پیش‌نویس اراعه شده هیچ تمهید جدیدی برای بهبود زندگی مردم اراعه نمی‌کند/پیش‌نویس فاصله عمیقی با برنامه هفتم دارد/ درشرایطی که مشکلاتهای گسترده وجود دارد، شرم‌آور است که حرف های شود کارکنان دولت کاری انجام نمی‌دهند_خبررسان

به گزارش تجارت نیوز، فرشاد مومنی، ضمن انتقاد از پیش‌نویس برنامه بودجه ۱۴۰۵، هشدار داد که این سند نه تنها چشم‌انداز روشنی برای مردم و تشکیل ملی اراعه نمی‌دهد، بلکه روندهای بی فایده و سیاست‌های قبل را تشدید می‌کند و می‌تواند فقر، سختی اقتصادی بر خانوارها و فروپاشی امنیت اجتماعی و ملی را عمیق‌تر کند.

با استناد به آمارهای رسمی و گزارش‌های معتبر، از رشد جمعیت فقیر، افت انگیزه اندوخته‌گذاری تولیدی، سقوط کیفیت اشتغال، سختی بر تولیدکنندگان و تبعات فاجعه‌بار سیاست‌های شوک‌درمانی سخن او گفت و اصرار کرد که در شرایطی که سرزمین با مشکلاتهای اقتصادی، تورم شدید، تحریم‌های موثر و فساد گسترده روبه رو است، ادامه روال جاری می‌تواند علتفروپاشی از درون شود.

مومنی این چنین با اشاره به صدمه‌های ناشی از سیاست‌های نادرست ارزی، آزادسازی واردات و سوداگری مالی، از مسئولان خواست تا با اصلاحات نهادی، دقت به اشتغال مولد و مدیریت خرد منبع های، از تشدید فشارها و فقر جلوگیری کنند و پیش از وقوع فاجعه‌های بزرگ‌تر، خط قرمزهای سیاست‌گذاری را شفاف کنند.

*************

گزارش این سخنرانی را در ادامه می خوانید:

در مرزهای دانش اقتصاد، وفاق جهانی بر اهمیت نهادها شکل گرفته است

به گزارش جماران، دکتر فرشاد مومنی، استاد همه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در نشست «نگاه به چشم انداز اقتصاد ایران از دریچه پیش نویس بخشنامه بودجه ۱۴۰۵» در موسسه مطالعات دین و اقتصاد با اصرار بر این که در مرزهای دانش اقتصاد، وفاقی جهانی بر اهمیت نهادها وجود دارد، اظهارداشت: هر کس که دل در گرو این سرزمین گرامی، آرمانها، مردم و اینده خودش داشته باشد دلش می‌خواهد ببیند که در این پیش‌نویس بخشنامه بودجه از دریچه نهادی چه تصویری برای آینده سرزمین می‌توان داشت. هنگامی از دریچه نهادی داخل می‌شویم باید روی سه ستون ترتیبات نهادی تمرکز کنیم؛ سازه‌های ذهنی، نظام قاعده‌گذاری و نظام توزیع منافع.

بعد از جنگ ۱۲روزه، ولنگاری‌های بی‌سابقه در اندیشه، قاعده‌گذاری و اقتصاد سیاسی مشاهده می‌کنیم

مومنی افزود: برای نخستین بار است که ما به پیش‌نویس بخشنامه بودجه یک‌ساله بها می‌دهیم و آن را نوشته یک جلسه جدا گانه قرار می‌دهیم. علتش این است که طی دوره سپس از جنگ ۱۲روزه، به نحوه زیاد دلواپس‌کننده و شگفت‌انگیزی ولنگاری‌های بی‌سابقه چه در اندیشه اداره نظام ملی، چه در قاعده‌گذاری‌ها و چه در اقتصاد سیاسی مشاهده می‌کنیم. این حالت زیاد خطرناک است و امیدواریم افرادی که باید مطلب‌ها را دریافت کنند، به‌موقع بجنبند؛ چون معلوم نیست این چنین ظرفیت‌ها و زمان‌هایی برای اصلاح نظام ملی تا چه اندازه باقی بماند.

