مستندساز برگزیده فجر: انها گفتند مهمانی همه است و خداحافظ_خبررسان

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبررسان از تنسیم، مستند «آخرین کوسه نهنگ» به کارگردانی رامتین بالف، برنده دیپلم افتخار قسمت مستند چهل و دومین جشنواره فیلم فجر شد. این مستند پیش از این نیز در جشنواره سینما حقیقت وجود داشت و ضمن نامزد شدن در ۵ قسمت موسیقی، تصویربرداری، صداگذاری، تهیه‌کنندگی و آرا مردمی، در دو رشته موسیقی و تصویربرداری، تندیس فیروزه‌ای این جشنواره را دریافت کرد.

مستند ۷۰ دقیقه‌ای «آخرین کوسه نهنگ» در ربط با حوزه محیط زیست دریایی خلیج‌فارس است  و در خلیج‌فارس، جزایر بوشهر و خارک فیلمبرداری‌ شده است. فضای سورئال این تاثییر در عین گفتن سخن‌های جدی درمورد آلودگی‌های دریایی یکی از نکات قابل دقت این مستند است. 

بالف با اشاره به فضای سورئال فیلم خود او گفت: این مستند داستان زندگی یک کوسه نهنگ است که به جستوجو عشق خود در دریا می‌گردد و سرگردان است. او در این مسیر در بزنگاه‌ها و لحظاتی قرار می‌گیرد تا ناظر آلوده شدن دریا توسط انسان باشد. انتخاب نوعی روایت سورئال برای گفتن این نوشته به واسطه نوع نگاهم به موضوعات گوناگون رخ داده است. همیشه تلاش کردم در مستندهایم نوعی نگاه خلاقانه و هنری به موضوعات داشته باشم و به جستوجو راه‌های ساده برای گفتن سخن‌هایم نمی‌گردم. او گفت و گو مهم این مستند، دخالت انسان در طبیعت و آلوده کردن آن است.

او همین طور گفت: برای گفتن این چنین موضوعی می‌شد سراغ قالب‌های مختلفی رفت اما من دوست داشتم با نگاهی خلاقانه و هنری این چنین نوشته تلخی را روایت کنم. باید دقت داشت که یک مستند از دو جنبه قابل بازدید است؛ یکی قیمت تاریخی و سندیت آن است و فرد دیگر ساختمان هنری آن. من معتقدم که علاوه بر دقت به سندیت مستند، برخورداری آن از «هنر» به آن مستند مانایی می‌دهد.   یقیناً مقدار استقبال مخاطبان از قالب‌های مختلفی که می‌شد این نوشته را روایت کرد به تفاوت ذائقه‌شان برمی‌گردد.

این مستندساز درمورد انتخاب «کوسه نهنگ» برای روایت آلودگی‌های زیست محیطی در فیلم خود گفت: کوسه نهنگ ترکیبی از کوسه و نهنگ است و به علت صید بی‌رویه آن در دنیا، تبدیل به یکی از گونه‌های در حال انقراض شده است. روغنی از بدن این حاضر آبزی می‌گیرند که یکی از مواد اولیه برای ساخت لوازم آرایشی به حساب می اید و همین نوشته جذابیت صید آن را به شدت بالا برده است.  انتخاب آن از این جهت می بود که اولا به خطر انقراض آن اشاره‌ای داشته باشم و بقیه را از این خطر بزرگ آگاه کنم و دوم آنکه می‌خواستم این آخرین بازمانده‌ها از موجودات دریایی را به گفتن نمادی از دیگر آبزیان که به واسطه آلودگی‌های دریایی جانشان در خطر است، در یک روایت شاعرانه به عکس بکشم.

کارگردان مستند «آخرین کوسه نهنگ» با اشاره به زیرمتن فیلم خود او گفت: امیدوارم تفکر و نگاهی که در این فیلم مستند وجود دارد، در گنجه‌ها خاک نخورد. مقصد من از ساخت مستند آخرین کوسه نهنگ این می بود که بگویم که طبیعت احتیاج دارد که ترمیمش کنیم. انسان‌ها طبیعت را زیاد اذیت کردند و اکنون باید ضمن بازنگری در نگاه خودمان به طبیعت، آن را ترمیم کنیم.

