آشنایی با زندگی بزرگترین واقف ایران از صفویه تا امروز

به نقل از خبرنگار فرهنگی خبررسان از تنسیم، کتاب «حاج حسین آقا ملک، بزرگ واقف تاریخ معاصر ایران» به قلم مرضیه مرتضوی قصاب سرایی نوشته شده است که انتشار کردن ۷ گفتن کتاب از جمله «بنده‌داری در عهد قاجار» و «حاج حسین آقا ملک شخصیت، عمل های، خدمات» و  … را  در کارنامه خود دارد. بیشتر از ۲۷ سال است که در کتابخانه موزه ملی ملک کار می‌کند. تحصیل او در مقطع دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی و اشتغال در کتابخانه و موزه ملی ملک جهت شد که او به نگارش کتاب در رابطه حسین آقا ملک عمل کند که «حاج حسین آقا ملک، بزرگ واقف تاریخ معاصر ایران» دومین تاثییر انتشار شده او در رابطه این بزرگ مرد تاریخ معاصر ایران است.

مرضیه مرتضوی قصاب سرایی در رابطه نگارش کتاب «حاج حسین آقا ملک، بزرگ واقف تاریخ معاصر ایران» او گفت: مقصد از نگارش این تاثییر معارفه شخصیت حاج حسین‌ آقا ملک به گفتن یکی از شخصیت‌های اثرگذار و بزرگ فرهنگی معاصر و بازدید خدمات ارزنده او در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، اجتماعی و بهداشتی است که آشنایی مردم با ایشان جهت جلب توجّه جامعه نسبت به فرهنگ وقف و تشویق هرچه زیاد تر آنان به مبادرت به این سنت حسنه می‌بشود.

واقفی به مثابه یک قانونگذار

 او با اشاره به عرصه شکل گیری کتاب اظهار کرد: در سال۱۳۸۲ وقتی که دانشجوی ارشد تاریخ دانشگاه تهران بودم جستوجو موضوعی برای آخر نامه می‌گشتم که مراجعه چندین نوبت خانم عزت ملک به موزه و اراعه توضیحاتشون در رابطه پدر و کتابخانه و موزه ملی ملک جهت شد که به نوشتن تاثییر ترغیب شوم از این رو با منفعت گیری از منبع های غنی کتابخانه ملی ملک و ۳۰ هزار سند حاضر در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی کار نگارش تاثییر را اغاز کردم و در چندین مرحله برای تکمیل تاثییر با خانم عزت ملک دختر ایشان مصاحبه داشتم . آخر نامه ارشد در سال ۱۳۸۴ تکمیل شد. سپس از پایان آخر نامه نیز هم چنان بر روی این نوشته کار می‌کردم و در سال ۱۳۹۰، آخر‌نامه ارشد را با اراعه کاملتری به طور کتاب «حاج حسین آقا ملک، شخصیت، عمل های و خدمات» انتشار کردم.

این نویسنده که بیشتر از بیست سال عمر خود را صرف مطالعه و تحقیق در رابطه موقوفات ملک کرده است، در ادامه گفت: در سال ۱۳۹۲ که بر روی منبع های دوره قاجار مطالعه می‌کردم به طور اتفاقی به زندگی پدر، پدر بزرگ و زندگی حاج آقا حسین ملک و دیگر رجال دوره قاجار بر می‌خوردم  و یادداشت برداری می‌کردم تصمیم گرفتم به علاوه هزار سند که در کتابخانه ملک می بود تلاش کردم که نسخه کاملتری از زندگی این واقف اراعه کنم، از این رو کتاب «حاج حسین آقا ملک، بزرگ واقف تاریخ معاصر ایران» را نوشتم. روش تحقیق منفعت گیری شده در این کتاب روش تحقیق تاریخی بر پایه اسناد و مدارک حاضر در کتابخانه ملی ملک است.

