کم لطفی ناشران ایرانی به ادبیات مقاومت جهان عرب_خبررسان

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبررسان از تنسیم،‌ «همه انها یا شهید می‌شویم و یا ناظر آزادی خود خواهیم می بود» این آخرین جمله نویسنده شهید فلسطینی هبه کمال ابو ندا است که در صفحه توئیتر خود ساعاتی پیش از شهادت نوشت.

نویسنده‌‌ای که زیاد تر او را با شعرهایش می‌شناختند،‌ با این حال تنها رمانش «اکسیژن برای مرده‌ها نیست» در سال ۲۰۱۷ توانسته رتبه دوم «جایزه شارجه خلاقیت عرب» را از آن خود کند.

هبه کمال ابو ندا در سال ۱۹۹۱ در مکه به دنیا آمد و در سن ۳۲ سالگی در بمباران باریکه غزه در شهر خان یونس به شهادت رسید. زادگاه پدران هبه روستای بیت جِرجا در۱۵ کیلومتری شمال شرقی نوار غزه در فلسطین می بود که در سال ۱۹۴۸ توسط رژیم جعلی اسرائیل در طرحی از پیش آماده برای پاکسازی نژادی سرزمین فلسطین این روستا تخریب و کلیه ساکنان آن آواره شدند. در این روستا ۳۲ خانواده زندگی می‌کنند، همانند خانواده‌های ابو مطر، ابوعجرم، ابوحسنین و خاندان «ابو ندا» که هبه از این خانواده می بود.

 ابو ندا علاوه بر رمان «اکسیژن برای مردگان نیست»،  شعرهای خود را در ۳ مجموعه شعر به نام‌های «العصف المأکول»، «شاعر غزه» و «ابجدیه القید الأخیر» نیز انتشار کرده است.

وی درمورد شخصیت محوری رمان «اکسیژن برای مردگان نیست»، با نام آدم حرف های می بود که به طوری با این شخصیت آمیخته شده که تفکیک شخصیت خودش از او امکان ندارد. طلیعه این رمان جنایی و پلیسی است. معاون و دو وزیر ترور خواهد شد و شخصیت آدم برای اشکار کردن قاتلی ژلاتینی داخل می‌شود و سپس از آن داستان حالت سیاسی به خود می‌گیرد. نویسنده در این تاثییر خلاقانه که نوشتن آن سه سال به طول انجامیده است با زبان تمثیل و خلق شخصیت‌هایی همانند آدم و قاتل ژلاتینی فلسطین تحت اشغال را با همه رنج‌هایش روایت کرده و نژادپرستی اشغالگران و جنایات آنان را به عکس کشیده است. هبه همه مفاهیم مورد نظر خود را به وسیله شخصیت محوری داستان با نام آدم پیش می‌برد.

هبه ابو ندا تنها یک روز قبل از شهادتش در رثای دوستش مریم سمیر که در بمباران غزه شهید شده می بود، نوشت: «مریم از خستگی آسوده شد، برای همیشه آرام شد، متاسفم مریم، برای هر باری که با هم اختلاف داشتیم، زیاد متاسفم» و در آخرین مطلب خود ساعتی قبل از شهادت به خدا سوگند یاد می‌کند «همه انها یا شهید می‌شویم و یا ناظر آزادی خود خواهیم می بود».

انتشارات کتابستان ترجمه فارسی رمان «اکسیژن برای مرده‌ها نیست» را به تلاش انسیه سادات هاشمی در سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اراعه کرده است،‌ خبررسان از تنسیم با مترجم این تاثییر او گفت‌وگویی داشته است که به شرح ذیل است:

* تسنیم: رمان «اکسیژن برای مرده‌ها نیست» نوشته هبه ابوندا نویسنده فلسطینی بعد از شهادت نویسنده در حملات رژیم صیهونیستی به غزه در جریان عملیات طوفان الاقصی مشهور شد،‌ شما ترجمه رمان را قبل از شهادت اغاز کرده بودید یا سپس از شهادت ترجمه را اغاز کردید؟

ترجمه کتاب بعد از شهادت اغاز شد، سپس از انتشار کردن خبر شهادت، کتاب توسط رسانه‌های عربی معارفه و تحلیل شد،‌ ما نیز سپس از آشنایی با کتاب کار ترجمه را اغاز کردیم. «اکسیژن برای مرده‌ها نیست‌»، رمانی است که نوشته آن مستقیماً‌ فلسطین نیست،‌ بلکه به فضای کشورهای عربی و فساد داخلی در آن‌ها اشاره دارد، به انقلاب‌هایی که در ایام بهار عربی ۲۰۰۱ انجام شد.