وی با اصرار بر این که برای تصویربرداری این فیلم بیشتر از ۶ سال زمان گذاشته است، او گفت: در این مستند هم تصویربرداری دریایی در اعماق خلیج فارس داریم و هم از تصویربرداری هوایی پشتیبانی گرفته شده است. علاوه بر این، تصاویری از آب‌های خلیج فارس در مرزهای آبی ایران به اختصاصی جزیره خارک، بوشهر و سکوهای نفتی مستقر در این مناطق داریم. یقیناً برای تصویربرداری بخشی از این مستند ناچار شدیم از مرزهای آبی کشورمان نیز گذر کرده و داخل آب‌های بین‌المللی و عربستان شویم. تحقیق و پژوهش بر روی این نوشته نیز از نزدیک به ۱۰ سال پیش اغاز شد.  

بالف درمورد خطر مهمی که آبزیان را تهدید می‌کند و در این مستند روایت کرده، او گفت: در این مستند تلاش کردم به دریا شخصیت بدهم و آن را به گفتن یک مادر درنظر بگیرم که جمع بسیاری از مخلوقات خداوند را در دل خود جای داده است. این مادر، به واسطه فعالیت‌های مخرب انسان‌ها در خطر بزرگی قرار دارد و متأسفانه انسان‌ها هیچ گونه ضمانت و حس مسئولیتی نسبت به آن ندارند و فقط می‌خواهند از آن منفعت‌برداری کنند. یقیناً قربانی این عدم حس مسئولیت خود ما هستیم. اگر دریا آلوده و نابود شود، صیادان، آبزیان کمتری صید می‌کنند و قسمت مهمی از منبع های غذایی دنیا از دست می‌رود. علاوه براین، ماهیان و آبزیانی که صید خواهد شد، نفت خورده و سرطان‌زا می باشند و سلامتی انسان‌ها را در خطر بزرگی قرار خواهند داد. فراموش نکنید که سالیانه قسمت مهمی از آب‌های خلیج فارس، توسط کشورهایی که به آن دسترسی دارند، تحت تاثییر آلودگی دریایی قرار می‌گیرد و آنها پسماندهای نفتی را به دریا می‌ریزند.

او در جواب به سوالی درمورد این که چه قدر به ذائقه داوران برای انتخاب شدن در جشنواره‌ها دقت داشته او گفت: در ساخت مستند، زیاد به داوران فکر نمی‌کنم. در حقیقت برای ذائقه آنان فیلم نمی‌سازم، بلکه آن چیزی را می‌سازم که دوستش دارم. من در جشنواره‌ها وجود اشکار می‌کنم اما اساساً اعتقادی به جشنواره‌ها ندارم. پیش از ساخت فیلم «آخرین کوسه نهنگ»، فیلم مستند رودخانه لیان در جشنواره فجر داشتم که در آن زمان بهترین فیلم جشنواره شد.

کارگردان فیلم مستند رودخانه لیان ضمن انتقاد از سیاستگذاری در جشنواره فیلم فجر، از بی‌توجهی‌ها به این قسمت از سینما گله های کرد و او گفت: فکر می‌کنم سیاستگذاران جشنواره فیلم فجر، باید تکلیف خود را روشن کنند و بگویند که بالاخره می‌خواهند مستند را در جشن سینمای ایران درنظر داشته باشند یا خیر؟ باید از آنها سوال کرد که آیا سینمای مستند برای آنها اهمیت دارد یا خیر؟ اتفاقاتی که در جشنواره فیلم فجر امسال رقم خورد، اصلا در شأن سینمای مستند ایران نیست. سینمای مستند در همان افتتاحیه جشن سینمای ایران مهجور شد و اختتامیه را ندید. انگار که در روز اول جشن سینمای ایران به شما می‌گویند جشن همه است، خداحافظ! این شیوه اصلا خوب نیست.

او همین طور گفت: حالت سینمای مستند در جشنواره فجر سال به سال بدتر می‌شود؛ به یاد دارم که در سال ۱۳۹۱ که با مستند رودخانه لیان وجود داشتم، حالت متفاوت می بود. فیلم‌ها اکران داشتند و در اختتامیه همانند دیگر قسمت‌های دیگر بر سر کسب سیمرغ رقابت می‌کردند. اما این بار واقعا این حس خوب را نداشتم و به همین علت بعد از مراسم افتتاحیه، شبانه به بوشهر برگشتم.

انتهای مطلب/