درباره استفاده از داروهای لاغری برای کاهش اشتها چی می‌دانید؟

درمان دارویی اضافه‌وزن و چاقی مدام در حال تغییر است و اگر به دنبال دارو لاغری برای کاهش اشتها باشید خیلی زود با گزینه‌های متعدد و نسل‌های گوناگون دارو روبه‌رو می‌شوید. تا قبل از سال ۲۰۱۲ سبد دارویی تأیید‌شده بسیار محدود بود و نام‌هایی مثل فنترمین Lomaira، Adipex-P و اورلیستات Xenical، Alli بیشتر شنیده می‌شد.

اما در دهه ۲۰۲۰ داروهای GLP-1 محبوبیت خیره‌کننده‌ای پیدا کردند؛ سپس آگونیست دوگانه گیرنده GLP-1/GIP یعنی تیرزپاتید با دو نام Zepbound برای چاقی و Mounjaro برای دیابت نوع ۲ وارد میدان شد.

در حال حاضر بیشتر این درمان‌ها به صورت تزریقی مصرف می‌شوند هرچند نسخه‌های خوراکی همین خانواده‌ها هم در راه است. طبق یک گزارش منتشرشده در مه ۲۰۲۵ بیش از ۲ درصد بزرگسالان آمریکایی در سال ۲۰۲۴ از یک داروی GLP-1 برای کاهش وزن استفاده کرده‌اند و آگاهی عمومی نسبت به این گروه دارویی به شکل چشمگیری رشد کرده است.

با این همه پرسش اصلی بیماران همچنان پابرجاست که می‌گویند قوی‌ترین یا بهترین دارو و قرص لاغری برای کاهش اشتها کدام است و به چه کسی می‌خورد؟ در ادامه این مطلب راجب این موارد به طور کامل توضیحاتی را ارائه خواهیم داد.

معیارهای تجویز دارو قرص لاغری برای کاهش اشتها

نقطه شروع ارزیابی BMI است. معمولاً دارو زمانی نسخه می‌شود که BMI فرد ۳۰ یا بالاتر باشد یا اگر BMI بین ۲۷ تا ۲۹.۹ است وجود مشکلات مرتبط با وزن مثلاً فشار خون یا دیس‌لیپیدمی شرط تجویز خواهد بود. بعد از این فیلتر گفت‌وگوی پزشک و بیمار درباره وضعیت سلامت فعلی، تداخل با داروهای دیگر، سابقه خانوادگی، عوارض جانبی محتمل و هزینه، مسیر انتخاب را مشخص می‌کند.

باید در نظر داشت میزان و دوام کاهش وزن از فردی به فرد دیگر فرق می‌کند؛ میانگین‌ها بین ۵ تا ۲۱ درصد گزارش شده‌اند اما بعضی‌ها کمتر یا بیشتر وزن کم می‌کنند. اگر پس از ۱۲ تا ۱۶ هفته در حداکثر دوز قابل‌تحمل دست‌کم ۵ درصد کاهش وزن حاصل نشود لازم است دارو یا رویکرد جایگزین بررسی گردد.

البته با قطع درمان بسیاری از افراد بازگشت وزن را تجربه می‌کنند بنابراین رویه درمانی عموماً بلندمدت تعریف می‌شود. برخی داروها صرفاً برای بزرگسالان تأیید شده‌اند اما داروهایی مثل سماگلوتاید و لیراگلوتاید برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا نیز با معیارهای مشخص BMI مجازند. تمام داروهای این مجموعه در بارداری ممنوع هستند.

انواع داروهای قدیمی تا جدیدترین داروها برای لاغری و کاهش اشتها

بازار امروز ترکیبی از داروهای قدیمی‌تر و درمان‌های جدید است؛ گاهی فراموش می‌کنیم همان نسل اول داروها، وقتی هزینه مهم است یا منع مصرفی در کار نیست، هنوز می‌توانند برای بعضی بیماران مناسب باشند. در ادامه تصویر دقیقی از مهم‌ترین گزینه‌ها ارائه می‌شود تا ببینید هر کدام از این داروها در نقش قرص لاغری برای کاهش اشتها یا کاهش جذب یا کنترل رفتار غذایی چه جایگاهی دارند.

سماگلوتاید Wegovyیا همان ازمپیک Ozempic

Wegovy نام تجاری سماگلوتاید و از خانواده آگونیست‌های گیرنده GLP-1 است که در سال ۲۰۲۱ تأیید شد. این دارو برای بزرگسالان و نوجوانان ۱۲+ با چاقی و در برخی بزرگسالان با اضافه‌وزن به‌همراه مشکل مرتبط با وزن نسخه می‌شود.

روش مصرف تزریقی است و دوز طی حدود ۱۶ تا ۲۰ هفته به تدریج بالا می‌رود تا به دوز ۲.۴ میلی‌گرم برسد؛ این تیتراسیون به کاهش عوارضی مانند علائم گوارشی، سردرد، سرگیجه و خستگی کمک می‌کند. Wegovy برای استفاده بلندمدت و همراه با رژیم سالم و فعالیت بدنی طراحی شده است. نام ازمپیک نیز همان سماگلوتاید است اما مجوز آن برای دیابت نوع ۲ صادر شده است.

