گریزی به چند فیلم دفاع مقدسی در ادوار جشنواره فجر/ چرا ساخت فیلم در این ژانر اهمیت دارد؟

به نقل از خبرنگار فرهنگی خبررسان از تنسیم، چرا ساخت فیلم در ژانر دفاع مقدس اهمیت دارد؟ برای این سوال، جواب‌های متعدد و متنوع از زبان اصحاب فن شنیده‌ایم. این مسئله هم چندین دفعه حرف های شده که هشت سال جنگ و نیز تبعات دامنه دار آن، سرشار از سوژه‌های بسیاری است که تبدیل‌شان به تاثییر سینمایی، جدا از جذابیت دراماتیک، درس و پند در دل خود دارند. خوشبخانه طی یک دهه تازه، زیاد تر فیلم‌های دفاع مقدسی با پرهیز از شعار، تکرار و ساختار بیات، فضایی تازه توانایی کرده‌اند. از موارد متأخر می‌توان به «غریب» و «موقعیت مهدی» اشاره کرد که هم چارچوب سینمایی استاندارد دارند، هم قصه‌گو می باشند و هم معرف دو فرمانده شاخص، بدون توسل به اغراق و شعار شدند. این پیش عرصه، مخاطبان را امیدوار می‌کند که در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر نیز آثار ژانر دفاع مقدس بدرخشند و توجهات را به سمت خود جلب کنند.

 در مرور کارنامه یک دهه تازه سینمای دفاع مقدس، یک مساله مهم به چشم می‌خورد و آن تعدد آثاری است که سازمان‌های مختلفی از جمله سازمان اوج تشکیل کرده. در کنار «احمد» و «آسمان غرب» که به پرتره‌های شهیدان احمد کاظمی و علی‌اکبر شیرودی پرداخته‌اند دو مورد دیگر در جشنواره امسال وجود دارند که قابل دقت است. یقیناً پیش از این در سال قبل اوج با غریب و پیش از آن با آثاری همچون «منصور» و «بادیگارد» پا به جشنواره فیلم فجر گذاشته می بود. 

به مناسبت وجود مجنون و قرارگاه سرّی با نگاهی به زندگی شهیدان زین‌الدین و علی هاشمی مروری بر آثار دفاع‌مقدس داریم:

مجنون

فیلم‌های تازه امسال همانند هندوانه در بسته می‌ماند و باید تا رونمایی از آنها در جشنواره فجر امسال صبر کرد. منتها و به طور اشکار، درمورد «مجنون» این امیدواری وجود دارد که توانسته باشد حق نوشته درمورد شهیدان مهدی و مجید زین‌الدین و نیز رزم آوران لشگر ۱۷ علی بن ابی طالب (ع) را ادا کند. کاری که آنها در جزیره مجنون و عملیات بزرگ خیبر انجام دادند، ورای فکر است و تاریخ انگشت به دهان خواهد ماند. چه حیف که این سوژه مهم دستمایه روایت سینمایی قرار نگرفته و چه خوب که بالأخره گوشه‌ای از آن در قالب «مجنون» به بار نشسته است. شهید مهدی زین‌الدین، فرمانده‌ای حاذق می بود که بخشی از هوش سرشار و ایمان راسخ او در عملیات بزرگ خیبر به بار نشست. حتماً به فیلم‌های دیگر نیاز است تا مخاطب بتواند همه فرازهای زندگی این شهید را به تماشا بنشیند.

آنچه مایه امیدواری برای پیروزی «مجنون» است، ریشه در چند عامل دارد. از جمله این که کارگردان آن یعنی مهدی شامحمدی سابقه‌ای درخشان در حوزه تشکیل مستند دارد. عکس انتشار شده از  سجاد بابایی در نقش شهید مهدی زین‌الدین و شباهت قابل تأمل آن، مسئله فرد دیگر است. به این بیفزایید همکاری مجید انتظامی را با این پروژه سینمایی. این آهنگساز برجسته سال‌ها از سینما دور شد و حتماً «مجنون» را اثری قابل تأمل دیده که تصمیم به همکاری با آن گرفته است. استاد انتظامی در این عرصه حساسیت دارد و از کارنامه خود در عرصه آهنگسازی فیلم مراقبت می‌کند.

قرارگاه سرّی

شهید علی هاشمی، از فرماندهان برجسته دوران دفاع مقدس است که کارنامه‌ای درخشان در عملیات‌های گوناگون از او به جا مانده. شهید هاشمی به همراه نیروهای خود در قرارگاه سرّی نصرت، بیشتر از ۴۲۰ مناطق عملیاتی در خاک ایران و عراق را شناسایی کردند که در اتفاقی حیرت‌انگیز هیچ‌کدام لو نرفتند.   

