گزارش تسنیم از فروش اسناد تئاتر ایران در بازار+ تصاویر_خبررسان

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبررسان از تنسیم،‌ مهر ماه امسال،‌ فروش کتاب‌های کتابخانه آیت‌الله طالقانی در بازار رسانه‌ای شد،‌ ماجرا از توئیت رسول جعفریان محقق تاریخ اسلام اغاز شد،‌ جعفریان در توئیتی مدعی فروش کتاب‌هایی با مهر کتابخانه آیت‌الله طالقانی در بازار دست‌فروشان کتاب شد.

پیگیری‌های خبرنگار تسنیم در آن زمان نشان داد که بعد از پیش آمدن او گفت و گو مرمت خانه آیت‌الله طالقانی و ماجراهای رخ‌داده‌، مطابق عرف معمول در نهادهای ذی‌ربط،‌ کلیه اموال باید تحویل امین اموال شود،‌ به این علت کتاب‌های حاضر در این کتابخانه نیز به انبار رفته و تحویل امین اموال داده می‌شود،‌ اما بعد از چندی حراست شهرداری تهران فهمید کاسته شدن برخی از کتاب‌ها از انبار می‌شود و به بازدید نوشته می‌پردازد،‌ بعد از بازدید‌ها امین اموال برای بازدید زیاد تر پرونده تحویل مقامات انتظامی می‌شود، تا این که ماجرای توئیت رسول جعفریان و رسانه‌ای شدن این ماجرا پیش می‌آید. با شکایت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به شعبه آگاهی تهران پرونده انتظامی این نوشته باز می‌گردد و در زمان نگارش گزارش تسنیم،‌ مرحله های تحقیقات از مقصرین و فرد خطاکاری که بخشی از تخلف انجام‌شده را اعتراف نموده می بود، در حال انجام می بود. که یقیناً بعدا گزارشی از نتیجه این تحقیقات رسانه‌ای نشد.

اما،‌ هفته قبل نیز مجید غلامی جلیسه پژوهشگر حوزه نسخ خطی در یادداشتی که در سایت شخصی خود انتشار کرد‌، از فروش تعدادی از اسناد و مدارک وابسته به نمایشنامه‌های تئاتر خبر داد که مهر کتابخانه تخصصی مرکز اسناد و مدارک هنرهای نمایشی بر روی آن‌ها درج شده است.

جلیسه در این یادداشت نوشت:‌ «هفته پیش فردی به‌من خبر داد که اسناد و مدارکی مربوط به‌نمایشنامه‌های تئاتر در حال فروش است. و تعداد مقداری از این اسناد را برای من فرستاد. آرم بر روی این اسناد متعلق به «وزارت فرهنگ» و «هنرهای زیبای سرزمین» می بود و مهری که این عبارت بر روی آن می بود «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ کتابخانۀ تخصصی ـ مرکز اسناد و مدارک هنرهای نمایشی»

از قرار معلوم این اسناد متعلق به کتابخانۀ مرکز اسناد هنرهای نمایشی مجموعۀ تئاتر شهر است. کتابخانه‌ای که از سال ۱۳۶۶ در طبقۀ فوقانی تئاتر شهر راه‌اندازی می‌شود و محل رسمی نگهداری کتاب‌های تئاتر، عکس، پوستر، نمایشنامه‌ها و یادگارهای هنرمندان قدیمی تئاتر می‌باشد. این که در این سالها چه‌بر سر این کتابخانه آمده و چندین دفعه و چندین دفعه تا مرز تعطیلی و بی‌سامانی رفته است خودش داستانی است.اما سوال اینجاست چطور شده است که این اسناد مورد قیمت که هویت تاریخی فرهنگ و هنر این مرز و بوم می باشند سر از بازار درآورده و به‌فروش می‌رسند؟ مگر نه‌ این که این کتابخانه مهم و مورد قیمت که از زیرمجموعه‌های معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد است می‌بایست مأمن و مأوایی برای کتاب‌ها، آخر‌نامه‌ها، اسناد، نمایشنامه‌ها، عکس‌ها و … در حوزۀ تئاتر سرزمین باشد. آرشیوی که در حالت طبیعی هر هنرمند و اهل پژوهشی بتواند به این منبع های دسترسی و در کار حرفه‌ای و پژوهش‌هایش از آن منفعت ببرد؟»

بعد از انتشار کردن این یادداشت‌ و ادعای نقل شده از سوی جلیسه،‌ خبرنگار تسنیم با مدیران مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تماس گرفت،‌ اتابک نادری که خود نیز از این نوشته مطالع شده می بود،‌ او گفت که نوشته در دست بازدید مدیران مجموعه تئاتر شهر است.

