مصاحبه تخصصی با پدر کربنات کلسیم کوتد ایران
دکتر سپهوند: بسم الله الرحمن الرحیم. باعث افتخار بنده است که امروز در خدمت شما و خوانندگان محترم خبررسان هستم. من منوچهر سپهوند هستم. تحصیلات دانشگاهی‌ام را در رشته مهندسی شیمی آغاز کردم و سپس در مقاطع بالاتر، تخصصم را در زمینه فرآوری مواد معدنی و شیمی سطح ادامه دادم. علاقه من به مواد پودری و تغییر خواص آن‌ها از همان دوران دانشجویی شکل گرفت. پس از فارغ‌التحصیلی، سال‌ها در مراکز تحقیقاتی و صنعتی مختلفی مشغول به کار بودم. این تجربیات اولیه، به ویژه در کار با مواد پودری و درک چالش‌های مرتبط با پراکنش و سازگاری آن‌ها در ماتریس‌های مختلف، زمینه ذهنی لازم را برای ورود به حوزه تخصصی‌تر فراهم کرد. در آن سال‌ها، صنعت ایران به سرعت در حال رشد بود و نیاز به مواد اولیه با کیفیت و عملکرد بالا به شدت احساس می‌شد. بسیاری از این مواد وارداتی بودند و این وابستگی، هم از نظر اقتصادی و هم از نظر استراتژیک، مطلوب نبود. این دغدغه، یکی از انگیزه‌های اصلی من برای تمرکز بر روی توسعه دانش فنی در داخل کشور شد.
جرقه آغازین: چگونه به صنعت کربنات کلسیم کوتد علاقه‌مند شدید؟
خبرنگار: با توجه به سوابق گسترده شما در صنایع مختلف، چه عاملی باعث شد که به طور خاص بر روی پودر کربنات کلسیم کوتد متمرکز شوید؟ جرقه این علاقه و ورود به این حوزه تخصصی چگونه زده شد؟
دکتر سپهوند: در دهه‌های گذشته، صنایع پایین‌دستی مانند پلاستیک و رنگ در ایران به سرعت در حال توسعه بودند. این صنایع به مقادیر زیادی فیلر نیاز داشتند. کربنات کلسیم معمولی به عنوان یک فیلر ارزان و در دسترس، کاربرد گسترده‌ای داشت، اما تولیدکنندگان همواره با مشکلاتی نظیر پراکنش ضعیف پودر در پلیمرها و رزین‌ها، افزایش ویسکوزیته سیستم، و کاهش خواص مکانیکی محصول نهایی مواجه بودند. در آن زمان، نمونه‌هایی از پودر کربنات کلسیم کوتد وارد کشور می‌شد که عملکرد بسیار بهتری داشت. این تفاوت عملکرد، کنجکاوی علمی من را برانگیخت. متوجه شدم که با تغییر خواص سطح ذرات کربنات کلسیم، می‌توان مشکلات مربوط به ناسازگاری آن با مواد آلی را حل کرد. این موضوع برای من بسیار جذاب بود؛ اینکه چگونه یک فرآیند ساده پوشش‌دهی می‌تواند تا این حد بر عملکرد یک ماده تأثیر بگذارد. این جرقه اصلی بود. دیدم که پتانسیل عظیمی در توسعه دانش فنی و تولید این ماده در داخل کشور وجود دارد، هم برای رفع نیاز صنایع داخلی و هم برای ایجاد یک مزیت رقابتی در بازارهای آینده. تصمیم گرفتم تمام تمرکز و انرژی‌ام را بر روی تحقیق و توسعه در این زمینه بگذارم.
چالش‌های اولیه و مسیر پرفراز و نشیب پیشگامی
خبرنگار: حتماً مسیر پیشگامی در یک حوزه نسبتاً جدید در آن زمان، خالی از چالش نبوده است. لطفاً در مورد مهم‌ترین موانع و مشکلاتی که در ابتدای راه با آن‌ها روبرو شدید و نحوه غلبه بر آن‌ها توضیح دهید.
دکتر سپهوند: بله، قطعاً. مسیر بسیار دشوار بود. اولین و شاید بزرگترین چالش، کمبود دانش فنی بومی بود. اطلاعات در مورد فرآیندهای پوشش‌دهی کربنات کلسیم بسیار محدود بود و عمدتاً در اختیار شرکت‌های خارجی قرار داشت. دسترسی به منابع علمی و تجهیزات آزمایشگاهی تخصصی نیز در آن زمان بسیار سخت بود. ما مجبور بودیم بسیاری از مفاهیم را از پایه یاد بگیریم و با آزمون و خطا پیش برویم. چالش دیگر، تأمین مواد اولیه با کیفیت مناسب بود. کربنات کلسیم مورد نیاز برای پوشش‌دهی باید دارای خلوص و توزیع اندازه ذرات مشخصی باشد که در ابتدا یافتن منابع داخلی با این مشخصات دشوار بود. همچنین، تأمین عامل پوشش‌دهنده مناسب، مانند اسید استئاریک با کیفیت بالا، خود یک چالش دیگر بود.
