انواع آبکاری طلا و نقره

آیا تا کنون برای شما پیش آمده که رنگ زیورآلات شما تغییر کرده‌ باشد یا یا اینکه با سیاهی مواجه شده باشد؟ تا به حال انگشتر، گردنبند یا دستبند شما باعث بروز آلرژی یا حساسیت برای شما شده است؟ در این راستا باید اشاره کنیم که این نوع زیورآلات به احتمال زیاد یا آبکاری نداشته اند و یا اینکه آبکاری و روکشی که بر روی آن ها قرار گرفته است، بسیار ضعیف کار شده و به سرعت از بین رفته است.

اگر به دنبال ایجاد ظاهری براق و درخشان به زیورآلات مختلف هستید، باید بدانید که بهترین راهکار آبکاری آن ها می باشد.در ادامه به بررسی انواع آبکاری زیورالات طلا و نقره خواهیم پرداخت.

آبکاری طلا و نقره چیست و چگونه انجام می شود؟

همان‌طور که آگاهید، زیورآلات از فلزات مختلفی ساخته می‌شوند که شامل طلا، نقره، پلاتین، تیتانیوم، استیل و سایر فلزات است. به خاطر داشته باشید که فلزات می توانند بر اثر عوامل ذکر شده در زیر، دچار فرسودگی شوند و عمر مفید آن ها به شدت کاهش یابد:

• خوردگی
• اکسید شدن
• ضربه و فشار
• سایش

زیورآلات نیز بنا به دلایل مختلف می توانند دچار این فرسودگی بشوند و بدین ترتیب ظاهر زیبا و درخشان خود را ازدست بدهند. حال لازم ذکر است که به منظور جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی؛ انواع آبکاری جواهرات یک راه حل مناسب و اصولی محسوب می شوند.

منظور از آبکاری این است که یک لایه از فلز مقاوم تر زیورآلات (فلزی که از فلز ساخته شده زیورآلات مقاوم تر باشد) بر روی آن ها نشانده می شود و بدین ترتیب فلز آسیب پذیر تر مقاوم تر خواهد شد، این فرآیند را به اصطلاح آبکاری می گویند.

در سکه و شمش نقره و طلا به دلیل عیار بالا و همچنین عدم استفاده روزمره نیازی به آبکاری وجود ندارد، سکه طلا ۹۲ درصد است و در وکیوم مخصوص مبادله می شود و شمش نقره و طلا نیز دارای عیار ۹۹.۹۹ درصد بوده و نیازی به آبکاری ندارند.

اگر به دنبال آموزش آبکاری زیورآلات هستید و یا این که قصد دارید زیورآلات خود را آبکاری نمایید، بهتر است که به افراد حرفه ای و خبره در این زمینه مراجعه فرمایید. به دلیل آن اگر این کار به درستی و با بهترین مواد اولیه انجام نشود ، آبکاری انجام شده بسیار زودتر از بین می رود و بدین ترتیب جواهرات شما زیبایی خود را از دست خواهد داد.

نکات مهم درباره آبکاری طلا و نقره:

آبکاری یکی از قدیمی ترین و بهترین روش های محافظت و پوشش فلزات مختلف محسوب می گردد. روش آبکاری بیشتر برای فلزاتی مورد استفاده قرار می گیرد که کاربرد و ارزش بالایی نسبت به سایر فلزات داشته باشند.

آبکاری برای افزایش مقاومت فلزات گرانبها مورد استفاده قرار می گیرد. فلزاتی مانند روی، برنج، قلع و همچنین برای فلزات بسیار گران بهاتر مانند طلا ، نقره و پلاتین و … کاربرد بسیار زیادی دارد.

استفاده از روش های مختلف آبکاری زیورآلات و جواهرات، یک راهکار کاملا مراقبتی بوده تا فلزات گرانبها در برابر  تغییر و شکل و سایر عوامل مخرب، سالم بمانند.

به کمک آبکاری مرغوب و با کیفیت می توانید تا سال‌ها تغییراتی را بر روی انواع زیورآلات ایجاد کرده و از تغییر به‌وجود آمده لذت ببرید.
در اصطلاح عامیانه به آبکارى، “تغییر رنگ طلا” نیز مى ‌گویند. براى تغییر رنگ از زرد به سفید یا از سفید به رزگلد از آبکارى استفاده مى ‌شود.

برای تغییر رنگ، از طلا ۲۴ عیار برای پوشش زرد و از روکش رودیوم برای آبکاری سفید استفاده می‌شود.فلزاتى مثل نقره، برنج، مس و نیکل براى آبکارى طلا، مناسب ‌تر هستند.

انواع آبکاری  در طلا و نقره

یکی از رایج ترین انواع آبکاری ها، آبکاری طلا است که برای فلزات مورد استفاده قرار می گیرد. از ان جا که طلا یک فلز نرم و اما با مقاومت بسیار بالا در برابر اکسید شدن است، از آن در آبکاری استفاده می کنند.

