یارانه‌ها زیر تیغ معیارهای ناشفاف/ صرفه‌جویی یارانه‌ای، کسری منبع های کالابرگ را جبران می‌کند؟_خبررسان

به گزارش تجارت نیوز، روز ۳۰ مردادماه، صد و هفتادمین مرحله از یارانه نقدی خانوارها واریز شد اما تفاوت مهم این مرحله با مرحله های قبل، افت نزدیک به سه میلیون نفری یارانه‌بگیران در مردادماه در قیاس با ماه‌های قبل می بود. موضوعی که به نظر می‌رسید در راستای اظهارات قبل حسن نوروزی، رئیس سازمان مقصد‌مندسازی یارانه‌ها و هم چنان احمد میدری، وزیر کار، مبنی بر حذف یارانه سه دهک پردرآمد بوده است و مرجان دبیری سخنگوی مطرح کالابرگ الکترونیکی نیز این نوشته را تصویب کرد.

در شرایطی که یارانه سه میلیون نفر قطع شده و بر پایه اظهارات رئیس سازمان مقصد‌مندسازی یارانه‌ها، این تعداد تا آخر سال به ۱۸ میلیون نفر خواهد رسید، ابهامات تعداد بسیاری حوالی نحوه حذف یارانه خانوارها وجود دارد؛ ابهاماتی که اگر رفع نشوند، می‌توانند حذف یارانه پردرآمدها را از سیاستی برای بازتوزیع عادلانه درآمد، به سیاستی ضد عدل تبدیل کنند.

اظهار یک شاخص تازه برای حذف یارانه مردادماه

یکی از با اهمیت ترین ابهامات در حذف یارانه سه میلیون نفر در مردادماه، اطلاعیه سامانه حمایتمبنی بر اظهار یک شاخص تازه برای حذف یارانه می بود. برخی خانوارهایی که یارانه آنها قطع شده می بود، در صفحه سامانه حمایتبا این پیغام روبه رو شدند: «بر پایه مصوبه مجلس شورای اسلامی و بازدید‌های صورت‌گرفته بر روی شاخص‌های بانکی، درآمدی و دارایی شما، سرانه درآمد ماهانه بعد از کسر هزینه‌های اجاره مسکن، زیاد تر از ۱۰ میلیون تومان برآورد شده است؛ لذا خانوار شما واجد شرایط اخذ یارانه نیست.»

از یک سو، اشکار نیست این شاخص تازه دقیقا بر پایه کدام مصوبه مجلس برای حذف یارانه‌ها در نظر گرفته شده است و از نظر دیگر، این شاخص با معیارهایی که پیش‌تر برای حذف یارانه اظهار شده می بود در تضاد است.

ناهمخوانی شاخص تازه حذف یارانه با آئین‌نامه هیات وزیران

هیات وزیران در سال قبل با تصویب آئین‌نامه‌ای، ۶ شاخص را معارفه و خبرداد یارانه افرادی که هر یک از این معیارها را داشته باشد، حذف خواهد شد.

یکی از این شاخص‌ها مربوط به میانگین درآمد خانوار ماهانه خانوار می بود. بر این مبنا، اگر درآمد خانوار یک نفره، سه برابر حداقل حقوق، یعنی ۳۰ میلیون تومان می بود، یارانه آن قطع می‌شد. این رقم برای خانوار دو نفره ۳۷.۵ میلیون تومان، برای خانوار سه نفره ۴۵ میلیون تومان، برای خانوار ۴ نفره ۵۲.۵ میلیون تومان و برای خانوار پنج نفره ۶۰ میلیون تومان در نظر گرفته شد.