علاوه بر چالش‌های فنی، مسائل اقتصادی و بازار نیز وجود داشت. متقاعد کردن صنایع داخلی به استفاده از محصول جدیدی که در داخل تولید می‌شد و هنوز به طور کامل شناخته شده نبود، کار آسانی نبود. بسیاری ترجیح می‌دادند از نمونه‌های وارداتی استفاده کنند که امتحان خود را پس داده بودند. نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه برای تحقیق و توسعه و سپس برای راه‌اندازی خط تولید نیز قابل توجه بود و جذب سرمایه در آن زمان با دشواری‌هایی همراه بود. برای غلبه بر این چالش‌ها، ما بر چند اصل تکیه کردیم: اول، پشتکار و عدم تسلیم در برابر مشکلات. دوم، یادگیری مستمر و به‌روز نگه داشتن دانش فنی. سوم، همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برای استفاده از ظرفیت‌های علمی موجود. و چهارم، ارتباط نزدیک با صنایع مصرف‌کننده برای درک نیازهای واقعی آن‌ها و ارائه راهکارهای متناسب. این رویکرد جامع به ما کمک کرد تا گام به گام پیش برویم و موانع را از سر راه برداریم.
گام‌های نخست: از آزمایشگاه تا خط تولید
خبرنگار: پس از غلبه بر چالش‌های اولیه، فرآیند عملیاتی شدن ایده‌ها و راه‌اندازی اولین واحد تولیدی یا تحقیقاتی در این زمینه چگونه بود؟ لطفاً جزئیات بیشتری از این مرحله حساس بفرمایید.
دکتر سپهوند: پس از سال‌ها تحقیق و آزمایش در مقیاس آزمایشگاهی و نیمه‌صنعتی، که شامل بررسی انواع عوامل پوشش‌دهنده، بهینه‌سازی پارامترهای فرآیند پوشش‌دهی (مانند دما، زمان، غلظت عامل پوشش‌دهنده، و شدت همزن)، و ارزیابی خواص محصول نهایی بود، به نقطه‌ای رسیدیم که اطمینان حاصل کردیم دانش فنی لازم برای تولید در مقیاس صنعتی را کسب کرده‌ایم. گام بعدی، طراحی و ساخت یک واحد پایلوت بود. این واحد پایلوت به ما امکان داد تا فرآیند را در مقیاس بزرگتر شبیه‌سازی کنیم، مشکلات احتمالی در مقیاس صنعتی را شناسایی و رفع کنیم، و نمونه‌های بزرگتری برای تست در خطوط تولید مشتریان بالقوه تولید کنیم.
راه‌اندازی واحد پایلوت خود چالش‌های مهندسی خاص خود را داشت. نیاز به طراحی راکتورهای مناسب، سیستم‌های انتقال پودر، سیستم‌های گرمایش و سرمایش دقیق، و تجهیزات کنترل فرآیند بود. بسیاری از این تجهیزات در آن زمان به راحتی در داخل کشور در دسترس نبودند و مجبور بودیم یا آن‌ها را با دشواری وارد کنیم یا با همکاری متخصصان داخلی اقدام به ساخت آن‌ها کنیم. پس از موفقیت‌آمیز بودن نتایج واحد پایلوت و اطمینان از تکرارپذیری فرآیند و کیفیت محصول، تصمیم به راه‌اندازی خط تولید صنعتی گرفتیم. این مرحله نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجهی بود و با ریسک‌های خاص خود همراه بود. انتخاب مکان مناسب برای کارخانه، طراحی چیدمان خط تولید، نصب و راه‌اندازی تجهیزات، و آموزش پرسنل متخصص، همگی فرآیندهای پیچیده‌ای بودند که با تلاش شبانه‌روزی تیم کوچکی از متخصصان و مهندسان انجام شد. به یاد دارم که در آن سال‌ها، هر موفقیت کوچکی، انرژی مضاعفی به ما می‌داد تا با انگیزه بیشتری به سمت اهداف بزرگتر حرکت کنیم.
علم پشت فرآیند پوشش‌دهی: چرا و چگونه؟
خبرنگار: دکتر، شما به اهمیت پوشش‌دهی سطح ذرات کربنات کلسیم اشاره کردید. لطفاً برای خوانندگان ما که ممکن است با جزئیات فنی آشنا نباشند، به زبان ساده توضیح دهید که چرا پوشش‌دهی لازم است و این فرآیند چگونه انجام می‌شود که خواص پودر تا این حد تغییر می‌کند؟
دکتر سپهوند: بسیار خوب. کربنات کلسیم به طور طبیعی یک ماده آبدوست (Hydrophilic) است، یعنی تمایل دارد با آب پیوند برقرار کند. این خاصیت در بسیاری از کاربردها، به ویژه در ترکیب با مواد آلی مانند پلیمرها، مشکل‌ساز می‌شود. پلیمرها معمولاً آبگریز (Hydrophobic) هستند. وقتی پودر کربنات کلسیم آبدوست را با یک پلیمر آبگریز مخلوط می‌کنید، ذرات پودر تمایل دارند به جای پراکنده شدن یکنواخت در ماتریس پلیمری، به یکدیگر بچسبند (Agglomeration). این تجمع ذرات باعث می‌شود که پودر به خوبی در پلیمر پخش نشود، در نتیجه خواص مکانیکی محصول نهایی (مانند استحکام کششی یا مقاومت به ضربه) کاهش یابد. همچنین، پراکنش ضعیف باعث افزایش ویسکوزیته مخلوط می‌شود که فرآیندپذیری را دشوار می‌کند.
