پیامبر مهربانی در هجوم تحریف؛ هنگامی سینما سکوت کرده و تلویزیون به سلمان ها نیاز دارد_خبررسان

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبررسان از تنسیم، زندگی پیامبر گرامی اسلام نه تنها داستانی پر رمز و راز و سرشار از درس‌های انسانی است، بلکه محور وحدت و صلح برای مسلمانان و بلکه جهانیان به حساب می اید. این شخصیت بزرگ تاریخ که الگوی مهربانی، عدل و رهایی از ظلم بوده است، سال‌ها است الهام‌قسمت هنرمندان و فیلم‌سازان بوده است؛ اما چرا تعداد آثار فاخر و ماندگار درمورد زندگی ایشان به اندازه ظرفیت و اهمیت این نوشته نیست؟

همزمان که جهان تشنه مطلب صلح و مهربانی است، کم‌کاری در تشکیل آثار اثرگذار درمورد پیامبر اسلام، نه فقط خلاء فرهنگی بزرگی است، بلکه فرصتی استثنایی برای جلوگیری از تحریف و اراعه چهره‌ای درست و الهام‌قسمت از ایشان به نسل‌های آینده را نیز از دست داده‌ایم.

در این گزارش، ضمن بازدید چند نمونه برجسته از فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی و خارجی که به زندگی پیامبر پرداخته‌اند، به الزام ساخت و حمایتاز این دست آثار نیز خواهیم پرداخت.

سینمای جهان و بازنمایی زندگی پیامبر

ساخت فیلم‌هایی درمورد پیامبران الهی، به علت حساسیت‌های مذهبی و تفاوت‌های فرهنگی، مدام چالشی بزرگ برای سینماگران بوده است. با این حال، جهان آثار قابل توجهی داشته که توانسته‌اند گوشه‌هایی از زندگی پیامبران را به عکس بکشند.

یکی از قدیمی‌ترین و شاخص‌ترین آثار، فیلم «فجر الاسلام» (Fajr al Islam) است که در سال ۱۹۷۱ میلادی به کارگردانی صلاح ابوسیف در مصر ساخته شد. این فیلم در دو قسمت به شرایط زندگی در شبه‌جزیره عربستان پیش از اسلام و سپس بعثت حضرت محمد(ص) می‌پردازد و تأثیر ایشان بر تحول سبک زندگی مردمان عرب را به عکس می‌کشد. بازیگران مطرحی چون محمود مرسی و یحیی شاهین در این تاثییر وجود دارند که تلاش کرده‌اند روایت تاریخی را به شکل هنری به نمایش بگذارند.

اما احتمالا معروف‌ترین فیلم سینمایی درمورد پیامبر اسلام، «محمد رسول الله» (The Message) ساخته مصطفی عقاد باشد. این درام حماسی که در سال ۱۹۷۶ انتشار شد، زندگی پیامبر را از نگاه شخصیت‌های نزدیک به او همچون حمزه عبدالمطلب و زید بن حارثه روایت می‌کند. این فیلم که با شراکت کشورهای لیبی، لبنان، سوریه و انگلیس تشکیل شده، علاوه بر نسخه عربی، نسخه انگلیسی نیز دارد و در جهان اسلام از جایگاه اختصاصی‌ای برخوردار است. بازیگرانی چون آنتونی کویین و ایرنه پاپاس در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند. «محمد رسول الله» در پنجاهمین دوره اسکار نامزد بهترین موسیقی متن شد که نشان‌دهنده اهمیت و کیفیت تاثییر است.

این چنین فیلمی با گفتن «بلال، مؤذن‌الرسول» در سال ۱۹۵۳ ساخته شد؛ فیلمی مصری درمورد زندگی بلال حبشی، اولین مؤذن اسلام که از بردگی به آزادی رسید و نقش مهمی در تاریخ اسلام داشت. این فیلم نه‌ تنها زندگی بلال را روایت می‌کند بلکه از زاویه‌ای خاص، رافت و مهربانی پیامبر (ص) را نیز به عکس می‌کشد.

در سال ۲۰۰۰، مستند تاریخی-مذهبی «اسلام: امپراطوری ایمان» (Islam: Empire of Faith) تشکیل شد که با روایت بن کینگزلی، بازیگر انگلیسی برنده اسکار، به بازدید تاریخ اسلام از تولد پیامبر تا امپراطوری عثمانی می‌پردازد. این مجموعه مستند سه قسمتی یکی از منبع های مهم آشنایی با تاریخ اسلام است که قسمت نخست آن به زندگی حضرت محمد تعلق دارد.

از دیگر آثار خارجی برجسته می‌توان به انیمیشن «محمد خاتم الانبیا» (Muhammad: The Last Prophet) محصول سال ۲۰۰۲ اشاره کرد. این فیلم آمریکایی به کارگردانی ریچارد ریچ، بدون نمایش مستقیم چهره پیامبر و با مراعات دقیق احکام اسلامی، به شرح روزهای اولیه ظهور اسلام می‌پردازد و توانست تأییدیه‌های معتبر از جمله جامعه الازهر را کسب کند.

مجموعه مستند «رمزگشایی از قبل: اسرار قرآن» (Decoding The Past: Secrets Of The Koran) ساخته ۲۰۰۶، نیز ضمن پرداختن به مبانی قرآن، قسمت‌هایی از زندگی حضرت محمد را به عکس کشیده است. این مستند با پژوهش‌های علمی و مستند، در بین آثار تحقیقی درمورد اسلام جایگاهی اختصاصی دارد.

