پرخاشگری در فوتبال ایران و چالش‌های فرهنگی در ورزشگاه‌ها – خبررسان

خبرگزاری مهر – پرخاشگری و فحاشی در فوتبال ایران اتفاق‌ای رایج است که ریشه در عوامل بسیاری همانند تنش‌های قومی، رقابت‌های شدید باشگاهی، و افتتوسعه فرهنگی در محیط ورزشگاه‌ها دارد. در سال‌های تازه، مواردی همانند فحاشی به خانواده بازیکنان، پرتاب سنگ و اشیا، و درگیری‌های فیزیکی گزارش شده است. این رفتارها نه تنها جو ورزشگاه‌ها را مسموم می‌کند، بلکه به عکس کلی فوتبال ایران صدمه می‌زند و بعضی اوقات تبدیل صدمه دیدن افراد می‌شود. فقدان آموزش فرهنگی و برنامه‌ریزی برای هواداران، این قضیه را تشدید کرده، به طوری که ورزشگاه‌ها به جای فضایی برای سرگرمی، بعضی اوقات به عرصه‌ای برای تخلیه خشم اجتماعی تبدیل خواهد شد.

احکام کمیته انضباطی و اثربخشی آن‌ها در افت پرخاشگری

کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ایران بر پایه مقررات مصوب ۱۳۹۷، در موارد خشونت و فحاشی، احکامی همانند محرومیت تماشاگران از وجود در ورزشگاه، جریمه نقدی باشگاه‌ها و حتی اظهار نتیجه ۳-۰ به سود حریف صادر می‌کند. برای مثال، اگر خشونت رخ دهد و متخلفان شناسایی نشوند، باشگاه وابسته جریمه می‌شود. این احکام در مواردی همانند فحاشی هواداران یا پرتاب اشیا اعمال شده و مقصد آن تنبیه و بازدارندگی است.

آیا این احکام خوب می باشند؟

از منظر تنبیهی، بله، چون مسئولیت را بر باشگاه‌ها می‌گذارد و می‌تواند انگیزه‌ای برای کنترل بهتر هواداران تشکیل کند. اما اثربخشی آن‌ها محدود است. توانایی مشخص می کند که محرومیت‌ها زیاد تر به شناسایی متخلفان منجر نمی‌شود و خشونت تکرار می‌گردد، چون ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی قضیه حل نمی‌شود. جریمه‌ها نیز بعضی اوقات به جای بازدارندگی، به چرخه‌ای از اعتراضات تبدیل خواهد شد و نمی توانند پرخاشگری را به طور پایدار افت دهند. در واقع، برخی کارشناسان اعتقاد دارند این رویکردها بی‌تاثییر، منفعل و سهل‌انگارانه می باشند و نیاز به عمل های پیشگیرانه بیشتری دارند.

نقش بازیکنان و مربیان در افزایش یا افت پرخاشگری

بازیکنان و مربیان به گفتن الگوهای برجسته، نقش کلیدی در شکل‌گیری حرکت هواداران دارند. آن‌ها می‌توانند پرخاشگری را افزایش دهند اگر خودشان رفتارهای خشن نشان دهند، همانند اعتراض شدید به داوران، درگیری در زمین، یا اظهارات تحریک‌آمیز در رسانه‌ها، که این رفتارها به هواداران تسری اشکار می‌کند و جو ورزشگاه را متشنج می‌سازد. برای مثال، مربیانی که به مسائل روحی-روانی بازیکنان دقت نمی‌کنند، عرصه را برای ابراز خشم فراهم می‌کنند.
در روبه رو، آن‌ها می‌توانند افت‌دهنده باشند با کنترل خشم خود، ترویج حرکت با لیاقت، و منفعت گیری از مشوق‌ها یا تنبیهات برای بازیکنان. مربیان می‌توانند با آموزش توانایی‌های کنترل اضطراب و الگوسازی، فرهنگ احترام را تحکیم کنند. تحقیقات مشخص می کند که پست‌های گوناگون بازیکنان (همانند مهاجمان یا مدافعان) نیز بر سطح پرخاشگری آن‌ها تأثیر دارد، و مربیان باید در انتخاب و آموزش آن‌ها دقت کنند.

راهکارهای پیشنهادی برای افت پرخاشگری

برای افت پرخاشگری، نیاز به رویکردهای چندجانبه است. برخی راهکارها عبارت هستند از:

آموزش و فرهنگی‌سازی: برگزاری کارگاه‌های کنترل خشم برای هواداران، بازیکنان و مربیان، و ترویج الگوهای موفق بدون خشونت

بهبود مدیریت رویدادها: افزایش امنیت با دوربین‌های مداربسته، شماره‌گذاری صندلی‌ها، کنترل لیدرها، و شاداب‌سازی ورزشگاه‌ها با برنامه‌های تفریحی برای افت تنش.

عمل های پیشگیرانه: شناسایی عوامل ناکامی (همانند ناکامی تیم) و مدیریت جمعیت برای جلوگیری از تجمع‌های پرخطر. این چنین، تحکیم سیستم‌های حمایتی همانند مشاوره روانشناختی برای بازیکنان

همکاری نهادها: فدراسیون فوتبال با نهادهای فرهنگی و انتظامی همکاری کند تا قوانین بازدارنده‌تر اعمال شود، همانند شناسایی دقیق متخلفان از طریق فناوری.

این راهکارها می‌توانند با تمرکز بر پیشگیری، بیشتر از تنبیه صرف، مؤثر باشند.

تحلیل جامعه‌شناختی پرخاشگری در فوتبال ایران

از منظر جامعه‌شناختی، پرخاشگری در فوتبال ایران را می‌توان با تئوری “ناکامی-پرخاشگری” گفت، جایی که ناکامی تیم یا ناکامی‌های اجتماعی (همانند مشکلات اقتصادی یا قومی) به خشونت تبدیل می‌شود. تماشاگران در ورزشگاه‌ها هویت جمعی اشکار می‌کنند و رفتارهای گروهی همانند فحاشی یا وندالیسم (تخریب اموال) ابراز می‌کند، که ریشه در اختلال سوءکارکرد اجتماعی دارد – یعنی هنگامی ساختارهای فرهنگی ضعیف باشند، خشونت به گفتن راهی برای تخلیه فشارهای جامعه ظاهر می‌شود.

عوامل مؤثر شامل نابرابری‌های اجتماعی، رسانه‌های تحریک‌کننده، و فقدان آموزش مدنی است. تحقیقات مشخص می کند که تماشاگران تبریز یا تهران، تحت تأثیر عوامل جامعه‌شناختی همانند هویت قومی یا فشارهای اقتصادی، پرخاشگرتر می باشند. این اتفاق نه تنها ورزشی، بلکه بازتابی از مسائل گسترده‌تر جامعه ایران همانند خشم انباشته از ناکامی‌های روزمره است. برای حل آن، نیاز به مداخله‌های ساختاری همانند تحکیم همبستگی اجتماعی و افت نابرابری‌ها است.

نویسنده مهمان: مقداد سادات