فرآیند پوشش‌دهی دقیقاً برای حل این مشکل طراحی شده است. در این فرآیند، ما سطح ذرات کربنات کلسیم را با یک لایه نازک از یک ماده آبگریز، معمولاً یک اسید چرب مانند اسید استئاریک، می‌پوشانیم. این پوشش، سطح ذرات را از آبدوست به آبگریز تغییر می‌دهد. حالا وقتی این پودر کربنات کلسیم کوتد را با پلیمر آبگریز مخلوط می‌کنیم، ذرات پودر به دلیل شباهت خواص سطحی، تمایل بیشتری به سازگاری و پراکنده شدن یکنواخت در ماتریس پلیمری پیدا می‌کنند.
فرآیند پوشش‌دهی معمولاً به این صورت انجام می‌شود که پودر کربنات کلسیم خشک یا مرطوب در یک راکتور یا میکسر مخصوص قرار داده می‌شود. سپس، عامل پوشش‌دهنده (مثلاً اسید استئاریک مذاب یا محلول آن) به تدریج به پودر اضافه می‌شود در حالی که پودر به شدت هم زده می‌شود. همزن قوی باعث می‌شود که ذرات پودر به خوبی با عامل پوشش‌دهنده تماس پیدا کنند و پوشش به طور یکنواخت بر روی سطح آن‌ها بنشیند. دما و زمان فرآیند نیز بسیار مهم هستند تا واکنش بین عامل پوشش‌دهنده و سطح کربنات کلسیم به طور کامل انجام شود و یک پوشش پایدار ایجاد شود. پس از اتمام فرآیند پوشش‌دهی، پودر خنک شده و ممکن است نیاز به آسیاب مجدد یا طبقه‌بندی داشته باشد تا از عدم وجود کلوخه‌ها و دستیابی به توزیع اندازه ذرات مطلوب اطمینان حاصل شود. نتیجه نهایی، پودری است که به راحتی در مواد آلی پراکنده می‌شود، ویسکوزیته سیستم را کاهش می‌دهد، و به بهبود خواص فیزیکی و مکانیکی محصول نهایی کمک می‌کند. این فرآیند به ظاهر ساده، تأثیر شگرفی بر عملکرد کربنات کلسیم به عنوان فیلر دارد.
نوآوری‌های کلیدی: ارتقاء کیفیت و کارایی
خبرنگار: در طول سال‌ها فعالیت شما، حتماً نوآوری‌ها و پیشرفت‌های مهمی در فرآیندهای تولید و کیفیت پودر کربنات کلسیم کوتد در ایران صورت گرفته است. لطفاً به برخی از مهم‌ترین این نوآوری‌ها اشاره کنید.
دکتر سپهوند: بله، نوآوری جزء لاینفک این صنعت بوده و هست. در طول این سال‌ها، ما تلاش کردیم تا فرآیندهای تولید را بهینه کنیم و کیفیت محصول را به استانداردهای جهانی نزدیک کنیم. یکی از نوآوری‌های مهم، بهینه‌سازی فرآیند آسیاب و طبقه‌بندی پودر کربنات کلسیم قبل از پوشش‌دهی بود. دستیابی به توزیع اندازه ذرات بسیار ریز و یکنواخت، که برای کاربردهای پیشرفته ضروری است، نیازمند استفاده از آسیاب‌های پیشرفته و سپراتورهای دقیق بود. ما در این زمینه تحقیقات زیادی انجام دادیم و توانستیم به تکنیک‌هایی دست یابیم که امکان تولید پودر با اندازه ذرات کنترل شده را فراهم می‌کرد.
نوآوری دیگر، مربوط به خود فرآیند پوشش‌دهی بود. ما بر روی بهینه‌سازی پارامترهای فرآیند برای انواع مختلف کربنات کلسیم (مانند کربنات کلسیم رسوبی یا PCC و کربنات کلسیم زمینی یا GCC) و همچنین برای استفاده از عوامل پوشش‌دهنده مختلف تحقیق کردیم. توسعه روش‌هایی برای اندازه‌گیری دقیق درصد پوشش و ارزیابی کیفیت پوشش (مانند تست جذب آب یا تست پراکنش در روغن) نیز از اهمیت بالایی برخوردار بود و ما در این زمینه نیز پیشرفت‌های قابل توجهی داشتیم.