حتی خود زیورآلات طلا نیز برای افزایش مقاومت، به آبکاری نیاز دارند و برای آبکاری آن ها نیز قاعدتا از آبکاری طلا استفاده می کنند. در آبکاری طلا یک لایه بسیار نازک از فلز طلا به فلز پایه زیورآلات متصل می کنند. آبکارى کردن باعث جلوگیرى از اکسید شدن فلزى مثل نقره (فلز پایه‌ى انواع زیورآلات) مى‌ شود. آبکاری به صورت زیر انجام می شود:

در ابتدا باید قطعه اول زیورآلات را به صورت کامل تمیز کرده تا بدین ترتیب فلز مورد نظر عاری از هر گونه آلودگی باشد.  سپس لایه‌ى نازکى از فلز نیکل با کیفیت را روى آن آبکارى می ‌کنند تا فلز پایه به لایه‌ طلا نفوذ نکند.

قطعه را در وان آبکارى طلا غوطه ور مى ‌کنند (وان آبکارى، یک محفظه شیشه‌ اى از نوع پیرکس، فایبر گلاس یا محفظه‌ى فلزى با پوشش P.V.C می باشد)

سپس از بار الکتریکى مثبت براى چسباندن طلا روى فلز پایه استفاده مى ‌کنند.پس از اینکه ضخامت روکش به اندازه‌ دلخواه شد، قطعه را بیرون آورده و خشک مى‌ کنند

 تهیه محلول الکترولیت نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است و برای ساخت الکترولیت لازم است تا یک سری از مواد با یک دیگر ترکیب شوند. ساخت الکترولیت با استفاده از مواد زیر است:  

• آب مقطر
• یک گرم طلا با عیار بالا
• ٣ گرم هیدروژن
• ۵ گرم سیانور سدیم یا پتاسیم
• ٣ گرم کربنات سدیم یا پتاسیم
• یک استکان جوهر نمک
• یک چهارم استکان محلول آمونیاک

انواع آبکاری با فلزات مختلف:

همان گونه که در بخش های قبل اشاره کرده ایم، برای آبکاری زیورآلات می توان از آبکاری فلزات مختلف استفاده کرد. به صورت کلی به غیر از آبکاری طلا، فلزات دیگری نیز برای آبکاری مورد استفاده قرار می گیرند. اما استفاده از سایر فلزات برای آبکاری به جنس اولیه زیورآلات بستگی دارد. از جمله انواع آبکاری با فلزات مختلف می توان به موارد زیر اشاره داشت:

آبکاری طلا:

همان گونه که اشاره داشته ایم، در آبکارى طلا، یک لایه نازک از طلا روی فلز اصلی یا فلز پایه قرار می گیرد. در واقع لازم است تا پیش از انجام عملیات آبکاری، قطعه ای که می خواهید آن را آبکاری کنید کاملا تمیز شود . در این راستا باید اشاره داشت که:

فلز مورد نظر را با نیکل آبکاری می نمایند تا لایه طلا به فلز نفوذ نکند.پس از انجام این مراحل با استفاده از بار الکتریکی مثبت و به روش آبکاری الکترولیتی، لایه طلا را روی فلز آبکاری شده با نیکل می ‌‌پوشانند.

الکترولیت از آب مقطر‌، طلا با عیار بالا، هیدروژن، سیانور سدیم یا پتاسیم، کربنات سدیم یا پتاسیم، جوهر نمک و محلول آمونیاک با مقادیر مشخص ساخته می‌شود.

برای تغییر رنگ زیورآلات به رنگ زرد از طلای ۲۴ عیار استفاده می‌کنند.برای آبکاری طلا بهتر است از فلزاتی مانند نقره، برنج و مس استفاده شود.

 آبکاری رودیوم:

ممکن است شما عزیزان تاکنون نیز نام آبکاری رادیوم یا رودیوم به گوشتان خورده باشد. در این راستا باید اشاره داشت که رادیوم یک فلز بسیار کمیاب و گران است که به دلیل خواصی که دارد و همچنین کمیاب بودن، از قیمت بالایی برخوردار می باشد.

فلز رادیوم از خانواده پلاتین بوده و رنگ آن نقره‌ ای و سفید استو این عنصر رادیواکتیو در جدول تناوبی یا همان جدول معروف مندلیف، در گروه فلزات قلیایی خاکی است. بنابراین آبکاری رودیوم درست است نه آبکاری رادیوم! برای انجام آبکاری رودیوم می توان بر اساس دستور العمل ذکر شده در زیر عمل کرد:

پس از تمیز کردن قطعه زیورآلات از هرگونه آلاینده آن را در محلول رودیوم قرار می ‌دهند.
پس از آبکاری زیورآلات با رودیوم درخشندگی آن با قبل از آبکاری قابل قیاس نیست.
برای درخشش و براق شدن بیشتر زیورآلاتی از جنس طلا سفید و نقره از این روکش استفاده می‌کنند.
روکش رودیوم ضد حساسیت و آلرژی بوده و از تماس نیکل موجود در طلا سفید با پوست جلوگیری می‌ کند.
به دلیل گران بودن این فلز، قیمت زیورآلاتی که با این فلز آبکاری می ‌شوند به مراتب بیشتر از فلزات دیگر حتی طلا است.

