هنگامی پرتاب ناهید ۲، فیلترینگ و کندی اینترنت را نهان نمی‌کند_خبررسان

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، سه روز پیش با وعده اظهار یک خبر داغ به افکار عمومی، میلیون‌ها شهروند ایرانی را در انتظار گذاشت. این انتظار با کنجکاوی و امید زیاد همراه می بود تا احتمالا گشایشی ملموس و سریع در حوزه ارتباطات و دسترسی به اینترنت رقم بخورد. سرانجام روز جمعه سوم مرداد ماه، خبر رسمی پرتاب پیروزی‌آمیز ماهواره ناهید ۲ به فضا اظهار شد. این پروژه فضایی، که حاصل شراکت گسترده شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی و همکاری‌های بین‌المللی با روسیه است، بی‌تردید از منظر علمی و پیشرفت‌های فناورانه، دستاوردی دیدنی و حائز اهمیت برداشت می‌شود. با این حال، در بین شور و شوق ناشی از این پیروزی علمی، پرسشی بنیادین در ذهن تعداد بسیاری از شهروندان و فعالان حوزه فناوری شکل گرفت: این خبر داغ، دقیقاً برای کدام قسمت از مردم ایران معنی واقعی و ملموس دارد؟

به گزارش رسانه فناوری تکنا، پروژه ماهواره مخابراتی ناهید ۲ در ابعاد کلی خود، یک مطرح فضایی گسترده و پیچیده محسوب می‌شود که دستاوردهای بسیاری را در پی دارد. از جنبه فناوری فضایی، این پرتاب گواهی بر توانمندی‌های رو به رشد ایران در طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره‌های پیشرفته مخابراتی است. در حوزه پژوهش‌های ارتباطی و مخابراتی، ناهید ۲ می‌تواند به گفتن بستری برای آزمایش و اعتبارسنجی نسل‌های تازه فناوری‌های انتقال داده و برقراری ارتباطات در فضای ماورای جو عمل کند. علاوه بر این، گسترش و اجرای این چنین پروژه‌هایی، به تحکیم زیرساخت‌های دانش‌بنیان داخلی و بومی‌سازی هرچه زیاد تر فناوری‌های پیشرفته در صنایع استراتژیک سرزمین پشتیبانی شایانی می‌نماید. از دیدگاه منطقه‌ای نیز، این پیروزی، جایگاه ایران را به گفتن یک بازیگر مهم و توانمند در عرصه فضایی خاورمیانه تثبیت می‌کند.

با این وجود، قضیه اساسی در این بین، شکاف عمیق بین قولهای رسمی و انتظارات واقعی افکار عمومی است. هنگامی که یک مقام دولتی از تریبون رسمی، وعده خبر داغ برای مردم را نقل می‌کند، توقعات جامعه به سمت تغیرات ملموس و سریع در زندگی روزمره سوق اشکار می‌کند. همانطور که هزاران کامنت و بازخورد در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نشان داد قسمت عمده‌ای از مردم انتظار داشتند که این خبر داغ، به گشایشی در فضای اینترنت سرزمین منجر شود؛ به گفتن مثال، از بین بردن فیلترینگ از پلتفرم‌های پرکاربردی نظیر یوتیوب، تلگرام و اینستاگرام که قسمت جدایی‌ناپذیری از ارتباطات اجتماعی، کسب‌وکارها و حتی آموزش آن‌ها شده‌اند. آنچه برای این قشر از جامعه داغ و حیاتی برداشت می‌شود، نه یک دستاورد علمی طویل مدت در مدار زمین، بلکه برگشت امکانات ساده اما الزامی به زیست دیجیتال روزمره‌شان است: ارتباطی آزاد، سریع، پایدار و بدون نیاز به ابزارهای جانبی.