همچنین، ما بر روی کاهش مصرف انرژی در فرآیند تولید و بهبود بهره‌وری کلی خط تولید تمرکز کردیم. استفاده از سیستم‌های کنترل فرآیند اتوماتیک و بهینه‌سازی چیدمان تجهیزات، به ما کمک کرد تا هزینه‌های تولید را کاهش دهیم و ظرفیت تولید را افزایش دهیم. در نهایت، توسعه فرمولاسیون‌های خاص پودر کربنات کلسیم کوتد برای کاربردهای ویژه در صنایع مختلف (مانند استفاده در کابل‌سازی، فیلم‌های پلاستیکی نازک، یا مستربچ‌های رنگی) نیز از جمله نوآوری‌هایی بود که با همکاری نزدیک با مشتریان صورت گرفت. این نوآوری‌ها در مجموع باعث شدند که پودر کربنات کلسیم کوتد تولید ایران از نظر کیفیت و عملکرد قابل رقابت با نمونه‌های خارجی شود.
تدوین استانداردهای کیفیت: تضمین اعتبار محصول ایرانی
خبرنگار: برای ورود به بازارهای جهانی و حتی جلب اعتماد صنایع داخلی، داشتن استانداردهای کیفیت معتبر بسیار مهم است. نقش شما در تدوین یا ترویج استانداردهای کیفیت برای پودر کربنات کلسیم کوتد در ایران چه بوده است؟
دکتر سپهوند: بله، استانداردسازی یکی از ارکان اصلی توسعه هر صنعتی است. در ابتدای راه، ما با خلأ استانداردهای ملی مشخص برای پودر کربنات کلسیم کوتد مواجه بودیم. این موضوع هم برای تولیدکنندگان و هم برای مصرف‌کنندگان مشکل‌ساز بود، زیرا مرجع مشخصی برای ارزیابی کیفیت و مقایسه محصولات وجود نداشت. با درک این نیاز، ما در کنار سایر متخصصان و فعالان این صنعت، تلاش‌های زیادی را برای تدوین استانداردهای ملی آغاز کردیم. این فرآیند شامل بررسی استانداردهای بین‌المللی معتبر (مانند استانداردهای ASTM یا ISO)، انجام آزمایشات مقایسه‌ای، و برگزاری جلسات متعدد با نمایندگان صنایع تولیدکننده و مصرف‌کننده بود.
هدف اصلی ما این بود که استانداردهایی تدوین کنیم که نه تنها کیفیت محصول را تضمین کند، بلکه با نیازهای واقعی صنایع داخلی و الزامات بازارهای صادراتی نیز همخوانی داشته باشد. این استانداردها شامل پارامترهایی نظیر درصد پوشش، نوع عامل پوشش‌دهنده، توزیع اندازه ذرات، سفیدی، جذب روغن، و روش‌های آزمون مربوطه بودند. مشارکت در کمیته‌های فنی سازمان ملی استاندارد ایران و ارائه دانش و تجربیات عملی، نقش مهمی در پیشبرد این فرآیند داشت. تدوین و ترویج این استانداردها به شفافیت بازار کمک کرد، اعتماد مصرف‌کنندگان به محصولات داخلی را افزایش داد، و زمینه را برای رقابت سالم و ارتقاء کیفیت در کل صنعت فراهم آورد. امروز خوشبختانه شاهد هستیم که بسیاری از تولیدکنندگان داخلی از این استانداردها پیروی می‌کنند و این یک گام بزرگ رو به جلو برای صنعت ما بوده است.
تحقیق و توسعه: موتور محرکه پیشرفت
خبرنگار: شما همواره بر اهمیت تحقیق و توسعه (R&D) تأکید داشته‌اید. نقش R&D در پیشرفت صنعت کربنات کلسیم کوتد در ایران چه بوده و چگونه این حوزه در طول سال‌ها تکامل یافته است؟
دکتر سپهوند: تحقیق و توسعه قلب تپنده هر صنعت پیشرو است، به ویژه در صنایعی که با مواد پیشرفته و نیازهای متغیر بازار سروکار دارند. در صنعت کربنات کلسیم کوتد، R&D نقش حیاتی در بهبود مستمر کیفیت محصول، کاهش هزینه‌های تولید، توسعه محصولات جدید برای کاربردهای ویژه، و همگام شدن با پیشرفت‌های جهانی ایفا کرده است. در سال‌های اولیه، تمرکز R&D بیشتر بر روی یادگیری اصول اولیه فرآیند پوشش‌دهی و غلبه بر چالش‌های فنی اولیه بود. ما با امکانات محدود، آزمایشات زیادی انجام می‌دادیم تا بهترین پارامترهای فرآیند و مناسب‌ترین عوامل پوشش‌دهنده را شناسایی کنیم.
با گذشت زمان و کسب تجربه، حوزه R&D گسترش یافت. ما شروع به تحقیق بر روی عوامل پوشش‌دهنده جدید با عملکرد بهتر یا هزینه کمتر کردیم. همچنین، بر روی بهینه‌سازی ساختار ذرات کربنات کلسیم (مانند کنترل شکل کریستالی در PCC) برای بهبود خواص محصول نهایی تمرکز کردیم. توسعه روش‌های پیشرفته‌تر برای مشخصه‌یابی پودرها (مانند استفاده از میکروسکوپ الکترونی برای بررسی پوشش سطح یا آنالیزورهای اندازه ذرات لیزری) نیز جزء فعالیت‌های R&D بود.