در پیش‌نویس بودجه، مسائل حیاتی سرزمین به حاشیه رانده شده است

سازه‌های ذهنی حاکم بر سند بودجه آینده سرزمین را تهدید می‌کند

او با هشدار نسبت به تداوم روندهای حاضر تصریح کرد: در بهترین حالت و با حمل بر صحت آنچه در سند پیش نویس برنامه بودجه می‌بینیم، هر آنچه به بقا و اعتلای سرزمین مربوط می شود، جز استثناهایی، به حاشیه رانده شده و از دریچه سازه های ذهنی حاکم بر این سند، که می خواهد سرنوشت یک سال آتی کشورمان را رقم بزند، این یک هشدار زیاد بزرگ است. اگر بگوییم اینها حسن نیت دارند و دلشان هم برای سرزمین می‌سوزد، اما سقف ظرفیت دانایی‌شان همین است که در این سند مشاهده می‌شود، در نهایت خضوع و ادب می‌گویم که این کیفیت اندیشه برای اداره یک حجره هم کافی نیست، چه برسد به اداره کشوری با اسبق زیاد عظیم تمدنی و چالش‌های زیاد بزرگ داخلی و خارجی.

گماردن افراد بی‌صلاحیت یا در تسخیر رانت‌خواران، قانون بودجه را زیر سوال می‌برد

پیش نویس بودجه ۱۴۰۵ رابطه خود را با اسناد بالادستی قطع کرده است

مجلس و نهادهای نظارتی نگذارند مشکلات پیش نویس به نقطه غیرقابل برگشت برسد

سند بودجه فاصله عمیقی با ادعای پایبندی به برنامه هفتم دارد

مومنی با گفتن این که هنگامی افرادی را می‌گمارید که یا صلاحیت ندارند، یا انگیزه کافی ندارند، یا در تسخیر گروه‌های رباخوار و رانت‌خوار و باج‌گیر قرار دارند، عملا قانون برنامه و بودجه که سند بودجه را سند برنامه یک‌ساله گسترش ملی می‌داند زیر سوال می‌برید، اظهار داشت: امیدوارم نهادهای نظارتی و به‌اختصاصی مجلس، دقت بیشتری کنند و نگذارند افتضاحات به جاهای غیرقابل برگشت برسد. از دریچه همین سند پیش نویس برنامه بودجه، می‌بینید که به حکم علی‌الاطلاق رابطه این سند بودجه ۱۴۰۵ با اسناد بالادستی منقطع می‌شود. این نمی‌شود که از رئیس مجلس گرفته تا پایین دائما از برنامه داشتن سخن بگویند. درمورد این که برنامه هفتم تا چه اندازه خودش برنامه است او گفت و گو فرد دیگر است؛ اما همین که آقای رئیس‌جمهور در مبارزات انتخاباتی حرف های بودند می‌خواهند روی برنامه هفتم تمرکز کنند، ما نزدیک به ۱۰ جلسه را به سهم خودمان روی این قضیه تمرکز کردیم. این که شما بخواهید به برنامه پایبند باشید یک امر مثبت است، اما این سند با ان ادعا فاصله‌ای عمیق دارد.

در سخن از دانشگاه‌ها پشتیبانی می‌خواهند اما در عمل بدتر از دولت‌های قبلی حرکت می‌کنند

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد،اضافه کرد: اگر بخواهید این پایبندی را به سند موسوم به برنامه هفتم تنزل دهید، این برای سرزمین و برای حیثیت دولت و برای آینده ما چشم‌اندازهای زیاد دلواپس‌کننده‌ای پدیدار می‌کند. بنابر سنت مالوف آقای رئیس‌جمهور که در مقام سخن گفتن از همه نهادهای علمی و پژوهشی و دانشگاهی پشتیبانی می‌خواهند ولی در سطح عمل اقداماتی انجام خواهند داد که باید او گفت هزاران رحمت به دولت‌های قبلی. ما همان موقع گفتیم این بازی با اسم قانون برنامه در یک دامنه صفر تا ۱۸۰ سابقه دارد.

