مطرح نشان دار کردن مالیات ها می‌تواند به گسترش چتر مالیاتی و افزایش رضایت عمومی پشتیبانی کند_خبررسان

به گزارش تجارت نیوز، نظام مالیاتی ایران از دیرباز با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم کرده اما یکی از با اهمیت ترین آنها، فرهنگ مالیاتی پایین بین مودیان بوده است. تعداد بسیاری از مودیان مالیاتی با این استدلال که نمی‌دانند مالیات‌های پرداختی آنها، کجا مصرف می‌شود، عمل به فرار مالیاتی به روشهای گوناگون می‌کردند؛ به همین علت سازمان امور مالیاتی در سال قبل، مطرح نشان دار کردن مالیات ها را اجرا کرد.

در مطرح نشان دار کردن مالیات ها، مودیان مالیاتی می‌توانند انتخاب کنند که مالیات پرداختی آنها، در کدام استان و پروژه عمرانی مصرف شود؛ طرحی که بر پایه آمارهای سازمان امور مالیاتی، نه تنها علتمشارکت زیاد تر مودیان مالیاتی شد، بلکه مزایای فرد دیگر از جمله افزایش شفافیت مالیاتی، بهبود عدل مالیاتی، تمرکززدایی درآمدهای مالیاتی و تکمیل پروژه‌های عمرانی نیمه‌همه را نیز در پی داشت.

طوری که مطابق آمارها، در نتیجه مطرح نشان‌دار کردن مالیات توسط مودیان، بیشتر از ۱۲ هزار میلیارد تومان منبع های به ۱۹۱۵ پروژه تخصیص یافت و ۱۳۲۳ پروژه در قسمت‌های حمل‌ونقل، زیرساخت، بهداشت و درمان، آموزش و پرورش و آبرسانی و …. به طور کامل تامین مالی شد.

خبررسان در او مباحثه با محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی، با اهمیت ترین مزایا و چالش‌های در مسیر اجرای مطرح نشان دار کردن مالیات ها را بازدید می‌کند.

یکی از با اهمیت ترین مزایای مطرح نشان دار کردن مالیات ها، افزایش انگیزه برای پرداخت مالیات است

فیاضی در ابتدا به خبررسان او گفت: «اگر مطرح نشان دار کردن مالیات ها به‌درستی اجرا شود، می‌تواند مزایای قابل توجهی داشته باشد. یکی از با اهمیت ترین مزایای این مطرح، افزایش انگیزه افراد برای پرداخت مالیات است. هنگامی فرد بداند که مالیات او به‌طور مستقیم صرف ساخت مدرسه یا مسجدی در مناطق محروم می‌شود، مقاومتش در برابر پرداخت مالیات کمتر می‌شود. این قضیه به‌اختصاصی در کشوری همانند ایران که فرهنگ مالیاتی چندان قوی نیست، می‌تواند به گسترش چتر مالیاتی و افزایش رضایت عمومی پشتیبانی کند.»

او در ادامه گفت: «از نظر دیگر، اگر تخصیص منبع های موثر و محدود باشد می‌توان منبع های پایداری برای این حوزه‌های مقصد فراهم کرد؛ آن هم در شرایطی که بودجه سرزمین با ناپایداری منبع های روبه رو است. این ارامش در تامین مالی می‌تواند در طویل مدت به سود برنامه‌ریزی و گسترش باشد.»

اجرای مطرح نشان دار کردن مالیات ها چه چالش‌هایی دارد؟

این کارشناس اقتصادی در ادامه اظهار کرد: «با وجود همه این مزایا، اجرای مطرح نشان دار کردن مالیات ها با چالش‌هایی نیز روبرو است. نخست این که، بودجه ایران مطرح نشان دار کردن مالیات ها پیش از این هم پر از ردیف‌های درآمدی و هزینه‌ای اشکار بوده و اکنون با نشان‌دار کردن مالیات‌ها، بودجه بیشتر از پیش قفل و غیرمنعطف می‌شود. در این چنین شرایطی، دولت در روبه رو با تغییرات نیازمند انعطاف‌پذیری است؛ اما نشان‌دار کردن منبع های، این امکان را محدود می‌کند.»