امروزه، R&D در این صنعت شامل تحقیق بر روی نانوکربنات کلسیم کوتد، استفاده از عوامل پوشش‌دهنده دوستدار محیط زیست، و توسعه پودرهای چندکوتد برای کاربردهای بسیار تخصصی است. سرمایه‌گذاری در R&D، ایجاد ارتباط مستمر با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، و تشویق نوآوری در میان مهندسان و کارشناسان جوان، کلید حفظ مزیت رقابتی و تضمین آینده این صنعت است. بدون R&D فعال، ما نمی‌توانستیم به جایگاه فعلی دست یابیم و در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن داشته باشیم.
ورود به بازارهای صادراتی: چالش‌ها و فرصت‌ها
خبرنگار: یکی از نشانه‌های بلوغ یک صنعت، توانایی آن در ورود به بازارهای صادراتی است. تجربه شما در زمینه صادرات پودر کربنات کلسیم کوتد چگونه بوده است؟ با چه چالش‌هایی روبرو شدید و چه فرصت‌هایی در این زمینه وجود دارد؟
دکتر سپهوند: صادرات همواره یکی از اهداف اصلی ما بوده است. بازار داخلی هرچند مهم است، اما برای رشد پایدار و دستیابی به مقیاس اقتصادی مناسب، حضور در بازارهای جهانی ضروری است. اولین گام‌ها در صادرات بسیار محتاطانه و با حجم کم بود. ما با ارسال نمونه به مشتریان بالقوه در کشورهای همسایه آغاز کردیم. چالش اصلی در ابتدا، جلب اعتماد خریداران خارجی بود. آن‌ها به محصولات تولیدی کشورهای خاصی عادت داشتند و متقاعد کردن آن‌ها به خرید از یک تولیدکننده ایرانی که سابقه صادراتی طولانی نداشت، دشوار بود.
چالش دیگر، رعایت استانداردها و الزامات فنی و قانونی کشورهای مقصد بود. همانطور که قبلاً اشاره کردم، هر بازار استانداردهای خاص خود را دارد و ما باید اطمینان حاصل می‌کردیم که محصول ما با این استانداردها مطابقت دارد و مستندات لازم را ارائه می‌کردیم. مسائل لجستیکی و حمل و نقل نیز پیچیدگی‌های خاص خود را داشت، به ویژه برای محصولی فله‌ای مانند پودر. انتخاب روش حمل و نقل مناسب، بسته‌بندی صادراتی استاندارد، و مدیریت فرآیندهای گمرکی در مبدأ و مقصد، نیازمند دانش و تجربه بود.
با این حال، فرصت‌ها نیز بسیار زیاد بودند. کیفیت مناسب پودر کربنات کلسیم کوتد تولید ایران، قیمت رقابتی در مقایسه با برخی تولیدکنندگان بین‌المللی، و نزدیکی جغرافیایی به بازارهای منطقه، مزیت‌های مهمی برای ما ایجاد کرد. با تمرکز بر کیفیت، ارائه خدمات پس از فروش مناسب، و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، به تدریج توانستیم اعتماد خریداران خارجی را جلب کنیم و سهمی از بازارهای منطقه و حتی فراتر از آن را به دست آوریم. صادرات نه تنها ارزآوری برای کشور دارد، بلکه تولیدکنندگان را مجبور به ارتقاء مستمر کیفیت و همگام شدن با استانداردهای جهانی می‌کند.
ساختن اعتبار در بازارهای جهانی: چگونه ممکن شد؟
خبرنگار: همانطور که اشاره کردید، جلب اعتماد در بازارهای جهانی کار آسانی نیست. چه عواملی باعث شد که پودر کربنات کلسیم کوتد ایرانی بتواند در بازارهای بین‌المللی اعتبار کسب کند؟
دکتر سپهوند: ساختن اعتبار در بازارهای جهانی یک فرآیند زمان‌بر است و نیازمند تعهد بلندمدت به کیفیت و مشتری‌مداری است. اولین و مهم‌ترین عامل، کیفیت ثابت و قابل اطمینان محصول بود. ما از همان ابتدا بر روی کنترل کیفیت دقیق در تمام مراحل تولید تأکید داشتیم و اطمینان حاصل می‌کردیم که هر محموله ارسالی به مشتری خارجی، با مشخصات فنی درخواستی و استانداردهای مربوطه مطابقت دارد. ارائه گواهینامه‌های آنالیز دقیق و شفافیت در مورد مشخصات محصول، به جلب اعتماد اولیه کمک کرد.
عامل دوم، توانایی ما در ارائه محصولات با مشخصات فنی متنوع و حتی سفارشی‌سازی محصول بر اساس نیازهای خاص مشتریان بود. صنایع مختلف نیازهای متفاوتی دارند و توانایی ما در تولید پودر با اندازه ذرات خاص، درصد پوشش متفاوت، یا استفاده از عوامل پوشش‌دهنده مختلف، یک مزیت رقابتی مهم ایجاد کرد.