پیروزی‌آمیز بودن پرتاب ماهواره ناهید ۲، در عین حال که ظرفیت‌های مهندسی و فناورانه پویا در سرزمین را به نمایش می‌گذارد، این مسئله را نیز برجسته می‌سازد که با وجود چالش‌ها و تحریم‌های متعدد، ایران توانسته زیرساخت‌هایی را گسترش دهد که تا همین چند سال پیش، فقطً در حد یک رؤیای دور از دسترس به شمار می‌آمدند. فناوری‌های گسترش یافتهای که در مرحله های طراحی، ساخت و هدایت ماهواره ناهید ۲ به کار گرفته شده‌اند، پتانسیل بالایی برای تسری و کاربرد در حوزه‌های دیگر نیز دارند. این قابلیت‌ها می‌توانند به گسترش بسترهای اینترنت ماهواره‌ای بومی، تحکیم خطوط مخابراتی اضطراری در شرایط بحرانی، پایش دقیق منبع های طبیعی، سنجش از راه دور برای مدیریت شهری و کشاورزی، و پشتیبانی به مدیریت بحران در مقیاس ملی پشتیبانی شایانی کنند.

با این حال، باید پافشاری کرد که همه این دستاوردها و پتانسیل‌های آینده، در جایگاه خود مورد قیمت می باشند و نقد مهم فهمید نفس پروژه ناهید ۲ نیست. آنچه به طور جدی مورد نقد و بازدید قرار می‌گیرد، نحوه معارفه این پرتاب به گفتن خبر داغ مورد انتظار مردم است؛ مردمی که اکنون با برتری‌های سریع تر و ملموس‌تری در زندگی روزمره خود دست و پنجه نرم می‌کنند. این برتری‌ها نه در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین، بلکه در از بین بردن مانع ها و بهبود کیفیت زیست دیجیتال آن‌ها نهفته است. شهروندان از خبرهای روزمره، انتظار از بین بردن محدودیت‌های دسترسی به اینترنت، بهبود شدت و پایداری شبکه، و برگشت به شرایط عادی ارتباطی را دارند، نه گامی در فضا که تأثیر مستقیم و سریع بر زندگی آن‌ها ندارد.

ما در دورانی زندگی می‌کنیم که نه تنها قسمت ارتباطی، بلکه کل زیست اقتصادی، اجتماعی و حتی روانی مردم به اتصال پایدار و آزاد دیجیتال گره خورده است. کشورمان، بعد از توانایی یک دوره پرچالش و پرهزینه در ابعاد گوناگون، دچار اختلالات عمیق و گسترده‌ای در شبکه اینترنت شد. قطعی‌های مکرر، کندی‌های طاقت‌فرسا و فیلترینگ بی‌علتپلتفرم‌های حیاتی، نه تنها زندگی روزمره میلیون‌ها نفر را مختل کرده است، بلکه معیشت و بقای تعداد بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط آنلاین را نیز به شدت به خطر انداخته و آن‌ها را زمین‌گیر کرده است. این حالت، سختی روانی و اقتصادی بی‌سابقه‌ای را بر جامعه تحمیل کرده و نیاز به راه‌حل‌های سریع را بیشتر از پیش نمایان ساخته است.

در این چنین فضای پرچالشی، خبر داغ واقعی برای مردم، نه در پرتاب ماهواره به فضا و نه در تست باند KU در مدار جستجو می‌شود. بلکه این خبر داغ، در باز شدن دسترسی به پلتفرم‌های ارتباطی و اجتماعی که زندگی آن‌ها را تسهیل می‌کند، در از بین بردن اختلالات و مانع ها منفعت گیری از ابزارهای دور زدن فیلترینگ که برای دسترسی به محتوای آزاد الزامی شده‌اند، در برگشت مطمعن به بازار دیجیتال که به علت ناپایداری‌ها صدمه دیده است، و در نهایت، در توقف نگاه امنیت‌محور و محدودکننده به اینترنت خلاصه می‌شود. برای ده‌ها هزار کسب‌وکار آنلاین، از فروشگاه‌های کوچک اینستاگرامی گرفته تا فریلنسرها و تولیدکنندگان محتوا، حتی ساده‌ترین امکانات یک اتصال پایدار و آزاد، تبدیل به یک رؤیای دست‌نیافتنی و دور از دسترس شده است.