 * تسنیم: «اکسیژن برای مرده‌ها نیست» نخستین رمان نویسنده است،‌ پیش از این زیاد تر او را با شعر می‌شناختند،‌ درمورد ساختار رمان بفرمایید؟ 

در رمان هیچ فضای رئالیستی دقیق که زمان و مکان و افراد را اشکار کرده باشد، وجود ندارد،‌ اتفاقاتی که بین کشورهای عربی در جریان است،‌ را گفتن می‌کند.

با وجود این که،‌ در زمان نگارش رمان نویسنده جوان محسوب می‌شده اما رمان از ساختار قدرتمندی برخوردار است،‌ مدام مخاطب را غافلگیر می‌کند‌، معما تشکیل می‌کند،‌ جواب معماها به خوبی داده می‌شود،‌ نگاه خاص نویسنده و تلاش مداومی که برای از بین بردن ظلم دارد،‌ ستودنی است. نویسنده مشخص می کند،‌ انقلاب‌هایی که مردم می‌کند،‌ به علت فسادهای زیرزمینی که وجود دارد،‌ ثمره نمی‌دهد. 

متاسفانه قبل از این که رمان به چاپ دوم برسد،‌ نویسنده به شهادت می‌رسد،‌ اما نوشته‌های دیگر او در صفحات شبکه‌‌های اجتماعی‌، توئیتر‌، فیس‌بوک و … گزارش زنده‌ای از حالت فلسطین و غزه می بود. جمله معروف او که او گفت ما یا شهید می‌شویم یا ناظر آزادی خود خواهیم می بود. او را مشهورتر کرد. احتمالا وی در رمان «اکسیژن برای مرده‌ها نیست»  تنها به فلسطین اشاره نکرده باشد،‌ اما او یک نویسنده انقلابی فلسطینی می بود که همین نوشته‌ها،‌ قلم و نگاهش به مسائل کشورهای عربی منطقه را متفاوت می‌کرد.

 * تسنیم: این رمان در سال ۲۰۱۷ رتبه دوم در «جایزه شارجه خلاقیت عرب» را از آن خود کرده است،‌ درمورد بازخوردهای جهان عرب نسبت به این رمان بفرمایید؟ 

منتقدان که اکثرا نمره بالایی به کتاب داده بودند،‌ مخاطبان نیز همه اذعان می‌کردند که جذابیت کتاب آنقدر بالا بوده که یک نفس آن را خوانده‌اند، من نظر ناموافق یا انتقادی نسبت به کتاب ندیدم. یقیناً ابوندا قبل از شهادتش چندان نویسنده مشهوری نبوده است. و انتخاب شدن این رمان او را به جامعه عرب معارفه کرد.

 * تسنیم: حوزه مقاومت و نوشتن از حوزه مقاومت در ایران در سال‌های تازه در بین زنان نویسنده جایگاه قابل توجهی اشکار کرده است،‌ بانوان نویسنده در این عرصه فعال می باشند و سبکی منحصر به فرد دارند،‌ نویسندگان زن جهان عرب چه اندازه داخل حوزه مقاومت شده‌اند؟ 

در جهان عرب نیز نویسنده زن فعال می باشند،‌ «احلام مستغانمی» نویسنده الجزایری به شدت نویسنده پرطرفداری است و در عین این که شاعر و نویسنده است،‌  نگاه سیاسی عمیقی نیز دارد،‌  قلمش کاملاً زنانه است،‌ اما تحلیل‌های سیاسی بروزی دارد، با مخاطب ربط می‌گیرد و از قشرها و طبقه‌های متغیری مخاطب آثار او می باشند.

در جهان عرب انقلابی بودن وجه مشترکی بین نویسندگان است،‌ اینگونه نیست که بگوییم یک نویسنده را تنها در کشورش می‌شناسند،‌ برای نمونه همین مستغانمی اهل الجزایر است، اما در شبکه‌های اجتماعی ۱۲ میلیون فالوور دارد و همه مخاطبان جهان عرب مخاطب داستان‌های او می باشند. کلاً زیاد تر نویسندگان کشورهای عرب آرمان مشترکی بنام قضیه فلسطین دارند. 

* تسنیم: در ایران چه اندازه با آثار نویسندگان حوزه مقاومت جهان عرب آشنا هستیم؟ چه اندازه ترجمه این کتاب‌ها مورد دقت است؟

دو قضیه در این حوزه وجود دارد، ما در دانشگاه‌ها علاقه به ترجمه آثار حوزه مقاومت را می‌بینیم،‌ اما از طرف ناشر حمایتی انجام نمی‌شود، ناشران هم چنان به جستوجو جذب مخاطب‌اند،‌ تنها چند ناشر و مترجم شناخته شده بر جهان عرب متمرکزند، در حالیکه برخی کتاب‌های نویسندگان جهان عرب مخاطبان میلیونی در جهان دارند و در ایران هم قطعا مورد استقبال قرار می‌گیرند،‌ به این علت به ترجمه آثار جهان عرب کم‌لطفی می‌شود.

 انتهای مطلب/