عامل سوم، ارائه خدمات پس از فروش مناسب و پاسخگویی سریع به سؤالات و مشکلات مشتریان بود. در بازارهای بین‌المللی، ارتباط مستمر و حمایت از مشتری پس از فروش، به اندازه کیفیت محصول اهمیت دارد. ما تلاش کردیم تا با ایجاد کانال‌های ارتباطی مؤثر و ارائه پشتیبانی فنی لازم، رضایت مشتریان را جلب کنیم.
عامل چهارم، حضور فعال در رویدادهای بین‌المللی مانند نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌ها بود. این حضور به ما امکان می‌داد تا با خریداران بالقوه از نزدیک دیدار کنیم، توانمندی‌های خود را معرفی کنیم، و از نیازها و روندهای بازار جهانی مطلع شویم. در نهایت، صداقت و شفافیت در تمام مراحل معامله، از مذاکره اولیه تا تحویل نهایی کالا، نقش بسزایی در ساختن اعتبار بلندمدت ما در بازارهای جهانی داشت.
نقش سرمایه انسانی و آموزش در توسعه صنعت
خبرنگار: توسعه یک صنعت تخصصی مانند کربنات کلسیم کوتد نیازمند نیروی انسانی متخصص و ماهر است. نقش آموزش و تربیت نیروی انسانی در این صنعت چگونه بوده است؟
دکتر سپهوند: سرمایه انسانی متخصص، ارزشمندترین دارایی هر صنعتی است. در صنعت کربنات کلسیم کوتد، که یک صنعت دانش‌بنیان محسوب می‌شود، اهمیت نیروی انسانی ماهر دوچندان است. نیاز به مهندسان شیمی، مهندسان معدن، شیمیست‌ها، و تکنسین‌های باتجربه که با فرآیندهای تولید، کنترل کیفیت، و مشخصه‌یابی پودرها آشنا باشند، حیاتی است.
در سال‌های اولیه، ما با کمبود شدید نیروی انسانی متخصص در این زمینه روبرو بودیم. بسیاری از دانش و تجربه به صورت تجربی و در حین کار منتقل می‌شد. با گذشت زمان، ما تلاش کردیم تا با همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای، دوره‌های آموزشی تخصصی در زمینه فرآوری مواد معدنی و شیمی سطح برگزار کنیم. همچنین، در داخل مجموعه‌های تولیدی، برنامه‌های آموزش حین کار برای ارتقاء دانش و مهارت پرسنل عملیاتی و کنترل کیفیت پیاده‌سازی کردیم.
تشویق به تحقیق و مطالعه، فراهم کردن دسترسی به منابع علمی جدید، و ایجاد فضایی برای تبادل دانش و تجربه در میان همکاران، از جمله اقداماتی بود که برای توسعه سرمایه انسانی انجام دادیم. امروز خوشبختانه شاهد حضور متخصصان بسیار توانمندی در این صنعت هستیم که دانش آن‌ها قابل رقابت با متخصصان در سطح بین‌المللی است. برای مثال، متخصصان در شرکت‌هایی مانند آروشاپودر با دانش عمیق و تجربه عملی خود در فرآیندهای تولید پودر کربنات کلسیم کوتد، نقش مهمی در حفظ و ارتقاء کیفیت محصولات تولیدی در کشور ایفا می‌کنند. این سطح از تخصص، نتیجه سال‌ها سرمایه‌گذاری در آموزش و توسعه نیروی انسانی است.
چشم‌انداز آینده صنعت کربنات کلسیم کوتد در ایران
خبرنگار: با توجه به تجربیات ارزشمند شما و روندهای جهانی، آینده صنعت کربنات کلسیم کوتد در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چه فرصت‌ها و چالش‌هایی در پیش رو داریم؟
دکتر سپهوند: من به آینده این صنعت در ایران بسیار خوش‌بین هستم، البته به شرطی که با برنامه‌ریزی و هوشمندی عمل کنیم. ایران دارای ذخایر غنی سنگ کربنات کلسیم با کیفیت بالا است که یک مزیت طبیعی بزرگ محسوب می‌شود. همچنین، صنایع پایین‌دستی مصرف‌کننده این محصول در کشور ما در حال رشد هستند و این یک بازار داخلی قوی را فراهم می‌کند.
در سطح جهانی، تقاضا برای پودر کربنات کلسیم کوتد، به ویژه انواع با کیفیت بالا و اندازه ذرات ریز، در حال افزایش است. این افزایش تقاضا ناشی از رشد صنایع مصرف‌کننده در کشورهای در حال توسعه و همچنین نیاز به بهبود عملکرد محصولات در کشورهای توسعه یافته است. بنابراین، فرصت‌های صادراتی قابل توجهی برای تولیدکنندگان ایرانی وجود دارد.