دولت برای برنامه هفتم اصلاحیه اراعه کند

وی یادآورشد: به محض این که آقای احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور شد، جزء اولین سخن‌هایی که زد این می بود که او گفت من برنامه چهارم را قبول ندارم. متاسفانه مجلس زمان، درمورد این سخن خطرناک و فاجعه‌ساز، سکوت مرگباری کرد و شما دیدید که سرزمین به چه ورطه‌ای افتاد. آن هم در دوره‌ای که قله ظرفیت‌های مادی برای حرکت به سمت گسترش و حالت بهتر می بود. هنگامی آقای پزشکیان آمد و او گفت من چشم‌بسته این سند را به اسم برنامه قبول دارم، ما مجدد هشدار دادیم و گفتیم زیاد باید به این سند سوبسید داده شود تا بتوان برای آن صلاحیت یک برنامه گسترش قائل شد. بیشتر از ۷۵ درصد بدیهی‌ترین کارهایی که تلاش فکری را تبدیل به یک سند قانون برنامه می‌کند از ابتدا از بیخ و بن در این سند مفقود بوده است. به این علت ما مشفقانه به رئیس دولت تازه هشدار دادیم و پیشنهاد کردیم باید بیاید و یک اصلاحیه برای این برنامه بدهد.

نه به قانون برنامه وفادار ماندند و نه اصلاحیه‌ای اراعه کردند

رئیس مجلس درست او گفت که دولت نمی‌تواند سرزمین را روی هوا نگه دارد

مومنی افزود: اکنون آقای رئیس‌جمهور نه به آن قانون برنامه وفادار مانده و نه اصلاحیه‌ای اراعه داده است. نتیجه این شد که رئیس مجلس به ایشان هشدار داده که علی‌الظاهر مقامات رسمی دولت در جلسات مشترک با نمایندگان مجلس، مکررا حرف های‌اند چیزهایی که در این سند آمده اصلا قابل اجرا نیست. رئیس مجلس این بار سخن درستی زد و او گفت دولت نمی‌تواند سرزمین را روی هوا نگه دارد. این که بگویید ما این سند را قابل اجرا نمی‌دانیم به هیچ وجه از نظر اخلاقی و قانونی مسموع نیست. چون آن موقع که دوران ماه عسل می بود، رئیس‌جمهور به صراحت حرف های می بود من فقط این سند را اجرا می‌کنم.

قوه مجریه موظف به اجرای قانون است و حق ندارد به بهانه ناپسندی، قانون‌گریزی کند

اگر دولت قانونی را مناسب نمی‌داند باید لایحه اصلاحی اراعه کند

این اقتصاددان با اصرار بر این که «قوه مجریه موظف به اجرای قانون است» او گفت: اگر قانونی را مناسب یا قابل عمل نمی‌داند حق ندارد این را بهانه‌ای برای قانون‌گریزی کند. باید لایحه پیشنهادی جانشین خودش را بیاورد، هر جایی را که می‌خواهد اصلاح کند و هر جایی را که غیرقابل عمل می‌داند حذف کند و تعهدات قابل عمل را جانشین نماید. هیچ‌کدام از اینها تا این لحظه از طرف دولت به طور عمومی انعکاس اشکار نکرده است.

دولت برای سختی بر مردم به شرایط خطیر سرزمین استناد می‌کند اما خود ولنگارانه عمل می‌کند

شرم‌آور است که بگویند کارکنان دولت کاری ندارند اما هم چنان حقوق بگیرند

در شرایطی که این همه بحران وجود دارد، حس می‌کنید دوران استراحت فرا رسیده؟

مومنی با انتقاد شدید از نوع روبه رو دولت با شرایط سرزمین اظهار داشت: این معنایش این است که هر جا قرار است سختی روی مردم آورده شود می‌گویند سرزمین شرایط خطیری دارد و سایه شوم جنگ بالای سر ماست و برای مثال زورگویان صهیونیست و امپریالیست هر روز برای ما خواب می‌بینند. اما برای اداره سرزمین را که در این چنین شرایطی باید با بی‌سابقه‌ترین تحرک و بسیج ظرفیت‌ها روبه رو باشیم، با کمال تاسف عبارت‌های ولنگارانه و خطرناکی می‌شنویم. در همین شرایط مسئولان کلیدی قوه مجریه می‌گویند اگر قسمت بزرگی از کارکنان دولت سر کارشان نیایند، اصلا آبی از آب تکان نمی‌خورد! بعد آن سخن‌هایی که در مبارزه انتخاباتی می‌زدید چه شد؟ هنگامی خودتان در گزارش‌ها و اظهاراتتان می‌گویید هزاران بحران کوچک و بزرگ وجود دارد، شرم نمی‌کنید که بگویید کاری وجود ندارد که اینها همراه شوند سر کار؟ بعد به این علت برای مثال به شکل‌های ظاهری و باطنی اینها را بگذاریم حقوق بگیرند ولی انتظاری از نظر انجام ضمانت و مسئولیت نداشته باشیم؟ فهمید نمی‌شوید که در دستگاه‌های اجرایی سرزمین چه می‌گذرد؟ در شرایطی که این همه بحران وجود دارد، حس می‌کنید دوران استراحت و تفریح فرا رسیده؟ مشاوران رئیس جمهور چه افرادی می باشند؟ درکی که از اقتضائات زمانه دارند چیست که از دل آن این چنین سخن‌هایی بیرون می‌آید؟ زیاد مایه شگفتی است.

