آیا فین‌تک‌ها، ارز قاچاق می‌کنند؟

به نقل از خبررسان، فعالان اکوسیستم فین‌تک، سال‌ها است که از رویکرد سلبی و محدودکننده بانک مرکزی و تصمیماتی که بعضی اوقات یک‌شبه و بدون مشورت با بازگیران این حوزه گرفته می‌بشود، گله های دارند. به باور آنها نهاد تنظیم‌گر حوزه پولی و مالی، به جای این که توان خود را صرف نظارت کند، در پی کنترل همه جانبه فین‌تک‌ها، مقابله با آنها و تشکیل محدودیت شدید در این حوزه است. 

اکنون چندی است که مقامات بانک مرکزی از نظارت داده‌محور و هوشمند می‌گویند و اصرار می‌کنند که نمی‌توان بر پایه گمان و گمان، فعالیت‌های استارتاپی را محدود کرد. در آخرین مورد، مهران محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در دهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت از این رویکرد تازه سخن او گفت و اصرار کرد که نهاد تنظیم‌گر باید تصمیمات و سیاست‌ها خود را با شدت بیشتری به خبر بازیگران اکوسیستم رساند تا آنها بدانند چه سیاستی قرار است اجرا بشود. 

یقیناً او در همین نشست هم تردیدهایی را در رابطه فعالیت فین‌تک‌ها نقل کرد. محرمیان در بخشی از این اتفاقات او گفت، در تعداد بسیاری از پلتفرم‌های فین‌تک قاچاق ارز انجام می‌بشود اما برخی اوقات گسترش‌دهندگان آنها از سوءاستفاده‌ای که از پلتفرم آنها می‌بشود، بی‌خبر می باشند. 

این مقام بانکی مرکزی، توضیحی در رابطه منظور خود از قاچاق ارز نداد اما آیا این چنین تخلفاتی در فین‌تک‌ها عمومیت دارد و دلواپس‌کننده است؟

تعریف قاچاق ارز چیست؟

مهدی عبادی مدیرعامل پرداخت‌پشتیبانی وندار در رابطه تعریف احتمالی قاچاق ارز از منظر بانک مرکزی به خبررسان او گفت: آقای محرمیان تا کنون چندین بار به این نوشته اشاره کرده‌اند اما هیچگاه توضیح مشخصی در رابطه فرایند کار و آمار و رقم های دقیقی از حجم احتمالی آن نداده‌اند. در کل اشکار نیست که منظور بانک مرکزی از نقش داشتن فین‌تک‌ها در فرایند قاچاق ارز چیست. 

او اصرار کرد که قاچاق ارز از طریق فین‌تک‌های پرداختی به طور مستقیم مقدور نیست اما بدون شک همیشه گمان سوءاستفاده از خدمات آنها برای انجام عمل های مجرمانه یا دور زدن قانون وجود دارد. 

این فعال اکوسیستم استارتاپی در عین حال افزود: مجرمان می‌توانند از خدمات بانکی نیز برای اموری چون پولشویی یا قاچاق ارز منفعت گیری کنند. اما این چنین سخنی نقل نمی‌بشود که بانک‌ها در قاچاق ارز دخالت دارند اما خود آنها بی‌خبر می باشند. 

سهم ۲ هزارم درصدی پرداخت‌یارها از تراکنش‌های شاپرک

اما آیا در کل، فین‌تک‌ها می‌توانند با عمل های خود در بازار ارز اثری بگذارند و فعالیت‌های دلواپس‌کننده‌ای در این عرصه انجام بدهند؟ عبادی در جواب به این سوال اصرار کرد که حجم تراکنش‌های مالی در فین‌تک‌ها به حدی نیست که بتوانند در بازار ارز اثری منفی داشته باشند.

او در این مورد گفت: پرداخت‌یارها که عضوی از شبکه بانکی و پرداختی سرزمین می باشند، اکنون نزدیک به دو هزارم درصد از تراکنش‌های شاپرک را به خود تعلق داده‌اند. طبیعی است همه این حجم تراکنش‌ نیز مشمول قاچاق ارز یا هر عمل مجرمانه فرد دیگر نمی‌بشود و درصد زیاد اندکی از آنها امکان پذیر این چنین صفتی داشته باشند. در این شرایط نمی‌توان او گفت فین‌تک‌ها اثری در بازار ارز دارند. 

قاچاق ارز با رمزارزها؟

عبادی در عین حال این گمان را داد که منظور بانک مرکزی از قاچاق ارز،  معامله های مربوط به رمزارز باشد اما بار دیگر اصرار کرد که حجم مبادلات در این حوزه نیز به حدی نیست که عمل های مجرمانه‌ای چون قاچاق ارز در بین آنها نگرانی‌های چندانی را تشکیل کند؛ به باور او امکان پذیر مبلغ تعداد بسیاری ناچیزی مصداق این چنین جرایمی محسوب شوند که نقش موثری در اقتصاد کلان سرزمین ندارد. 

اما حجم بازار کریپتو در ایران چه مقدار است؟ این فعال اکوسیستم فین‌تک در جواب او گفت: «در سال جاری آمار دقیقی از بازار رمزارز در ایران اراعه نشده است اما در سال قبل در وقتی که قیمت بیت‌کوین روال صعودی داشت و بالاتر از امروز می بود، بانک مرکزی گردش مالی بازار رمزارزها را در ایران را سه هزار میلیارد تومان خبرداد. در سال جاری می‌توان تخمین زد این عدد ۶۰ تا ۷۰ درصد ریزش داشته باشد. 

امیدواری به تحول رویکرد بانک مرکزی

آیا در این چنین شرایطی می‌توان به بهبود رویکرد بانک مرکزی نسبت به اکوسیستم استارتاپی امیدوار می بود؟ عبادی در جواب ابتدا اصرار کرد که موضع این نهاد در برابر فین‌تک‌ها تا کنون محدودکننده بوده است اما آینده را نمی‌توان پیش‌بینی کرد.

به حرف های او، این امیدواری وجود دارد که شرایط حاضر با نوع تازه نظارت که بانک مرکزی آن را داده‌محور و هوشمند می‌نامد، بهبود یابد. عبادی اصرار کرد، فعالان این حوزه از رویکرد تازه استقبال می‌کنند و امیدوارند که جزئیات آن نیز به طور شفاف انتشار بشود تا بعد از آن، بانک مرکزی رویکرد خود را از تشکیل محدودیت به نظارت تحول دهد.