با این حال، چالش‌هایی نیز در پیش رو داریم. رقابت در بازارهای جهانی بسیار شدید است و تولیدکنندگان در کشورهای دیگر نیز در حال ارتقاء فناوری و کاهش هزینه‌های خود هستند. نیاز به سرمایه‌گذاری مستمر در تحقیق و توسعه برای همگام شدن با پیشرفت‌های فناوری و توسعه محصولات جدید احساس می‌شود. همچنین، مسائل مربوط به تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی می‌تواند فرآیندهای صادرات و واردات تجهیزات و مواد اولیه را دشوار کند.
برای موفقیت در آینده، ما باید بر روی چند محور کلیدی تمرکز کنیم: اول، ارتقاء مستمر کیفیت محصول و تولید محصولات با مشخصات فنی ویژه برای کاربردهای خاص. دوم، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین تولید و کاهش هزینه‌ها برای حفظ مزیت رقابتی. سوم، توسعه بازارهای صادراتی جدید و متنوع‌سازی مقاصد صادراتی. چهارم، تقویت ارتباط بین صنعت و دانشگاه برای تسریع فرآیند نوآوری. و پنجم، حمایت دولت از این صنعت از طریق تسهیل فرآیندهای صادراتی و ارائه مشوق‌های لازم. با تمرکز بر این محورها، می‌توانیم جایگاه ایران را به عنوان یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان اصلی پودر کربنات کلسیم کوتد در منطقه و جهان تثبیت کنیم.
توصیه‌هایی برای نسل جوان: چگونه در این صنعت موفق شوند؟
خبرنگار: دکتر سپهوند، شما سال‌ها تجربه ارزشمند در این صنعت دارید. چه توصیه‌ای برای مهندسان، کارآفرینان و جوانانی دارید که علاقه‌مند به فعالیت در صنعت کربنات کلسیم کوتد یا صنایع مشابه هستند؟
دکتر سپهوند: اولین و مهم‌ترین توصیه من به جوانان این است که عاشق کارتان باشید و با انگیزه و پشتکار فراوان وارد این عرصه شوید. صنعت، به ویژه صنایع تخصصی مانند این، نیازمند تلاش مستمر و عدم تسلیم در برابر مشکلات است. مسیر موفقیت هرگز آسان نیست و با چالش‌های زیادی همراه خواهد بود، اما با عشق و پشتکار می‌توان بر آن‌ها غلبه کرد.
دوم، بر روی کسب دانش فنی عمیق تمرکز کنید. این صنعت بر پایه علم شیمی، مهندسی شیمی، و علم مواد بنا شده است. مطالعه مستمر، به‌روز نگه داشتن دانش، و یادگیری از تجربیات دیگران بسیار مهم است. صرفاً به دانش دانشگاهی اکتفا نکنید؛ سعی کنید دانش عملی و تجربی را نیز کسب کنید.
سوم، خلاق و نوآور باشید. همیشه به دنبال راه‌هایی برای بهبود فرآیندها، کاهش هزینه‌ها، و توسعه محصولات جدید باشید. نیازهای بازار به سرعت در حال تغییر است و تنها شرکت‌ها و افرادی موفق خواهند بود که بتوانند با نوآوری به این نیازها پاسخ دهند.
چهارم، اهمیت کار تیمی را درک کنید. موفقیت در صنعت نتیجه تلاش جمعی است. با همکاران خود با احترام و همدلی رفتار کنید و از توانمندی‌های یکدیگر استفاده کنید.
پنجم، به کیفیت اهمیت ویژه‌ای بدهید. در بازارهای رقابتی امروز، کیفیت حرف اول را می‌زند. هرگز کیفیت را فدای کمیت یا کاهش هزینه‌های کوتاه‌مدت نکنید.
و ششم، صبور باشید. ساختن یک کسب و کار موفق و کسب اعتبار در یک صنعت زمان می‌برد. انتظار نداشته باشید که یک شبه به موفقیت برسید. با گام‌های کوچک و پیوسته، و با یادگیری از اشتباهات، می‌توانید به اهداف بزرگ دست یابید. من به توانمندی جوانان ایرانی ایمان دارم و مطمئن هستم که آن‌ها می‌توانند آینده درخشانی برای این صنعت رقم بزنند.
میراث “پدر”: تأثیر بر صنعت کربنات کلسیم کوتد ایران
خبرنگار: دکتر سپهوند، شما به حق به عنوان “پدر کربنات کلسیم کوتد ایران” شناخته می‌شوید. به نظر خودتان، مهم‌ترین تأثیر و میراث شما بر این صنعت در کشور چه بوده است؟
دکتر سپهوند: (با لبخندی متواضعانه) این عنوانی است که همکاران و دوستان لطف دارند و به بنده نسبت می‌دهند. اگر تأثیری بوده، نتیجه تلاش جمعی و حمایت بسیاری از افراد در طول سال‌ها بوده است. اما اگر بخواهم به مهم‌ترین تأثیر اشاره کنم، شاید بتوانم بگویم که تلاش کردم تا نشان دهم که تولید محصولات تخصصی و با کیفیت بالا در داخل کشور، حتی در شرایط دشوار، امکان‌پذیر است. در زمانی که بسیاری معتقد بودند تولید پودر کربنات کلسیم کوتد با کیفیت جهانی در ایران غیرممکن است و باید به واردات متکی باشیم، ما با تکیه بر دانش بومی و پشتکار، ثابت کردیم که می‌توانیم.