از منظر سازه‌های ذهنی، پیش نویس بودجه سایه شوم سرگشتگی و بی‌اندیشگی دارد

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد در ادامه افزود: از منظر سازه‌های ذهنی، این سند همانند برخی سندهای فرد دیگر که در دو ماه تازه از طرف قوه محترم مجریه بیرون آمده، سایه شوم سرگشتگی و بی‌اندیشه بودن و آشفتگی و سردرگمی مشاهده می‌کنیم

تحریم‌ها با تشدید فقر، درد را تا ریزترین سلول‌های جامعه منتقل می‌کنند

مومنی به پیامدهای تحریم‌ها و سیاست‌های اقتصادی جاری اشاره کرد: این کتاب هنر تحریم‌ها می‌گوید مقصد ما فروپاشاندن ایران از درون است. یکی از ابزارهای کلیدی، انتقال درد ناشی از معیشت تا ریزترین سلول‌های جامعه، یعنی افراد و خانوارهای بی‌پناه، از طریق تشدید محرومیت و فقر است.

جمعیت فقیر ایران در یک دهه از زیر ۱۰ میلیون به بیشتر از ۲۵ میلیون رسیده است

ادامه سیاست‌های افزایش نرخ ارز و گرانی حامل‌های انرژی، فاجعه‌ساز است

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با استناد به آمارهای رسمی در خصوص ناکارامدی سیاست‌های تعدیل ساختاری، در ادامه گفت: گزارش‌های رسمی مشخص می کند اندازه جمعیت فقیر ایران در سال‌های پایانی دهه ۱۳۸۰ کمتر از ۱۰ میلیون نفر می بود، اما در فاصله ۱۰ سال سپس، از اغاز دهه ۱۳۹۰ تا آخر آن، این عدد از ۲۵ میلیون نفر عبور کرده است. با همین سیاست‌ها، بدون استثنا، جمعیت فقیر هم چنان در حال افزایش است. سیاست‌های معطوف به افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت حامل‌های انرژی، ازادسازی واردات و خصوصی‌سازی غارتگرانه چندین دفعه ناکامی خورده‌اند و تا این مدت ادامه دارند. سوال این است که چند بار باید ناکامی بخورد و فاجعه تشکیل شود تا متوقف شود؟ این سیاستها فقرزا می باشند.

سقوط سهم واردات کالاهای اندوخته‌ای سرزمین را به اغاز فاجعه ملی رسانده است

روال قهقرایی انگیزه اندوخته‌گذاری تولیدی، تازه‌واردان به بازار کار را به سمت فعالیت‌های غیرمولد سوق می‌دهد