با این وجود شاخص «درآمد سرانه بیشتر از ۱۰ میلیون تومان بعد از کسر هزینه‌های مسکن» که به تازگی اظهار شده است، با شاخص‌های درآمدی که پیش‌تر اظهار شده می بود، همخوانی ندارد. ملزوم به ذکر است این آئین‌نامه هیات وزیران مربوط به سال ۱۴۰۳ می بود اما پیش‌بینی می‌شد که با دقت به تصویب دیرهنگام آن در آبان‌ماه ۱۴۰۳، در سال ۱۴۰۴ نیز مبنای تصمیم‌گیری در رابطه حذف یارانه‌ها قرار بگیرد که به نظر می‌رسد این اتفاق رخ نداده است.

حذف یارانه‌ها، کارگران را نشانه گرفت

جدا از این ابهامات قانونی مهم حوالی حذف یارانه افراد بر پایه درآمد سرانه ۱۰ میلیون تومانی، دیگر مسئله مهم مربوط به قسمت اقتصادی آن است. اشکار نیست با چه معیار و بر پایه چه استانداردی مبلغ سرانه ۱۰ میلیون تومان برای حذف یارانه درنظر گرفته شده، اما آنچه آشکار است، این است که حتی با کسر هزینه اجاره، درآمد ۱۰ میلیون تومانی نیز به سختی می‌تواند هزینه‌های زندگی یک نفر، آن هم در کلان‌شهرهایی همانند تهران را پوشش دهد.

این چنین تعیین مبلغ درآمد سرانه ۱۰ میلیون تومانی بعد از کسر اجاره برای حذف یارانه علتشده که برخی از مزدبگیران و متوسط‌بگیران نیز از لیست یارانه مردادماه حذف شوند. طوری که بر پایه گزارش ایلنا، تعدادی از خانواده‌های کارگری در تماس با این خبرگزاری از واریز نشدن یارانه نقدی در آخر مرداد خبر داده‌اند.

حذف یارانه دهک‌های بالا چه مقدار از هزینه‌های دولت می‌کاهد؟

مسئله مبهم فرد دیگر که در رابطه حذف یارانه مردادماه باید مورد بازدید قرار بگیرد، مربوط به محل منفعت گیری از درآمد حاصل از این تصمیم برای دولت است.

محاسبات نشان خواهند داد که با حذف یارانه سه میلیون نفر در مردادماه، دولت نزدیک به ۹۲۰ میلیارد تومان کمتر هزینه کرد و اگر یارانه همه ۱۸ میلیون نفر حاضر در سه دهک بالا حذف شود، این مبلغ به نزدیک به پنج هزار میلیارد تومان در ماه می‌رسد.

صرفه‌جویی یارانه‌ای صرف چه چیزی می‌شود؟

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، چندی پیش در رابطه نحوه هزینه‌کرد منبع های تشکیل شده با حذف یارانه دهک‌های بالا او گفت: «بعد از حذف افرادی که یارانه دریافت نمی‌کنند و در سال قبل حذف شدند، یارانه بگیران در این قسمت به ۱۸ میلیون نفر رسید که اگر یارانه این افراد حذف شود، رقمی بالغ بر پنج هزار میلیارد تومان در ماه، درآمد تشکیل می‌شود تا بر پایه آن بتوانیم درآمد حاصل برای توزیع کالابرگ را تشکیل کنیم.»

با وجود این سخنگوی مطرح کالابرگ با رد ادعای میدری، گفت: «مطابق اظهارات وزیرکار، با حذف سه دهک بالا تنها ۵ هزار میلیارد تومان منبع مالی به دست می‌آید که برای کالابرگ هفت دهک دیگر به ۲۵ همت نیاز داریم؛ به این علت حذف یارانه دهک‌های ۸ تا ۱۰ کمکی به فراهم منبع های کالابرگ نمی‌کند.»

به این علت به نظر می‌رسد که با حذف یارانه دهک‌های بالا، منبع های کافی برای تامین کالابرگ باقی دهک‌های تشکیل نخواهد شد و مسیر بازتوزیع عادلانه درآمد، ناتمام خواهد ماند.

برای مطالعه زیاد تر صفحه اقتصاد کلان در خبررسان را جستوجو کنید.