 مرتضوی اظهار کرد: یکی از نکات قابل دقت در رابطه موقوفات ملک این می بود که ایشان هرجا ملک یا زمینی را وقف می‌کند به آبادانی آن منطقه و تشکیل رفاه برای مردم نیز دقت داشته به طور مثال هنگامی که باغ وکیل آباد را وقف می‌کند همانند یک قانون گذار تصمیم می‌گیرد و چند هزار متر زمین را نیز برای تشکیل سینما، پارک، بیمارستان، مسجد و مدرسه وقف می‌کند و وسایل رفاهی برای مردم منطقه تشکیل می‌کند. ایشان آینده نگر و متفکر  بودند و با هزینه شخصی خود نیز بدون حمایتاز ارگان‌های دولتی همانند شهرداری به احداث اماکن عمومی و جاده و … در اطراف مناطق وقفی همت می‌کردندکه اینگونه حرکت کردن در بین واقفان بی مانند است.

او از حاج حسین آقاملک به گفتن بزرگ مرد تاریخ فرهنگی ایران نام برد که سالیان سال به جهت موقوفاتی که از خود برجای گذاشته نام نیکش بر زبان‌ها جاری خواهد می بود. 

ارادت به امام رضا و تصمیمی بزرگ

 به حرف های این نویسنده، حاج حسین آقا ملک به علت ارادت اختصاصی به حضرت علی بن موسی الرضا(ع) از سال ۱۳۱۶ تا ۱۳۵۰ شمسی طی چند وقف نامه رسمی همه دارایی‌های خود را به آستان آن امام همام وقف کرد. وسعت املاک و مستغلات وقفی وی تا بدان اندازه است که حرف های می‌بشود از زمان صفویه تا کنون رقباتی به این وسعت به آستان قدس رضوی بخشیده نشده است. از این رو بدون ترید می‌توان حاج حسین آقا ملک را بزرگترین واقف آستان قدس رضوی در تاریخ معاصر ایران نامید. موقوفات ملک علاوه بر وسعت از تنوع بسیاری برخوردار است، اراضی مزروعی و مسکونی، باغ عمارت، رودخانه، قنات، کاروانسرا، حمام، مسجد، مدرسه، دکان، سرا، بیمارستان، کتابخانه، موزه و … از جمله رقبات وقفی آن مرحوم به شمار می‌روال.

مرتصوی یادآور شد: کتاب «حاج حسین آقا ملک، بزرگ واقف تاریخ معاصر ایران» از ۵ فصل راه اندازی شده ، در فصل نخست به معارفه و گفتن برخی از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی جد و پدر مرحوم حاج حسین ملک پرداخته می‌بشود . 

در فصل‌های سپس احوالات شخصی و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی حاج حسین آقا ملک در زمان مشروطه مورد بازدید قرار می‌گیرد و در ادامه فرزندان ایشان معارفه خواهد شد. مقوله وقف و انگیزه حاج حسین آقا ملک از وقف و بازدید کیفی وقفنامه های هفتگانه مرحوم ملک در تهران، خراسان و ری، معارفه کتابخانه و موزه ملی ملک به گفتن با اهمیت ترین موقوفه حاج حسین آقا در تهران، معارفه کتب چاپی و اهدا کنندگان کتاب به کتابخانه، تالارها و نمایشگاه‌های موزه ملی ملک،  مسکوکات ایران در دوره باستان و دوره اسلامی ، ساسانی، محل تامین درآمد موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک و عمل های و خدمات عام المنفعه خاندان ملک التجار از دیگر موضوعات نقل شده این کتاب می باشند.

 کتاب «حاج حسین آقا ملک، بزرگ واقف تاریخ معاصر ایران» با شمارگان هزار نسخه، قطع رقعی  از سوی انتشارات به‌نشر انتشار شده و با قیمت ۹۸ هزار تومان در فروشگاه‌های این انتشارات در مشهد مقدس و سراسر سرزمین در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.

انتهای مطلب/