مطرح نشان دار کردن مالیات ها نیاز به نظارت و شفافیت بالایی دارد

فیاضی تصریح کرد: «این چنین این گمان وجود دارد که این مطرح تبدیل تخصیص غیربهینه منبع های شود؛ برای مثال امکان پذیر در یک منطقه از سرزمین، نیازی به ساخت بیمارستان یا دیگر مراکز درمانی وجود نداشته باشد اما مودیان انتخاب کنند که مالیات پرداختی آنها صرف ساخت این مراکز شود.»

او در ادامه گفت: «افزون بر آن، اجرای این چنین طرحی نیاز به نظارت و شفافیت بالایی دارد. دولت باید بتواند به‌صورت دقیق گزارش دهد که مالیات دریافت‌شده در چه پروژه‌هایی و طی چه وقتی صرف شده است. این قضیه در کشوری که با ضعف در نظارت و وجود فساد ساختاری روبه رو است، دشوار و پیچیده است. این چنین حسابداری و تفکیک این منبع های هم چالش‌برانگیز است.»

باید تکلیف حکمرانی محلی و تفویض اختیار اشکار شود

این کارشناس اقتصادی در رابطه مقصد تمرکززدایی مطرح نشان دار کردن مالیات ها او گفت: «قضیه تمرکززدایی از منبع های مالیاتی، موضوعی فراتر از بودجه و تخصیص منبع های است. تا وقتی که تکلیف قانونی و حقوقی اختیارات و مسئولیت‌های دولت مرکزی و نهادهای محلی به درستی اشکار نباشد، نمی‌توان به‌سادگی منبع های را به استان‌ها اهدا کرد.»

او در ادامه گفت: «تا این مدت پارلمان‌های محلی (همانند شوراهای شهر و روستا) در شرایط رقابتی و با نظارت عمومی انتخاب نمی‌شوند و شهرداران نیز جواب‌گویی ملزوم را ندارند. به این علت پیش از واگذاری منبع های، باید تکلیف حکمرانی محلی و تفویض اختیار اشکار شود؛ موضوعی که سال‌ها است محل او گفت و گو مجلس، دولت و دیگر نهادهاست اما تا این مدت به نتیجه نرسیده است.»

مشکل پروژه‌های نیمه‌همه، پیش از آنکه مالی باشد، فنی و مدیریتی است

فیاضی در آخر به نوشته تکمیل پروژه‌های نیمه‌همه با اجرای مطرح نشان دار کردن مالیات ها پرداخت و او گفت: «مشکل پروژه‌های نیمه‌همه سرزمین، پیش از آنکه مالی باشد، فنی و مدیریتی است. تعداد بسیاری از این پروژه‌ها بدون توجیه فنی، اقتصادی و اجتماعی کافی و فقط با سختی نمایندگان مجلس و مقامات محلی تعریف شده‌اند. برخی از پروژه‌ها به‌مرور زمان توجیه خود را از دست داده‌اند.»

او در ادامه گفت: «به این علت اگر اشکار شود که پروژه‌های تامین‌شده در این مطرح، همان پروژه‌های قدیمی و برتری‌دار می باشند، می‌توان به آن امیدوار می بود؛ اما اگر پروژه‌های جدیدی تعریف شده‌اند، باز هم این خطر وجود دارد که به حجم مطرح‌های نیمه‌همه اضافه شود.»

فیاضی خاطرنشان کرد: «بهتر است این چنین مطرح‌هایی در مقیاس‌های کوچک اجرا شوند و به‌مرور زمان، با از بین بردن نواقص، گسترش یابند. ملزوم است سوال‌هایی همانند این که این پروژه‌ها چطور انتخاب شده‌اند، چه نهادی مسئول نظارت است و سازوکار شفاف‌سازی آن چیست، جواب داده شوند.»

برای مطالعه زیاد تر، صفحه اقتصاد کلان در خبررسان را جستوجو کنید.