نخستین بانوی چوگان اصفهان: در حسرت چوگان در میدان نقش‌جهانم! – خبررسان

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- ندا سپاهی: آینده چوگان را روشن می‌بیند و آرزو دارد این ورزش به صنعتی چندوجهی تبدیل شود که هنر، فرهنگ و گردشگری را دربر گیرد. زهرا یاوری نخستین بانوی چوگان و از پیشگامان این رشته ورزشی سنتی در اصفهان اگرچه با ایده برگزاری فستیوال سالانه چوگان بانوان در میدان نقش‌جهان، به جستوجو معارفه فرهنگ ایرانی-اسلامی و نمایش شجاعت بانوان ایرانی به جهان است اما از محرومیت زنان چوگان دیار نصف جهان برای وجود در این میدان تاریخی سخن می‌گوید. میدانی که نام پرآوازه اش از قبل با چوگان عجین بوده اما درشکه و خودروی برقی و اسکوتر این روزها نه تنها منظر این میدان جهانی را مخدوش کرده‌اند که اصالت و میراث آن را به دست فراموشی سپرده‌اند.

زهرا یاوری بانوی چوگان اصفهان اما می‌گوید امید دارد که چوگان در دیار نصف جهان مجدد به دوران طلایی خود بازمی گردد. این گفتگو روایتی از عشق، پشتکار و آرزوهای بزرگ اوست که در ادامه می‌خوانید؛

* خانم یاوری شما اولین بانوی چوگان‌باز اصفهان هستید؟

بله، یقیناً نه این که پیش از من هیچ بانویی در اصفهان در این رشته فعالیت نداشته اما بعد از نزدیک به یک قرن توقف ورزش چوگان در اصفهان، مرحوم استاد عابدی این ورزش را از تهران به اصفهان آوردند. در آن زمان، کمیته‌هایی برای احیای چوگان راه اندازی شد و به من این افتخار داده شد که به گفتن اولین بانوی چوگان‌باز آموزش ببینم. بعد از من، دیگر بانوان نیز به این ورزش روی آوردند و فعالیت خود را اغاز کردند.

* لطفاً خود را به‌طور کامل معارفه کنید و توضیح دهید چطور با ورزش چوگان آشنا شدید و چه عاملی شما را به این ورزش جذب کرد؟

متولد سال ۱۳۶۳ و دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته فیزیولوژی و تغذیه ورزشی هستم و اکنون در مقطع کارشناسی ارشد دوم در رشته حرکات اصلاحی و صدمه‌شناسی ورزشی تحصیل می‌کنم.

از سال ۱۳۷۹ فعالیت خودم را در رشته سوارکاری، در شاخه‌های پایه و پرش، در باشگاه خوراسگان اصفهان اغاز کردم. در سال ۱۳۸۲ یا ۱۳۸۳ با مرحوم استاد عابدی آشنا شدم و ایشان نظر کردند که آموزش چوگان را اغاز کنم. از آن زمان، فعالیتم در این ورزش اغاز شد.

نزدیک به یک سال بعد از آن، کمیته چوگان در اصفهان به هیئت تبدیل شد و اینجانب سال‌ها به گفتن نایب‌رئیس هیئت چوگان استان فعالیت داشتم. متأسفانه بعد از درگذشت استاد عابدی، فعالیت‌های هیئت با وقفه‌ها و موانعی روبه رو شد، اما عشق و علاقه به این ورزش مرا به ادامه این مسیر ترغیب کرد.

* به گفتن یک بانوی چوگان‌باز، چه چالش‌هایی را در ورود به ورزشی که به‌طور سنتی مردانه برداشت می‌شود، توانایی کرده‌اید؟

بزرگ‌ترین چالش ما در ورود به این ورزش که یقیناً جای او گفت و گو دارد، به شرایط خاص آن زمان بازمی‌گردد. خوشبختانه، بر خلاف برخی دیگر از رشته‌های ورزشی، در چوگان فضای بسته‌ای برای بانوان وجود نداشت. در این ورزش، اختلاف چندانی بین بانوان و آقایان وجود ندارد و از همان ابتدا، به لطف فرهنگ‌سازی مرحوم استاد عابدی در شهرستان‌ها، به‌اختصاصی در اصفهان به بانوان به همان اندازه که به آقایان بها داده می‌شد، امکانات و زمان‌ها اراعه شد.

برای مثال، همان‌گونه که به آقایان اسب و تجهیزات مورد نیاز تعلق می‌یافت، برای بانوان نیز این امکانات فراهم می بود. به این علت، از نظر امکانات و نگاه جنسیتی، چالش‌های جدی‌ای در این عرصه نداشتیم.