اکنون یک هفته و نیم بعد از مطرح نوشته فروش نمایشنامه‌ها‌، حسین جودکی مدیر مجموعه تئاتر شهر در او مباحثه با تسنیم می‌گوید: بازدید‌های ما مشخص می کند که همه اسناد حاضر در مخزن اسناد مجموعه متعلق به سپس از سال ۸۷ هم چنان حاضر است.

وی هم‌این چنین در اظهارنظری که در سایت ایران تئاتر از او انتشار شده است،‌ حرف های است: اخیرا در شبکه‌های اجتماعی دغدغه‌ای قابل اعتنا بر پایه‌ «به حراج گذاشتن» بخشی از این اسناد نقل شده است؛ الزامی است برای از بین بردن نگرانی هنرمندان و هنردوستان گرامی و اهالی محترم رسانه به اطلاعاتی تاریخی در این خصوص اشاره کنم، راه‌اندازی مرکز اسناد و کتابخانه‌ مجموعه‌‌ تئاتر شهر به سال ۱۳۶۶ باز می‌گردد و اسناد حاضر در اداره تئاتر و  اداره کل هنرهای نمایشی از آن تاریخ به سپس و در چند مرحله به کتابخانه‌ مجموعه‌‌ تئاتر شهر منتقل شده‌ است.

وی ادامه می‌دهد: برای نمونه بخشی از این اسناد بعد از بازسازی مجموعه‌ تئاتر شهر در سال ۱۳۸۵ به مرکز اسناد و کتابخانه منتقل شده و در دهه‌ ۹۰ نیز کتاب‌ها و اسناد باقی مانده‎ اداره تئاتر برای نگهداری به مجموعه‌ تئاترشهر منتقل شد. بر همین مبنا از سال ۱۳۸۷ اسناد مهم تئاتر سرزمین در مخزن تئاتر شهر و دور از دسترس عمومی قرار می‌گیرد. در همه این سال‌ها تلاش کارکنان دلسوز و دغدغه‌مند مجموعه بر ساماندهی، جمع آوری و به‌روزرسانی اسناد مورد اشاره و این چنین فراهم ساختن نسخه‌های دیجیتالی آن متمرکز بوده است.

جودکی در عین حال به اسکن اسناد در کتابخانه تئاتر شهر اشاره کرده و می‌گوید:‌  این اسناد در همه‌ این سال‌ها، در راستای همکاری با دانشجویان، پژوهشگران و چهره‌های دانشگاهی تئاتر سرزمین، تنها در همان محل کتابخانه‌ تئاتر شهر اسکن یا عکاسی شده است. به نظر می‌رسد آن‌چه که این روزها در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی انتشار شده، برگرفته از همان‌ عکس‌ها و اسکن‌های صورت گرفته باشد. گو این که حتی برخی از این تحقیقات و پژوهش‌ها در قالب کتاب و مقلات پژوهشی به چاپ هم رسیده‌اند. یقیناً خروج تعداد محدودی از این اسناد به زمان جابه‌جایی‌های صورت گرفته برای بازسازی‌های انجام شده در دهه‌های قبل دور از ذهن نیست.

این اظهارات جودکی در حالی است که جلیسه مدیر موسسه بیاض در او مباحثه با تسنیم می‌گوید: اگر مراجع ذی‌صلاحی بخواهند نوشته را پیگیری کنند،‌ او آن‌ها را به فردی که اسناد را در اختیار دارد،‌ راهنمایی خواهد کرد.وی هم‌این چنین تصاویری از این اسناد را نیز برای انتشار کردن در اختیار خبررسان از تنسیم قرار داد که به پیوست آمده است.

جلیسه در خصوص این نوشته به تسنیم می‌گوید:‌ متاسفانه وقتی که درمورد کتابخانه پرورش تبریز نیز مطلبی نوشتم و به شرح آنچه که رخداده می بود،‌ پرداختم‌، آن‌ها فرافکنی کردند،‌ انها گفتند در دوره ما نبوده،‌ حتی مهرهای درج شده روی کتاب‌ها را نیز منکر شدند،‌ دست آخر نیز مدعی شدند که این کتاب‌ها مهم نبوده و جزو کتاب‌های وجین شده است.

