سر استان های شمالی و جانمایی نادرست سایت های زباله؛ از سراوان تا جاسک نظر می‌شود.