با این حال، بزرگ‌ترین چالشی که سال‌ها است بانوان چوگان‌باز اصفهان با آن روبه رو می باشند، دسترسی نداشتن به میدان نقش‌جهان به گفتن پایگاه مهم این ورزش است. آقایان چندین دفعه زمان بازی در این میدان تاریخی را داشته‌اند اما متأسفانه بانوان تا این مدت از این امکان محروم می باشند.

این در حالی است که رشته‌های غیرمرتبط همانند پیلاتس، از این میدان برای اجرای برنامه‌ها و حرکات نمایشی منفعت گیری کرده‌اند. این چنین، دیگر رشته‌های ورزشی نیز از این فضا منفعت برده‌اند، در حالی که همه می‌دانیم کاربرد مهم میدان نقش‌جهان برای چوگان است. این محدودیت برای بانوان چوگان‌باز یک چالش بزرگ محسوب می‌شود. با این حال، از منظر امکانات، نمی‌توان او گفت که فدراسیون، هیئت یا نگاه داخلی ما تفاوتی بین بانوان و آقایان قائل بوده است.

* به گفتن یک بانوی پیشگام در چوگان، چه احساسی دارید که راه را برای دیگر بانوان در این ورزش باز کرده‌اید؟

زیاد خرسندم چون به این رشته عشق می‌ورزم و علاقه عمیقی به آن دارم. حس زیاد خوبی دارم هنگامی می‌بینم بانوان جدیدی به این ورزش می‌پیوندند و برخی از آن‌ها حتی از ما پیشی گرفته‌اند. اکنون، بانوان چوگان‌باز زیاد بااستعدادی در استان اصفهان فعالیت می‌کنند که امیدوارم بتوانند در آینده تیم ملی چوگان بانوان را راه اندازی دهند. مشاهده این استعدادها حس زیاد خوبی به من می‌دهد و به من مطمعن می‌دهد که راهی که اغاز کرده‌ام به آخر نرسیده و ادامه‌دار است. پیروزی این بانوان خستگی سال‌ها تلاش را از وجودم می‌زداید و به من انرژی بسیاری می‌بخشد.

*با اهمیت ترین دستاورد شما در چوگان تا به امروز چیست و آیا لحظه خاصی از مسابقات وجود دارد که همیشه در خاطرتان بماند؟

چند سال پیش، در یک مسابقه کشوری، بانوان چوگان‌باز استان اصفهان به گفتن اولین تیم شهرستانی موفق به شرکت در این رقابت‌ها شدند. این خود یک افتخار بزرگ می بود چون اصفهان اولین شهری می بود که هم بانوان و هم آقایان آن در مسابقات کشوری وجود یافتند.

با این حال اگر بخواهم لحظه‌ای خاص را ذکر کنم، نایب‌قهرمانی کشوری در یک مسابقه روی چمن می بود که برایم زیاد خاطره‌انگیز است. آن بازی زیاد قشنگ می بود و اتفاقات زیاد قشنگی در آن رقم خورد که هیچ‌گاه برایم تکرار نشده است. هرچند دو گفتن قهرمانی کشوری نیز کسب کرده‌ایم اما آن نایب‌قهرمانی به علت حس و حال اختصاصی‌اش، همیشه در ذهنم باقی مانده است.

خوشبختانه از وقتی که آقای ناظری به گفتن رئیس فدراسیون چوگان فعالیت خود را اغاز کرده‌اند، حالت این ورزش در شهرستان‌ها بهبود یافته است. پیش از این، فعالیت‌های چوگان عمدتاً به تهران محدود می بود و اتفاقات بزرگی در دیگر شهرها رخ نمی‌داد اما اکنون، ایشان دقت اختصاصی‌ای به ورزش بانوان و گسترش چوگان در شهرستان‌ها داشته‌اند.

صعود تیم ملی چوگان ایران به مرحله یک‌چهارم نهایی مسابقات جهانی نیز دستاورد بزرگی می بود که مرهون کوششهای ایشان و پشتیبانی‌های فدراسیون از چوگان ایران است.