دانش اقباشاوی در فیلم «قرارگاه سرّی» مقطعی از زندگی شهید هاشمی، در شناسایی و مطرح‌ریزی عملیات خیبر در قرارگاه نصرت را به عکس کشیده. فیلم به جشنواره امسال نرسید که به حرف های جلیل شعبانی، تهیه‌کننده آن، علت «وسعت تشکیل فیلم» است. شخصیت شهید هاشمی به همراه سوژه دراماتیک از جمله عواملی است که نوید ساخت یک تاثییر خوب سینمایی دیگر در حوزه دفاع مقدس می‌دهد.

اقباشاوی تا بحال فیلم‌های «تاج محل»، «هیهات» (یکی از اپیزودها) و «زاپاتا» را کارگردانی کرده است و با توانایی‌ای خوب به «قرارگاه سرّی» رسیده است. یقیناً این فیلم که تولیدش از مدتی قبل اغاز شده می بود، به علت طویل‌شدن فیلمبرداری و مرحله های فنی موفق نشد به جشنواره فجر امسال برسد.

غریب  

چه می‌بشود که تبدیل بخشی از زندگی یک چهره مهم و اثرگذار، چند دهه طول می‌کشد؟ این اتفاقی است که برای شهید محمد بروجردی افتاد و سهم او از فیلم‌ها و سریال‌ها، فقط خبرهایی می بود که سال‌ها در رسانه انتشار می‌شد. در عمل اما هیچ‌کدام از پروژه‌ها به سرانجام نرسیدند تا این که «غریب» آخر غربت مسیح کردستان در سینما می بود.

 در بین چهره‌های اثرگذار که غائله کردستان را آرام کردند، نام شهید محمد بروجردی بیش‌تر می‌درخشد. او روشای متفاوت در فرماندهی پیش گرفت و در اولین عمل، خط ضدانقلاب را از مردم جدا کرد و زیاد سریع محبوب مردم کُرد شد. منش و حرکت شهید بروجردی به طوری است که هم چنان اهالی کردستان به نیکی از او یاد می‌کنند.  

محمدحسین لطیفی در فیلم سینمایی «غریب» توانست این وجه مهم از ویژگی شهید بروجردی را بازتاب دهد. فیلم که در جشنواره چهل و یکم فجر رونمایی شد، هم ساختار سینمایی قابل قبولی داشت و هم با قصه‌ای همراهی برانگیز توانست، منش اخلاقی و قوت چریکی شهید بروجردی را ترسیم کند. بازی خوب بابک حمیدیان در نقش شهید بروجردی را از یاد نمی‌بریم.

منصور

فیلم سینمایی «منصور»، دربرگیرنده مقاطعی از زندگی شهید منصور ستاری است. این فیلم را سیاوس سرمدی کارگردانی کرد که حاصل آن یک تاثییر زندگی‌نامه‌ای موفق می بود. فیلم «منصور» روایتگر زندگی شهید ستاری است که در زمان جنگ تحمیلی با راه‌اندازی کارگاهی، برخی از تجهیزات ملزوم برای ساخت هواپیما را به ایران آورد و به ساخت هواپیما در سرزمین پرداخت تا تعداد بسیاری از مشکلات سرزمین در زمان جنگ را حل کند. «منصور» علاوه بر این که فیلمی پرتره است، اثری تاریخی هم محسوب می‌بشود و در آن ناگفته‌هایی از هشت سال دفاع مقدس روایت شده است.

آبادان یازده ۶۰

دوران دفاع مقدس سرشار از اتفاقات خاص و بکری است که تا این مدت جایی در سینما و تلویزیون نیافته‌اند. یکی از آن‌ها ماجرای مقاومت کارکنان رادیو نفت ملی آبادان است که تا پای جان ایستادند و اجازه ندادند نبض رسانه‌ای شهر سقوط کند و به دست دشمن بیفتد. اگر این اتفاق رخ می‌داد روحیه مردم تضعیف می‌شد اما بچه‌های رادیو با دست خالی مقاومت کردند. مهرداد خوشبخت در فیلم «آبادان یازده ۶۰» این اتفاق مهم را دراماتیزه کرد و اثری مطلوب تحویل مخاطبان داد. این فیلم سندی دیگر است بر رشادت و ایثار مردم کشورمان است که هنگامی پای خاک و ناموس در بین باشد، جان را کف دست می‌گذارند و روبه رو متجاوز قد علم می‌کنند.