تأسیس اولین واحدهای تولیدی، تربیت نیروی انسانی متخصص، مشارکت در تدوین استانداردها، و تلاش برای ورود به بازارهای صادراتی، همگی بخشی از این مسیر بوده‌اند. شاید مهم‌ترین میراث، ایجاد یک باور در میان فعالان این صنعت باشد که می‌توان با تکیه بر توان داخلی، به خودکفایی در تولید مواد اولیه استراتژیک دست یافت و حتی در بازارهای جهانی رقابت کرد. امیدوارم این مسیر ادامه پیدا کند و نسل‌های بعدی با سرعت و قدرت بیشتری این صنعت را به پیش ببرند.
نگاهی به کاربردهای نوین و آینده کربنات کلسیم کوتد
خبرنگار: دکتر، با توجه به پیشرفت‌های فناوری، آیا کاربردهای نوین و هیجان‌انگیزی برای پودر کربنات کلسیم کوتد در آینده متصور هستید؟
دکتر سپهوند: قطعاً. دنیای علم مواد به سرعت در حال تحول است و کاربردهای جدیدی برای مواد موجود کشف می‌شود. در مورد کربنات کلسیم کوتد، یکی از حوزه‌های مهم، استفاده از نانوکربنات کلسیم کوتد است. ذرات در مقیاس نانو خواص منحصر به فردی دارند و استفاده از نانوکربنات کلسیم کوتد می‌تواند به بهبود چشمگیر خواص مکانیکی، نوری، و حرارتی محصولات نهایی منجر شود. تحقیق و توسعه در این زمینه در حال انجام است و پتانسیل زیادی برای کاربرد در صنایع پیشرفته مانند کامپوزیت‌های سبک وزن، پوشش‌های با کارایی بالا، و حتی کاربردهای پزشکی وجود دارد.
حوزه دیگر، توسعه عوامل پوشش‌دهنده جدید است. محققان در حال بررسی استفاده از پلیمرهای زیست‌تخریب‌پذیر یا عوامل پوشش‌دهنده با خواص ویژه (مانند خواص ضد میکروبی یا ضد آتش) برای پوشش‌دهی کربنات کلسیم هستند. این می‌تواند منجر به توسعه نسل جدیدی از فیلرها با عملکردهای چندگانه شود.
همچنین، کاربردهای کربنات کلسیم کوتد در صنایع سنتی نیز در حال گسترش است. به عنوان مثال، در صنعت کاغذ، استفاده از کربنات کلسیم کوتد به جای فیلرهای دیگر می‌تواند به بهبود سفیدی، صافی سطح، و قابلیت چاپ کاغذ کمک کند. در صنعت ساختمان، استفاده از آن در تولید چسب‌ها و درزگیرها در حال افزایش است. بنابراین، هم در حوزه‌های فناوری پیشرفته و هم در صنایع سنتی، فرصت‌های جدیدی برای کاربرد این ماده ارزشمند وجود دارد و این نشان‌دهنده پویایی و اهمیت این صنعت است.
میراثی از دانش، تلاش و امید
مصاحبه با دکتر منوچهر سپهوند، “پدر کربنات کلسیم کوتد ایران”، نه تنها فرصتی برای شنیدن داستان زندگی و مسیر حرفه‌ای یک دانشمند و صنعتگر برجسته بود، بلکه پنجره‌ای را به روی تاریخچه، چالش‌ها، موفقیت‌ها و چشم‌انداز آینده یکی از صنایع استراتژیک کشور گشود. از گام‌های اولیه در آزمایشگاه‌های کوچک با امکانات محدود تا دستیابی به دانش فنی تولید در مقیاس صنعتی و حضور در بازارهای جهانی، مسیر طی شده توسط دکتر سپهوند و همکارانشان، داستانی الهام‌بخش از پشتکار، نوآوری و ایمان به توان داخلی است.
تأکید ایشان بر اهمیت تحقیق و توسعه، کنترل کیفیت دقیق، تربیت نیروی انسانی متخصص، و نگاه به بازارهای صادراتی، درس‌های ارزشمندی برای تمام فعالان اقتصادی کشور دارد. صنعت کربنات کلسیم کوتد در ایران، با تکیه بر ذخایر غنی معدنی، دانش فنی بومی شده، و نیروی انسانی توانمند، پتانسیل بالایی برای رشد و تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اصلی تولید و صادرات این محصول در منطقه و جهان دارد. میراث دکتر سپهوند، تنها مجموعه‌ای از دستاوردهای فنی و صنعتی نیست، بلکه روحیه‌ای از خودباوری و امید است که می‌تواند راهنمای نسل‌های آینده در مسیر توسعه و پیشرفت ایران باشد. خبرگزاری خبررسان از دکتر سپهوند برای این گفتگوی صمیمانه و روشنگرانه صمیمانه سپاسگزار است.