* چوگان ورزشی پرهزینه و نیازمند امکانات خاص است. چطور به منبع های و پشتیبانی‌های ملزوم برای ادامه این ورزش دسترسی اشکار کردید؟

هزینه‌های شخصی مورد نیاز برای چوگان بر فردی پوشیده نیست. نمی‌توان او گفت که اگر فردی امروز بخواهد داخل این ورزش یا سوارکاری شود، هیچ هزینه‌ای متحمل نخواهد شد. خیر، این ورزش هزینه‌بر است و این نوشته آشکار است. با این حال، چوگان و سوارکاری همانند دیگر ورزش‌ها دارای سطوح مختلفی از آماتوری، نیمه‌حرفه‌ای و حرفه‌ای است. در سطح آماتوری، هزینه‌ها چندان بالا نیست و شبیه دیگر رشته‌های سوارکاری معقول است اما در سطوح نیمه‌حرفه‌ای و حرفه‌ای، نیاز به اسب و تجهیزات خاص، هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.

با وجود این، هنگامی که افراد داخل این ورزش خواهد شد، عشق و علاقه به چوگان به‌طوری است که تعداد بسیاری از آن‌ها از دیگر هزینه‌های زندگی خود می‌کاهند تا بتوانند در این ورزش اندوخته‌گذاری کنند. برای مثال، خود من ترجیح داده‌ام به جای صرف هزینه در دیگر عرصه‌ها، منابعم را به چوگان تعلق دهم چون این ورزش برایم مورد قیمت است. این عشق و علاقه است که افراد را در این مسیر حمایتمی‌کند.

*چوگان به گفتن یک ورزش تاریخی ایرانی در سال‌های تازه چه تغییراتی کرده است؟ آیا به جایگاه با لیاقت خود رسیده است؟ با دقت به صعود تیم ملی ایران به جام جهانی، آینده این ورزش را چطور می‌بینید؟

چوگان آینده زیاد روشنی دارد. به تعداد بسیاری از افراد پیشنهاد کرده‌ام که به این ورزش روی آورند. نمی‌گویم که چوگان هیچ‌گاه با رکود روبه رو نبوده است اما اکنون ناظر رشد زیاد خوبی در این رشته هستیم. وقتی می بود که چوگان با شتاب در حال پیشرفت می بود و ما هر روز ناظر بهبود آن بودیم اما دوره‌ای نوساناتی نیز وجود داشت. فراز و نشیب‌ها، رکودها و شرایط مختلفی را توانایی کردیم اما اکنون اعتقاد دارم که چوگان ایران در یکی از بهترین دوره‌های خود قرار دارد و این رشد به‌وضوح حس می‌شود.

با این حال، نمی‌توان او گفت که چوگان به جایگاه واقعی خود رسیده است چون جایگاه واقعی این ورزش، چه در ایران و چه به‌اختصاصی در اصفهان، زیاد فراتر از حالت جاری است.

هرچند چوگان در سراسر سرزمین رشد قابل‌توجهی داشته است اما به‌طور منصفانه باید اذعان کنم که چوگان اصفهان اکنون در دوران طلایی خود قرار ندارد. شرایط جاری این ورزش در اصفهان مطلوب و با لیاقت نیست و انتظارات من از چوگان این شهر زیاد زیاد تر است. با وجود این، امیدوارم در سال‌های آتی ناظر تغیرات مثبتی در این عرصه باشیم.

ببینید میدان نقش‌جهان که به گفتن سمبل جهانی چوگان شناخته می‌شود در شهر اصفهان واقع است. استاندار اصفهان قول داده‌اند که این میدان بار دیگر به فضایی برای برگزاری بازی‌های چوگان تبدیل شود. رئیس فدراسیون چوگان نیز در این راستا کوششهای تعداد بسیاری انجام داده‌اند. هرچند چوگان اصفهان اکنون در دوره طلایی خود نیست اما با همکاری اداره کل ورزش و جوانان استان، استانداری و فدراسیون چوگان، امیدواریم به آن دوران طلایی بازگردیم.

*نقش بانوان در چوگان ایران و جهان را چطور برسی می‌کنید؟ آیا ایران در این عرصه با کشورهای دیگر قابل قیاس است؟

خیر، متأسفانه نمی‌توان او گفت که چوگان بانوان ایران اکنون با کشورهای دیگر قابل قیاس است. هرچند چوگان بانوان در ایران پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته است اما در سطح جهانی، امیدوارم با راه اندازی تیم ملی بانوان و وجود در رویدادهای بین‌المللی، ناظر پیشرفت‌های بیشتری باشیم.

