ایران باید همه تلاش خود را برای جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه به کار بگیرد/ ذخایر مواد غذایی و دارویی باید به مقدار کافی افزایش یابد_خبررسان

به گزارش تجارت نیوز، دور نخست مذاکرات ایران و اروپا، روز جمعه سوم مردادماه در استانبول برگزار شد و نوشته فعال‌سازی مکانیسم ماشه، یکی از محورهای مهم او گفت‌وگوی نمایندگان کشورهای حاضر در این نشست می بود. چراکه در هفته‌های تازه و بعد از جنگ ایران و اسرائیل، تروئیکای اروپایی بار دیگر او گفت و گو فعال‌سازی مکانیسم ماشه را پیش کشیده‌اند.

فعال‌سازی مکانیزم ماشه در توافق برجام به معنی برگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است. مطابق این توافق، این مکانیزم در صورت پایبند نبودن ایران به تعهدات هسته‌ای یا نقض مفاد برجام توسط دیگر طرف‌ها، قابل اجراست اما تعداد بسیاری از کارشناسان و تحلیل‌گران اعتقاد دارند که در شرایط جاری، فعال‌سازی مکانیسم ماشه مبنای قانونی ندارد و فاقد مشروعیت است.

این در حالیست که سوال مهم اینجاست که فعال‌سازی مکانیسم ماشه، چه اثری بر اقتصاد سرزمین خواهد داشت و ایران برای مقابله با آثار منفی آن، باید چه سیاست‌هایی را در دستورکار خود قرار دهد. سهراب دل‌انگیران، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه، در او مباحثه با خبررسان به بازدید این نوشته پرداخته است.

با خروج آمریکا از برجام، بیشتر از ۹۰ درصد تحریم‌ها به طور عملی بازگشتند

دل‌انگیزان در ابتدا گفت: «در سال‌های تازه، ایران با تحریم‌های گسترده‌ای از سوی سازمان ملل، آمریکا و اتحادیه اروپا روبه رو بوده است. بر پایه چارچوب برجام، این تحریم‌ها در دوره‌ای تعلیق یا لغو شده بودند و قرار می بود بعد از پاییز سال ۱۴۰۴، به‌طور دائمی لغو شوند. اما مطابق برجام با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، در صورتی که ایران به تعهدات خود عمل نمی‌کرد، لغو تحریم‌ها باطل می‌شد و تحریم‌ها مجدد برقرار می‌شدند.»

او افزود: «لغو تحریم‌ها در سال‌های ۹۵ و ۹۶ جهت رشد اقتصادی قابل دقت و افت دیدنی تورم شد اما بعد از سال ۱۳۹۷ که آمریکا از برجام خارج شد، بیشتر از ۹۰ درصد تحریم‌ها به طور عملی بازگشتند. ایران هم چنان در برجام باقی ماند، اما کم کم تعهدات خود را افت داد و خواستار جایگزینی اروپایی‌ها به جای آمریکا در مذاکرات شد. با این حال، اروپا نیز موفق نشد جبران نقض تعهدات آمریکا را انجام دهد و تحریم‌ها عملا پابرجا ماندند. اکنون نیز حالت به همین شکل بوده و حتی حالت تحریم‌ها بدتر نیز شده است.»

مکانیزم ماشه به هیچ گفتن به سود ایران نیست

این کارشناس اقتصادی در رابطه آثار اقتصادی فعال‌سازی مکانیسم ماشه او گفت: «تحریم‌ها پیش از این فعال بوده‌اند و فعال‌سازی مکانیسم ماشه، از این جهت اقتصاد ایران را با شوک‌های جدیدی روبه رو نمی‌کند. با وجود این، اگر مکانیسم ماشه فعال شود، تحریم‌ها دیگر لغو نخواهند شد و از لحاظ قانونی پشتوانه مستحکمی خواهند یافت.»

او در ادامه گفت: «این چنین در چارچوب برجام، کشورهای روبه رو حق دعوا به ایران را نداشتند، اما در ماه‌های تازه حملات به زیرساخت‌های سرزمین صورت گرفته و این بند برجام عملا از بین رفته است. به این علت فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند به طرف‌های خارجی بهانه قانونی برای عمل های خود بدهد و به هیچ گفتن به سود ایران نخواهد می بود.»

در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه، ایران باید خود را برای بدترین سناریو آماده کند

دل‌انگیزان در رابطه سیاست‌هایی که ایران باید برای افت اثرات فعال‌سازی مکانیسم ماشه به‌کار بگیرد، تصریح کرد: «در شرایط جاری، ایران باید همه تلاش خود را برای جلوگیری از فعالسازی مکانیسم ماشه و هر نوع قاعده‌گذاری بر علیه سرزمین به کار بگیرد. آمریکا که رسماً از برجام خارج شده است، از طریق سختی بر اروپایی‌ها تلاش می‌کند این توافق را لغو کند و اروپایی‌ها نیز تعهدات خود را اجرا نکرده‌اند، به این علت برجام دیگر به شکل اولیه آن معتبر نیست.»