وی می‌افزاید: هر آرشیوی قواعدی دارد و باید از قواعد پیروی کند‌، ما در آرشیو‌ها چیزی بنام دور ریز نداریم،‌ اگر هم باید باید مطابق صورتجلسه‌ای با بازدید کارشناسان و با امضای این کارشناسان به سازمان اسناد منتقل شود‌، تا در آنجا نگهداری شود.یا با حکم مسئولان بالادستی امحا شود. همه اسناد باید به سازمان اسناد رفته و با بازدید مجدد حکم به امحا یا آرشیو داده شود.

جلیسه درمورد اسنادی که در معرض فروش گذاشته شده‌اند‌، می‌گوید: یکی از دوستان،‌ اسنادی را برای من ارسال کرد که توسط فردی به فروش گذاشته شده است،‌ تحت گفتن اسناد تئاتر ایران مربوط به برخی نمایشنامه‌ها. کتابخانه تئاتر شهر از سال ۶۶ تاسیس شده و اسناد تئاتر و نمایشنامه‌های ایران با مشقت و سختی گردآوری شده است،‌ باید در نگه داری و نگهداری آن‌ها زیاد تر تلاش کنیم.شبیه این گونه اتفاقات در کتابخانه‌های دیگر نیز مشاهده می‌شود،‌ اکنون سرنوشت کتابخانه مرکزی وزارت ارشاد نیز اشکار نیست،‌ اسناد و کتابخانه‌های این کتابخانه اکنون کجاست؟

وی با اشاره به اهمیت اسناد قدیمی مجموعه تئاتر شهر و حرف های جودکی مبنی بر این که اسناد سال ۸۷ به سپس در مخزن حاضر است،‌ می‌گوید:‌ اسناد قدیمی حاضر در این مخزن از اهمیت بیشتری نسبت به اسناد تازه برخوردار می باشند،‌ برای نمونه نمایشنامه‌ای که در دهه ۴۰ اجرا شده و روال اداری را طی کرده است،‌ اسنادی دارد که تنها همین یک نمونه از آن‌ها حاضر است،‌که فقط در این کتابخانه نگهداری می‌شده است.

جلیسه با اشاره به نوشته فروش کتاب‌های چاپی قدیمی متعلق به‌کتابخانه پرورش تبریز (قدیمی‌ترین کتابخانه عمومی ایران) که سال قبل اتفاق افتاد او گفت:‌ سال قبل صدمین سال تاسیس کتابخانه پرورش تبریز می بود،‌ در کشورهای دیگر برای این چنین رخدادی برنامه برگزار می‌کنند،‌ بزرگداشت می‌گیرند،‌ مقاله و سخنرانی انتشار می‌کنند،‌ اما ما چه می‌کنیم؟ ما داشته‌هایمان را به بهانه‌های گوناگون فراموش می‌کنیم، این‌ها سابقه تاریخی ماست.

وی ادامه می‌دهد: در همین مجموعه تئاتر شهر‌، بزرگانی در دهه ۶۰ این همت را داشتند که این اسناد را گردآوری کنند،‌ چرا که این سبقه تاریخی و فرهنگی تئاتر این سرزمین است که باید نگه داری می‌شد‌، اکر وزارت ارشاد توانایی و امکانات نگهداری این اسناد را ندارد،‌ باید به سازمان اسناد که ماموریت‌اش است،‌ بسپارد.  

کتابخانه و مرکز اسناد هنرهای نمایشی در سال ۱۳۶۶ به همت منصور خلج افتتاح شد،‌ خلج  نظر راه‌اندازی یک کتابخانه‌ تخصصی تئاتر و مرکز اسناد را به مدیر مرکز هنرهای نمایشی آن زمان داد و امور مربوط به گردآوری اسناد را مسئولیت‌دار شد.

وی در او گفت‌وگویی که در دهه ۹۰ با رسانه‌ها داشته به چگونگی انتخاب تئاتر شهر برای تشکیل این کتابخانه اشاره کرده و می‌گوید: بعد از بازدید گزینه‌های تالار رودکی و تالار آبگینه،‌ مجموعه تئاتر شهر انتخاب شد،‌ به این نتیجه رسیدیم که بهترین جا، طبقه‌ بالای تئاترشهر است که یک سالن بزرگ و در واقع محل تمرین «آربی آوانسیان» می بود. به این ترتیب آماده‌سازی‌های اولیه انجام و آنجا به کتابخانه تبدیل شد که کتاب‌هایی را هم به مرور برای کتابخانه جمع‌آوری کردیم.