*چه افرادی در زندگی شما الهام‌قسمت بوده‌اند و چطور به شما پشتیبانی کرده‌اند که به جایگاه جاری برسید؟

پدرم و همسرم بزرگ‌ترین حامیان و الهام‌قسمت من در این مسیر بوده‌اند. در لحظات خستگی و سختی که هر انسانی امکان پذیر توانایی کند، این دو نفر کنارم بوده‌اند و به من انرژی و انگیزه داده‌اند. به‌اختصاصی بعد از ازدواج، همسرم پشتیبانی‌های بی‌وقفه‌ای از من داشته است. برای مثال در دوره‌های مربیگری که در تهران برگزار می‌شد، ایشان همراهم می‌آمد و از فرزندانمان مراقبت می‌کردند تا من بتوانم بر اهدافم تمرکز کنم. پشتیبانی‌های همه‌جانبه آن‌ها نقش بسزایی در پیروزی من داشته است و از آن‌ها زیاد سپاسگزارم.

*خارج از چوگان، چه فعالیت‌ها یا علایقی دارید که به شما انرژی و انگیزه می‌بخشد؟

من به‌طور کلی فردی ورزش‌دوست هستم و در عرصه حرکات اصلاحی فعالیت می‌کنم. هنگامی که می‌بینم مراجعانی که با مشکلات جسمانی یا درد به من مراجعه کرده‌اند، بعد از چند هفته بهبود می‌یابند و حالت بهتری اشکار می‌کنند، حس زیاد خوبی به من دست می‌دهد. این پیروزی‌ها به من انرژی و انگیزه بسیاری می‌بخشد.

* اگر بخواهید پیامی به نسل جوان، به‌اختصاصی دختران ایرانی که به جستوجو رویاها و اهداف بزرگ می باشند، بدهید، آن مطلب چیست؟

مطلب من این است: همه چیز در درون شما است. شما گوهر و الماسی هستید که تنها با تلاش و پشتکار می‌توانید آن را کشف کنید.

* برنامه شما برای آینده در چوگان چیست؟ آیا تصمیم دارید در نقش‌های مدیریتی یا ریاست هیئت فعالیت کنید؟

بله، علاقه‌مندم که این مسیر را ادامه دهم. برنامه‌ها و مطرح‌هایی برای گسترش چوگان، به‌اختصاصی در قسمت مدیریت، دارم. با دقت به ازمایش ها ورزشی و مدیریتی‌ام، از جمله سال‌ها فعالیت به گفتن نایب‌رئیس هیئت چوگان، اعتقاد دارم که می‌توانم به احیای این ورزش در استان اصفهان پشتیبانی کنم. چوگان در این استان گوهری است که باید خاک از روی آن کنار زده شود تا درخشش واقعی‌اش نمایان گردد. امیدوارم با منفعت‌گیری از ازمایش ها قبل‌ام، بتوانم این ورزش را گسترش دهم.

* دوست دارید در پنج یا ۱۰ سال آینده چوگان ایران را در چه جایگاهی ببینید و چه نقشی برای خودتان در این مسیر فکر می‌کنید؟

آرزو دارم که در ۱۰ سال آینده، چوگان به یک صنعت تبدیل شود؛ صنعتی که زیرشاخه‌هایی نظیر مد و فشن، صنایع‌دستی و گردشگری را دربر بگیرد. می‌توانیم از میدان نقش‌جهان به گفتن سمبل جهانی چوگان بهتر منفعت گیری کنیم و با تلفیق هنرهای دستی و لباس‌های سنتی، برندهای مرتبط با چوگان تشکیل کنیم.

در دوره صفویه، اطراف میدان نقش‌جهان، تجارت و هنر با چوگان پیوند خورده می بود و آرزو دارم که آن روزهای طلایی به اصفهان بازگردد. فکر می‌کنم با ایده‌هایی که دارم، بتوانم به تحقق این مقصد پشتیبانی کنم.

* آیا پروژه یا ابتکار خاصی برای گسترش چوگان، به‌اختصاصی برای بانوان در ایران و به‌خصوص در اصفهان، در نظر دارید؟

بله، ایده‌ام این است که یک جشنواره یا فستیوال سالانه چوگان بانوان در ایران برگزار شود که بازدیدکنندگانی از سراسر جهان داشته باشد. فستیوالی که لباس‌های سنتی، ملی و اسلامی را با شجاعت و دلاوری بانوان ایرانی و اصفهانی تلفیق کنیم تا فرهنگ و دین ما که هیچ محدودیتی برای بانوان قائل نیست، به جهانیان معارفه شود.

این اتفاقات می‌تواند از دروازه‌های میدان نقش‌جهان و عالی‌قاپو برگزار شود تا هنر، فرهنگ، سنت و ورزش ما به بهترین شکل به نمایش درآید. مطمعن دارم که این ابتکار با استقبال گسترده‌ای روبه رو خواهد شد.