او اضافه کرد: «در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، ایران باید خود را برای بدترین سناریو آماده کند و ذخایر مواد غذایی و دارویی را به مقدار کافی (حداقل برای چهار تا ۶ ماه) افزایش دهد. توانایی رفتارهای تازه مشخص می کند که فشارها تنها به تحریم‌ها محدود نمی‌شوند و امکان پذیر محدودیت‌های جدی‌تری در تامین دارو و غذا اعمال شود.»

دولت باید از نفوذ گروه‌های صدمه‌رسان در داخل سرزمین جلوگیری کند

این استاد دانشگاه گفت: «باید دقت داشت که افراد و گروه‌هایی که منافعشان در ادامه تحریم‌ها و شرایط جاری است و ناموافق مذاکره می باشند، هیچ خدمتی به سرزمین نکرده‌اند و مانع اجرای سیاست‌های اصلاحی شده‌اند. به این علت الزامی است دولت با به‌کارگیری مدیران با لیاقت، فشارهای داخلی را افت دهد و از نفوذ گروه‌های صدمه‌رسان جلوگیری کند.»

روابط تجاری با کشورهای همسایه باید گسترش یابد

او در ادامه او گفت: «یکی دیگر از راهکارهای مهم برای مقابله با آثار تحریم‌ها و فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تنوع‌بخشی به شرکای تجاری است. روابط تجاری با کشورهای همسایه همانند پاکستان، افغانستان و دیگر همسایگان باید گسترش یابد و مبادلات تجاری بر پایه پول‌های محلی افزایش یابد. این چنین تحکیم روابط با کشورهای بلوک شرق که در برجام نقشی ندارند، می‌تواند به افت سختی تحریم‌ها پشتیبانی کند. در این کشورها، شرکت‌ها و بانک‌های کوچکی هم می باشند که ارتباطی با کشورهای اروپایی و آمریکا ندارد و بهترین عناصر برای تنوع‌بخشی به شرکای تجاری ایران به شمار می‌روال.»

مقصد مهم فعال‌سازی مکانیسم ماشه، قسمت نفت ایران است

دل‌انگیزان با اصرار بر این که مقصد مهم فعال‌سازی مکانیسم ماشه، قسمت نفت ایران است، اظهار کرد: «به علت محدودیت‌های صادرات نفت در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، باید سبد صادراتی سرزمین متنوع‌تر شود. تحول استراتژی و گسترش تشکیل و صادرات محصولات پتروشیمی و پالایشگاهی به جای صادرات نفت خام، می‌تواند تا حدی تاثییر تحریم‌ها را تعدیل کرده و این تهدید را به زمان تبدیل کند. این چنین گسترش حوزه‌های صنعتی گوناگون همانند مصالح ساختمانی، لوازم خانگی و صنایع نیمه‌سنگین از برتری‌های مهم است.»

او افزود: «در ساختار داخلی نیز اصلاحات جدی ملزوم است. فساد اداری علتایجاد تاخیر در انجام امور، افزایش هزینه‌ها، افت منفعت‌وری و انحراف در تخصیص منبع های شده است. بنابرین اصلاحات ساختاری در این حوزه با مبارزه با فساد و از طریق بهبود شفافیت الزامی است. مثالهای موفق کشورهای منطقه همانند گرجستان می‌تواند راهنمای مناسبی برای ایران باشد.»

بانک مرکزی باید دست نظام بانکی را باز و نظارت بر آنها را تحکیم کند

این کارشناس اقتصادی این چنین اصرار کرد: «اصلاح نظام بانکی و پولی سرزمین با افزایش شفافیت، استقلال بانک مرکزی، بازسازی هیات مدیره‌ها و افت پرداخت تسهیلات تکلیفی، برای بهبود فضای اقتصادی نیز الزامی است. بانک مرکزی از یک سو باید دست نظام بانکی را باز کند، از سویی ترکیب هیات مدیره آنها را به طور تخصصی بچیند و از نظر دیگر، نظارت بر آنها را تحکیم کند.»

جذب اندوخته‌گذاران غربی، می‌تواند علتایجاد لابی‌های مثبت در سطح بین‌المللی شود

او در ادامه گفت: «جذب اندوخته‌گذار خارجی نیز از دیگر برتری‌ها است. پول سرگردان تعداد بسیاری در جهان وجود دارد که در دست اندوخته‌گذاران غربی است. با دقت به ریسک‌های حاضر، حذف قوانین ضد اندوخته‌گذاری و تشکیل فضای امن و دلنشین برای اندوخته‌گذاران خارجی، به خصوص اندوخته‌گذاران غربی، می‌تواند علتایجاد لابی‌های مثبت در سطح بین‌المللی شود و منافع سرزمین را تامین کند.»

دل‌انگیزان  در آخر خاطرنشان کرد: «در نهایت، منفعت گیری هوشمندانه و فعال از دیپلماسی باید مدام در دستور کار قرار داشته باشد. ایران باید . مذاکره و دیپلماسی قوی و متکی بر اصول، همراه با نگه داری قوت دفاعی و بازدارندگی، از با اهمیت ترین ابزارهای روبه رو با چالش‌های بین‌المللی است.»

برای مطالعه زیاد تر صفحه اقتصاد کلان در خبررسان را جستوجو کنید.