 ۲۳ نفر

کتاب «آن ۲۳ نفر» به قلم احمد یوسف‌زاده اثری غرورانگیز است که بر پایه اتفاق‌های واقعی نوشته شده. سازمان اوج این کتاب را به کارگردانی مهدی جعفری تبدیل به فیلم کرد و علتآشنایی زیاد تر مخاطبان با یک اتفاق خاص شد. ماجرا درمورد اسارت ۲۳ سه نفر از رزمندگان ۱۳ تا ۱۷ ساله کشورمان به علاوه ملاصالح قاری در دوران دفاع مقدس است که سرگذشتی دراماتیک داشته‌اند.  فیلم «۲۳ نفر» روایتی دلنشین دارد و مخاطب پابه پای این بچه‌ها حرکت می‌کند با آنها می‌خندد، می‌گرید، درد می‌کشد و مقاومت می‌کند. فیلم مفهوم وطن پرستی و ایمان راسخ را بدون شعارزدگی روایت می‌کند.  

به زمان شام

هشت سال دفاع مقدس، نقطه طلایی کشورمان در تاریخ است که رزمندگان با مقاومت خود اجازه تاراج وطن به دشمن را ندادند. زمان گذشت و فرقه انحرافی داعش سودایی همانند آن چه صدام در سر داشت، را به شکلی دیگر جستوجو می‌کرد. این بار جبهه مقاوت مقداری آن سوتر از مرزها می بود و در داخل سرزمین فردی صدای تفنگ و آژیر را نمی‌شنید. مدافعان حرم در برابر داعش ایستادند و امنیت را برای منطقه به ارمغان آوردند. ابراهیم حاتمی‌کیا در فیلم «به زمان شام» پیوندی هنری بین دوران دفاع مقدس و مبارزه با داعش زد و یک پدر و پسر را در کانون داستان قرار داد. حاتمی‌کیا با کوله باری از توانایی در ساخت آثار دفاع مقدس، نگاهی متفاوت به این فیلم داشت و ضمن روایت یک داستان خاص، قوت کارگردانی‌اش را به رخ کشید.

 تنگه ابوقریب  

بهرام توکلی در نهمین فیلمش سراغ سوژه‌ای رفت که هم در کارنامه اش نو است و هم تا اکنون زمان پرداخت سینمایی بدست نیاورده می بود. داستان «تنگه ابوقریب» بر پایه یک اتفاق واقعی نوشته و ساخته شد: در ۲۱ تیرماه ۱۳۶۷، دعوا وسیعی سراسر جبهه جنوب را دچار می‌کند، یکی از نقاط حساسی که دشمن تصمیم عبور از آن و رسیدن به شهرها و جاده‌های کلیدی ایران را دارد تنگه ابوقریب است… فیلم ادای دینی است به رشادت‌های گردان عمار که در گمنامی ایثار کردند و بر تارک تاریخ درخشیدند. با این حال تا سال‌ها زیاد‌ها از ماجرا بی‌خبر بودند و «تنگه ابوقریب» عامل زودن غبار از اتفاق می بود.

بادیگارد

ابراهیم حاتمی‌کیا فیلم «بادیگارد» را وقتی می‌سازد که جنگ شکل فرد دیگر گرفته و اکنون او گفت و گو ترور دانشمندان هسته‌ای در بین است. به همین نسبت او قهرمان مهم‌اش را یک محافظ قرار می‌دهد که برای یک اشتباه مورد سوء ظن و عتاب قرار گرفته است. حاج حیدر ذبیحی از یادگاران دوران دفاع مقدس است که انحراف مسئولان را می‌بیند و از درون می‌سوزد. او اما واداده نیست و هم چنان خود را متعهد به سرزمین و نگه داری جان دانشمندان آن می‌داند. حاج حیدر آدم جنگ است و تا این مدت به مرام بچه‌های آن زمان که آرمان حاتمی‌کیا است ، وفادار مانده.

ایستاده در غبار

نخستین تلاش سازمان اوج در سینمای دفاع مقدس و مقاومت، «ایستاده در غبار» است؛ شرحی از فرماندهی حاج احمد متوسلیان، رشادت‌ها و ذکاوت او در مدیریت بحران. محمدحسین مهدویان در اولین توانایی فیلمسازی خود، روشای مستندگونه برای روایت داستان برگزید که تبدیل فیلمی با ساختاری متفاوت شد. همه امتیاز «ایستاده در غبار» به ساختار آن نیست و روایت صادقانه ، غیرکلیشه‌ای و غیرشعاری از شخصیت حاج احمد متوسلیان برگ برنده مهم آن محسوب می‌بشود. در این فیلم هادی حجازی‌فر نقش متوسلیان را بازی کرد و به شهرت و محبوبیت رسید. 

انتهای مطلب/