فعالان قدیمی قسمت کشاورزی و صنعت اکنون ترجیح خواهند داد مسافرکشی کنند تا تشکیل

او با گفتن این که روال سقوط سهم واردات کالاهای اندوخته ای، ما را از نظر بنیه تولیدی ، در اغاز فاجعه ملی قرار داده است، اصرار کرد: حتی اگر اندوخته گذاری در ساختمان، که همیشه قسمت قابل اعتنایی از کل اندوخته گذاریهای رسما اظهار شده را راه اندازی می دهد اضافه کنیم، جز یکی دو استثتنا، در چندین ساله قبل، گرایش غالب این بوده که کل اندوخته گذاریها حتی در حد جبران استهلاکات هم نبوده است. سند قانون برنامه ششم را نگاه کنید. در آنجا می‌گوید از ۱۳۹۶ به این طرف، سالانه حداقل یک میلیون نفر تازه‌داخل به بازار کار داریم. هنگامی شما روال قهقرایی انگیزه اندوخته‌گذاری تولیدی را در تاثییر بازی منحوس و مشکوک دائمی با نرخ ارز و قیمت حامل‌های انرژی و هزینه‌های تشکیل ادامه می‌دهید، آنقدر انگیزه اندوخته‌گذاری و اشتغال در شرافتمندانه‌ترین و ملی‌ترین و دینی‌ترین فعالیت‌های قابل فکر در سرزمین، یعنی فعالیت‌های تولیدی، کار او را به جایی رسانده‌اند که نه‌تنها رغبتی برای تازه‌واردها وجود ندارد، بلکه آنهایی هم که سالها در این قسمت کشاورزی و صنعت بوده‌اند اکنون مسافرکشی را به فعالیت در این قسمت ترجیح خواهند داد.

قابلیت اشتغال‌زایی در اقتصاد ملی سقوط کرده است

استاد گروه برنامه ریزی و گسترش اقتصادی دانشگاه افزود: هنگامی می‌گوییم باید بها به مردم داده بشود، معنی عزتمندش این است که حکومت گرامی باید درمورد کمیت و کیفیت اشتغال در سرزمین هم اهتمام اختصاصی داشته باشد. ما هم ناظر سقوط مقداریِ قابلیت اشتغال‌زایی در اقتصاد ملی هستیم و از آن دلواپس‌کننده‌تر و تکان‌دهنده‌تر سقوط کیفیت اشتغال در کشوراست.

اکثریت فقرای ایران شاغلانی می باشند که شغلشان بی‌کیفیت است

مومنی درمورد اهمیت اشتغال و کیفیت ان خاطرنشان کرد: اشتغال باکیفیت ابزار مهم کرامت انسان‌ها و خروج از فقر و حلقه وصل استقلال، آزادی و عدل اجتماعی است. اما گزارش‌های رسمی مشخص می کند طی ۳۷ سال اجرای برنامه تعدیل ساختاری، نزدیک به دو سوم جمعیت در سنین فعالیت هیچ نقشی در تشکیل ملی ندارند و اکثریت قاطع فقرای ایران را شاغلان راه اندازی خواهند داد. فقر در بین شاغلان زاییده بی‌کیفیت شدن شغل است. اگر قرار است سخن‌های مشفقانه کارشناسی شنیده نشود، دولت و مجلس باید تکلیف حد کفایت انسانی انصراف از سیاست‌های مشکوک را روشن کنند و حداقل خطوط قرمز را برای جلوگیری از فاجعه‌های زیاد تر تعیین کنند.

نرخ شراکت زنان در بازار کار ایران شرم‌آور و ضد امنیت اجتماعی است

سیاست‌های آزادسازی واردات شغل را از مردم می‌گیرد و وعده وام بدون شغل منفعت‌ای ندارد

این اقتصاددان با اشاره به حالت شراکت نیروی کار و نقش زنان در بازار کار ایران او گفت: با وجود نرخ شراکت زیاد اندک ایرانیان، که هنگامی نوبت به شراکت زنان در بازار کار می‌رسد شرم‌اور و فاجعه‌امیز برداشت می‌شود و ضد امنیت اجتماعی ایران است، از ۱۳۷۴ تا امروز هر مطالعه‌ای راجع به بازار کار ایران انجام شده می‌گوید که درامد زنان مکمل درامد مردان در خانواده است. یعنی اگر برای شغل زنان فکری نکنید، نهاد خانواده موجودیتش به مخاطره می‌افتد. عزیزان سوراخ دعا را گم کرده‌اند. مرتب می‌گویند ما زیاد دلواپس نهاد خانواده هستیم. ولی از یک طرف مشاغل سرزمین را از طریق ازادسازی واردات تقدیم بیگانگان می‌کنند، سپس می‌خواهند جاذبه برای ازدواج تشکیل کنند، می‌گویند ما وام بیشتری به شما می‌دهیم. اگر شغل تشکیل نکرده باشی، این وام را چه‌طور می‌خواهد طرف بعد بدهد؟ واقعا این سطح پیچیدگی ای ندارد.

منبع: جماران