وی ادامه می‌دهد:‌ در آن زمان فقط نمایشنامه‌های‌ اجرا شده برای نگهداری و آرشیو در این محل جمع‌آوری می‌شدند، اما کم کم جشنواره‌های گوناگون راه‌اندازی شدند و متن‌هایی که به دبیرخانه‌ها می‌رسید، هم به کتابخانه داده می‌شد چون نمی‌دانستند باید آن‌ها را چه کنند. به این ترتیب حجم این نمایشنامه‌ها زیاد زیاد ‌شد.

اما حاشیه‌ها برای مرکز اسناد تئاتر ایران،‌ درست همزمان با اولین دوره بازسازی تئاتر شهر در سال ۸۶ رقم می‌خورد،‌ به علت تعمیرات و افتفضا برخی متون صدمه دیدی‌، پوسترها و تصاویری دور ریخته شدند و حتی این ادعا نقل شد که عروسک‌های اهدایی یک نمایش قدیمی با بازی محمدعلی کشاورز هم دور ریخته شد.

موضوعی که رضا تولمی مدیر این کتابخانه،‌ در سال ۹۵ در او گفت‌وگویی با رسانه‌ها به آن اشاره کرده و از حالت نامناسب نگهداری اسناد تئاتر ایران در این مجموعه گله های می‌کند،‌ تولمی می‌گوید:‌ «‌در دوره‌ی اول بازسازی تئاترشهر برای مرکز اسناد و کتابخانه اتفاق ناخوشایندی رقم خورد، چون به علت عدم مدیریت و برنامه‌ریزی، بخشی از اسناد را در فضایی نامطلوب نگه داشتند و در میانه تعمیرات بخشی از اسناد و دست نوشته‌های برخی نویسندگان و کارگردان‌ها دچار نقص و مشکل شد و از آنجا که همه چیز غیر اصولی انبار می‌شد، متاسفانه آمار دقیقی از اطلاعات و منابعی که اینجا حاضر بوده در دست نیست. که بدانیم چند پرونده تئاتری اینجا وجود داشته و چه تعداد از بین رفته است.»

وی  ادامه می‌دهد:‌ اینجا در همه سال‌های کاری خود اسم کتابخانه و مرکز اسناد داشته ولی به نظر می‌رسد در دوره‌های گوناگون زیاد تر یک انبار بوده است.

بعد از آن،‌ مسئولان،‌ و مدیران دوره‌های گوناگون مجموعه تئاتر شهر بر الزام بازسازی و به‌سازی کتابخانه و مرکز اسناد اصرار کردند،‌ مجموعه تئاتر شهر دوبار دیگر در سال‌های ۹۳ و ۹۸ مورد بازسازی قرار گرفت و از سال ۱۴۰۱ نیز نوشته

تشکیل مطرح حریم برای مجموعه تئاتر شهر در دستور کار قرار گرفته است. در همان زمان او گفت و گو انتقال کتابخانه نقل شد که اجرایی نشد.

اکنون نیز جودکی خبر از بهسازی  و ساماندهی کتابخانه و مرکز اسناد داده است،‌ موضوعی اهالی فرهنگ امیدوارند این بار سرنوشتی خوش را برای مخزن اسناد این مجموعه رقم بزند.از نظر دیگر این انتظار وجود دارد،‌ اکنون که مدیران تئاتر شهر،‌ بعد از رسانه‌ای شدن فروش تعدادی از اسناد تئاتر ایران،‌ این نوشته را با بازدید مخزن اسناد پیگیری کرده،‌ به راحتی از کنار نوشته  عبور نکرده و نوشته فروش اسنادی که عکس آن‌ها توسط جلیسه در اختیار خبررسان از تنسیم قرار داده شده، مشخص می کند که نسخه‌های مهم اسناد و نه مربوط به اسکنی است که در مجموعه برای منفعت گیری دانشجویان گرفته شده است،‌ در معرض فروش گذاشته شده است،‌ را با دقت بیشتری پیگیری کنند. و عرصه‌ای برای برگشت اسناد حاضر به مجموعه فراهم کنند.

انتهای مطلب/