در عرصه سریال‌های تلویزیونی، مجموعه تاریخی «محمد: میراث نهایی» (Muhammad: The Final Legacy) به کارگردانی محمد شیخ نجیب در سال ۲۰۰۸ به گفتن نخستین سریال درامی که زندگی پیامبر اسلام را با مراعات کامل سنن اسلامی به عکس کشیده، نقل شد. این سریال که ابتدا «قمر بنی هاشم» نام داشت، بدون نمایش عکس پیامبر و خانواده ایشان، به بازنمایی وقایع مهم زندگی وی پرداخت و در شبکه‌های تلویزیونی لبنان، ترکیه و پاکستان پخش شد.

این چنین سریال تاریخی عربی «خیبر» (Khaybar) ساخته ۲۰۱۳، به زندگی اجتماعی، اقتصادی و دینی مردم عرب و یهودی در زمان پیامبر پرداخته و جزئیات نبردهای اقتصادی و دینی آن دوران را بازدید می‌کند.

نگاه ایرانی به زندگی پیامبر و صحابه

ایران نیز در سال‌های تازه کوششهای قابل توجهی در تشکیل آثار مذهبی تاریخی داشته است، اگرچه هم چنان خلأ آثار مستقیم درمورد پیامبر محسوس است. برجسته‌ترین تاثییر ایرانی در این عرصه فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله» ساخته مجید مجیدی است که در سال ۲۰۱۵ انتشار شد. این فیلم به دوران کودکی پیامبر پرداخته و با وجود بازیگران مطرحی چون مهدی پاکدل و علی‌رضا شجاع‌نوری توانست پیروزی‌های بسیاری کسب کند و مورد استقبال عمومی و حمایتعلما قرار گیرد. متأسفانه قسمت دوم این پروژه که قرار می بود به دوران رسالت بپردازد، به دلایل گوناگون نیمه‌کاره ماند.

در عرصه سریال‌ها، مجموعه تاریخی مذهبی «مختارنامه» به کارگردانی داود میرباقری، زندگی مختار بن ابی‌عبیده ثقفی و قیام او را بعد از اتفاق کربلا نقل می‌کند و از محبوب‌ترین آثار مذهبی ایرانی است. این چنین سریال «امام علی (ع)» ساخته همین کارگردان، تصویری قوی از زندگی امام علی (ع) اراعه کرده است.

در سال‌های تازه، تشکیل سریال «سلمان فارسی» که زندگی یکی از صحابه برجسته پیامبر را روایت می‌کند، اغاز شده و امید می‌رود که این تاثییر بتواند با دقت و پژوهش تاریخی، الگویی در ساخت سریال‌های دینی فاخر باشد.

از دیگر آثار تلویزیونی می‌توان به سریال‌های «ولایت عشق» و «تنهاترین سردار» اشاره کرد که به زندگی امام رضا (ع) و امام حسن مجتبی (ع) می‌پردازند و هرچند کمتر مورد دقت بوده‌اند، اما قدم‌هایی مهم در تشکیل محتوای مذهبی محسوب خواهد شد.

مقابله با تحریف تاریخی و الزام حمایتاز آثار فاخر

یکی از با اهمیت ترین چالش‌ها در ساخت آثار تاریخی و مذهبی، مقابله با تحریف و روایت‌های نادرست است. برخی شبکه‌ها و کمپانی‌های منطقه‌ای، از جمله شبکه MBC عربستان، سریال‌هایی درمورد شخصیت‌های تاریخی اسلام ساخته‌اند که به نظر تعداد بسیاری از کارشناسان، تاریخ را تحریف کرده‌اند. نمونه بارز آن سریالی درمورد معاویه با بودجه محدود است که تصویرسازی آن مورد نقدهای جدی قرار گرفته است.

اینجاست که اهمیت تشکیل آثار علمی، مستند و هنری فاخر داخلی بیشتر از پیش روشن می‌شود. بازیگرانی همانند بهرام ابراهیمی که نقش معاویه را در برخی سریال‌ها ایفا کرده‌اند، می‌توانند در پروژه‌های بزرگ‌تر و معتبرتر داخلی به کار گرفته شوند تا روایت تاریخی درست و مستندی اراعه شود.

با وجود کوششهایی که در ایران و جهان اسلام صورت گرفته، فقدان یک سریال جامع و فاخر درمورد زندگی پیامبر اسلام تا این مدت حس می‌شود. فصل دوم فیلم «محمد رسول‌الله» مجید مجیدی می‌توانست این خلأ را پر کند، اما متأسفانه این پروژه نیمه‌کاره رها شد.

گنجینه‌ای بی‌آخر که باید شناخته شود

زندگی پیامبر اکرم (ص) همچون گنجینه‌ای بی‌آخر از قصه‌ها و درس‌های انسانی است که می‌تواند محور تشکیل آثار فاخر سینمایی و تلویزیونی قرار گیرد. اما نبوده است پشتیبانی‌های جدی، محدودیت‌های مالی و افتفیلمنامه‌های قوی علتشده این ظرفیت عظیم مغفول بماند.

امید است با دقت اختصاصی مسئولان فرهنگی و سینمایی، پروژه‌هایی همانند سریال «سلمان فارسی» و تولیدات شبیه به طور کامل حمایتشوند و آثار جدیدی درمورد پیامبر مهربانی‌ها شکل گیرد. در جهانی که بیشتر از هر زمان به وحدت و مهربانی نیاز دارد، نادیده گرفتن این چنین نوشته مهمی به معنی از دست دادن فرصتی طلایی برای ارتقاء فرهنگی و معنوی است.

انتهای مطلب/