تیرزپاتید Zepboundیا مونجارو Mounjaro

Zepbound برای درمان چاقی در بزرگسالان تأیید شده و یک آگونیست دوگانه گیرنده‌های GLP-1 و GIP است. مانند سماگلوتاید اشتها را کاهش می‌دهد و در کنار مصرف قرص و ورزش و تغذیه سالم استفاده می‌شود؛ این دارو هم تزریقی است. مونجارو همان تیرزپاتید با مجوز دیابت نوع ۲ است که در برخی کشورها با همان نام شناخته می‌شود.

در مقایسه‌های کارآزمایی بالینی تیرزپاتید کاهش وزن میانگین بالاتری نسبت به سماگلوتاید نشان داده است و برای بسیاری از متقاضیان قرص لاغری برای کاهش اشتها با وجود تزریقی بودن پرکشش‌ترین گزینه فعلی به شمار می‌آید. در نتیجه افرادی که دائم از خود می‌پرسند چرا لاغر نمی‌شوم، می‌توانند به این دارو برای لاغری خود اعتماد کنند.

لیراگلوتاید Saxenda

Saxenda یک GLP-1 تزریقی روزانه است که با اثر بر سیگنال‌های روده و مغز حس سیری را زودتر فعال و گرسنگی را کمتر می‌کند. دوز از ۰.۶ تا ۳ میلی‌گرم در روز افزایش می‌یابد. در دوزهای بالاتر برخی بیماران کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی وزن را تجربه می‌کنند.

لیراگلوتاید با نام Victoza برای دیابت نوع ۲ نیز تأیید شده است. عوارض گزارش‌شده شامل تهوع، اسهال یا یبوست، استفراغ، سردرد، کاهش اشتها، سوء‌هاضمه، خستگی، سرگیجه، درد شکم، افزایش لیپاز و نارسایی کلیوی است. در افرادی با سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان مدولاری تیروئید یا MEN2 ممنوع است.

فنترمین Adipex، Suprenza، Lomaira

فنترمین قدیمی‌ترین و پرمصرف‌ترین داروی کاهش وزن است. استفاده کلاسیک آن کوتاه‌مدت بود اما راهنماهای جدید امکان مصرف بلندمدت را هم در شرایط مشخص مطرح کرده‌اند. بخش قابل‌توجهی از بیماران حدود ۵ درصد کاهش وزن می‌بینند.

در بعضی از کشورها شکل‌های ۱۵ و ۳۰ میلی‌گرمی کپسول و ۱۸.۷۵ و ۳۷.۵ میلی‌گرمی قرص موجود است. عوارض می‌تواند سردرد، تحریک‌پذیری، افزایش فشار خون، بی‌خوابی، تاکی‌کاردی یا آریتمی و لرزش باشد.

تداخلات دارویی متعدد از جمله با MAOIs، محرک‌ها و الکل باید جدی گرفته شود. برای بعضی افراد که دنبال دارو و قرص لاغری برای کاهش اشتها با قیمت در دسترس‌تر هستند فنترمین هنوز گزینه مطرحی است البته باید با با نظارت دقیق پزشک باشد.

فنترمین توپیرامات Qsymia

ترکیب توپیرامات با فنترمین هم اشتها را کم می‌کند و هم میل به خوردن‌های وسواسی را هدف می‌گیرد و از این رو کارایی بالاتری نسبت به مصرف تکی نشان می‌دهد. در افرادی که میگرن و چاقی هم‌زمان دارند این انتخاب می‌تواند هوشمندانه باشد.

میانگین کاهش وزن ۵ تا ۱۰ درصد گزارش شده و اگر بعد از ۱۲ هفته در حداکثر دوز، کاهش وزن به بیش از ۵ درصد نرسید، باید به‌تدریج قطع شود. عوارض شایع شامل گزگز، سرگیجه، تغییر چشایی، بی‌خوابی، یبوست و خشکی دهان است.

در بیماری‌های قلبی عروقی کنترل‌نشده، پرکاری تیروئید، گلوکوم و حساسیت به محرک‌ها ممنوع است.

نالتروکسان–بوپروپیون Contrave

این ترکیب با هدف‌گیری مدار لذت پاداش در مغز، ولع و اشتها را پایین می‌آورد و برای افرادی که بیشتر با هوس‌های غذایی درگیرند، می‌تواند به‌عنوان قرص لاغری برای کاهش اشتها مفید باشد. کاهش وزن ۵ تا ۱۰ درصد در بخشی از بیماران گزارش شده است.

دوز به‌تدریج از یک قرص ۸/۹۰ میلی‌گرم در روز شروع و تا چهار قرص در روز بالا می‌رود. تهوع، یبوست، سردرد، استفراغ، سرگیجه، بی‌خوابی، خشکی دهان و اسهال شایع‌اند. در اختلالات تشنجی یا مصرف‌کنندگان اپیوئید منع مصرف دارد.

نتیجه‌گیری

انتخاب دارو یک نسخه واحد ندارد. نقطه شروع BMI و وضعیت سلامت است. سپس باید میان کارایی، عوارض، سهولت مصرف، هزینه، دسترسی و تداخلات تعادل برقرار کرد. برای بعضی‌ها، GLP-1 یا ترکیب‌های دو یا سه‌گانه بهترین پاسخ را می‌دهد اما برای بعضی دیگر، نسل‌های قدیمی‌تر با قیمت کمتر منطقی‌تر است.

گفت‌وگوی روشمند با پزشک متخصص چاقی با مرور پرونده، داروهای همزمان و اهداف واقع‌گرایانه می‌تواند نقشه راه شخصی شما را برای بهره‌گیری درست از داروهای لاغری برای کاهش اشتها ترسیم کند.