آبکاری نقره:

فلز نقره یکی از آن دسته فلزات بسیار مقاوم و گرانبهایی است که از آن برای آبکاری نیز استفاده می کنند. اما در این راستا یک نکته بسیار مهم وجود دارد و بدین صورت است که در آبکاری نقره، یک لایه نقره روی زیورآلاتی که جنس آن از نقره نیست قرار می ‌گیرد.

جنس بدنه اصلی زیورآلات می ‌تواند از استیل، مس و دیگر فلزات باشد اما از جنس نقره نمی تواند باشد. از جمله نکات بسیار مهم دیگری که باید درباره آبکاری نقره بدانید، به صورت زیر است:

زیورآلاتی که آبکاری نقره شده ‌اند بسیار درخشان و براق می باشند و همچنین از نظر قیمت بسیار مناسب ‌تر از زیورآلات دیگر هستند. قیمت نقره از فلزات طلا و رودیوم پایین تر است.
این روکش در برابر زنگ ‌زدگی مقاوم و ضد حساسیت است.

علاوه بر زیبایی منحصر به ‌فرد این روکش خاص، در نگهداری و مراقبت از آن باید دقت بیشتری داشت.برای محافظت از زیورآلات با آبکاری نقره به شما توصیه می کنیم کهن قبل از استحمام و یا شنا زیورآلات خود را در آورده و همچنین از برخورد مستقیم الکل و ادکلن به آن ها خودداری فرمایید.

آبکاری تیتانیوم:

یکی دیگر از انواع فلزاتی که از ان در آبکاری استفاده می شود، فلز تیتانیوم می باشد. شایان ذکر است که فلز تیتانیوم یکی از عناصر طبیعت به رنگ سفید و نقره‌ ای بوده و همچنین به لحاظ کیفیت در آبکاری می‌توان آن را از آبکاری نقره بهتر دانست ولی ممکن است با تغییر دما و رطوبت تغییر رنگ بدهد و حتی به سیاهی منجر شود.

رای نگهداری بهتر زیورآلات با آبکاری تیتانیوم به شما توصیه می کنیم که قبل از استحمام و یا شنا زیورآلات خود را در بیاورید. نکته بسیار مهمی که باید بدانید این است که فلز تیتانیوم در برابر زنگ ‌زدگی مقاوم و برای افرادی که به حساسیت دچار هستند، مناسب بوده و جزء فلزات ضد حساسیت و آلرژی محسوب می شود.

دلایل آبکاری جواهرات چیست؟

حال که در خصوص انواع آبکاری فلزات اطلاعاتی را به دست آوردید، ممکن است این سوال برای شما عزیزان به وجود بیاید که چرا جواهرات و زیورآلات را آبکاری می کنند؟

برای پاسخ به این سوال باید اشاره داشت که جواهرات پس از مدتی به علت استفاده مدوام درخشان بودن و همچنین جلای خود را از دست می دهند. برای بازگرداندن جلای جواهرات بهترین راهکار این است که به صورت دوره ای آبکاری شوند.

اما باز هم ممکن است این سوال برای شما به وجود بیاید که جواهر را پس از چه مدت باید مجدداً روکش نمود؟ پاسخ این است که زمان دقیقی برای آن وجود ندارد. مدت زمان نیاز به آبکاری به عوامل بسیار مختلفی بستگی خواهد داشت و این عوامل به شرح زیر است:

استفاده از طلا
ضخامت روکش بر روی طلا
بازه زمانی که از آخرین آبکاری گذشته است.

در واقع هر چقدر از آخرین زمان آبکاری زیورآلات زمان بیشتری گذشته باشد، طلا نسبت به نقرا نمای کدرتری به خود می گیرد و بدین ترتیب به آبکاری نیاز دارد. به دلیل آن که با گذشت زمان، روکش طلای استفاده شده اکسیده خواهد شد و بدین ترتیب از بین می رود.

از دیگر دلایل استفاده متناوب از روش های آبکاری می ‌توان به سلیقه ها و همچنین به کارگیری تنوع در رنگ زیورآلات نیز اشاره داشت. به صورتی که با این عمل افراد در رنگ و جلوه‌ زیورآلات خود تنوع و تغییر ایجاد خواهند کرد.

استفاده از روش‌های مختلف آبکاری به دلایل متعددی از جمله تنوع سلیقه و تغییر رنگ زیورآلات، رایج است. این روش به افراد امکان می‌دهد تا با تغییر رنگ و جلوه زیورآلات خود، تنوع ایجاد کنند. اگر از رنگ کنونی زیورآلات طلا و نقرا خود راضی نیستید، می‌توانید آن‌ها را دوباره آبکاری کرده و رنگ جدیدی به آن‌ها بدهید، یا جلوه قبلی را بازیابی کنید.

به عنوان مثال، می‌توانید قسمتی از زیورآلات خود را به رنگ رزگلد و قسمت دیگر را به رنگ طلای سفید تغییر دهید. لازم به ذکر است که اگر از رنگ انتخابی خود پشیمان شوید، نمی‌توان به رنگ قبلی بازگشت، اما ممکن است با آبکاری مجدد، به رنگ پیشین برگردانده شود.