با اهمیت ترین مشکلاتهای مرتبط با تغییرات آب و هوایی در ایران_خبررسان

به گزارش خبررسان، خاورمیانه یکی از دلواپس‌کننده‌ترین نقاط بحران جهانی در ربط با تغییرات آب و هوایی است. علاوه بر این، ایران مثالای منطقه‌ای به حساب می‌آید که همه مظاهر، پیامدها و علل بحران اقلیمی را دارد. بحرانی که در دو دهه قبل به شدت تشدید شده و به چیزی بیشتر از یک چالش ‌محیط زیستی تبدیل شده است. پیامدهای اقتصادی و بهداشتی تشکیل کرده و بر عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و دیپلماتیک تأثیر منفی گذاشته است.

چالش‌های داخلی تغییرات آب و هوایی

ایران یکی از کشورهای صدمه‌پذیر در برابر تغییرات آب و هوایی است. این سرزمین با اتفاق‌هایی همانند خشکسالی، سیل، گرد و غبار و افزایش دما روبه رو است که به طور فزاینده‌ای بر زندگی مردم و اقتصاد سرزمین تأثیر می‌گذارد.

خشکسالی و کم‌آبی

ایران یکی از خشک‌ترین کشورهای جهان است و تغییرات آب و هوایی این مشکل را تشدید کرده است. ایران در طول تاریخ خود با خشکسالی‌های بسیاری روبه رو بوده است. اما در سال‌های تازه، خشکسالی‌ها به طور فزاینده‌ای مکرر و شدیدتر شده‌اند. این خشکسالی‌ها به طور قابل توجهی بر کشاورزی، آب آشامیدنی و کیفیت زندگی مردم تأثیر گذاشته است.

بحران آب

بحران آب در ایران به تغییرات آب و هوایی و ضعف مدیریتی بازمی‌گردد. عامل اول شامل افت بارش و افت جریان رودخانه‌ها می‌شود. در دهه‌ قبل، مقدار بارندگی در ایران افت یافته و جریان رودخانه‌ها نیز به نسبت ۴۴ درصد افت یافته. این نوشته تبدیل افزایش قابل دقت برداشت آب از منبع های زیرزمینی شده است. تعداد چاه‌های آب در ایران نیز در ۳۰ سال قبل به طور چشمگیری از ۴۰ هزار حلقه در اواسط دهه ۱۹۸۰ به ۸۴۰ هزار حلقه رسید. افزایش مصرف آب تبدیل افت ۷۰ درصدی ذخایر آب زیرزمینی در کمتر از سه دهه شده است و این علتکاهش ذخایر سرانه آب شیرین از ۲۶۰۰ مترمکعب در دهه ۱۹۹۰ به کمتر از ۱۲۰۰ مترمکعب در دهه ۲۰۱۰ شده است.

این حالت که حاصل تغییرات آب و هوایی هم هست، ایران را در حالت بحران آبی قرار داده است به طوری که اکنون مطابق رتبه‌بندی نهادهای بین‌المللی، به گفتن یکی از ۱۷ کشوری که به آخر خط نزدیک شده‌اند، شناخته می‌شود. تقریباً ۳۳۴ شهر از ۱۱۵۰ شهر ایران در سال ۲۰۲۲ با بحران آب روبه رو شده‌اند و بیشتر از ۳۴ میلیون نفر در این بحران آب دچار بودند. از هر ۱۰ شهر ایران، هفت شهر، از جمله تهران، تابستان قبل با مشکلاتهای شدید تامین آب آشامیدنی روبه رو بوده‌اند. این حالت مشخص می کند که بحران آب در ایران ناشی از تغییرات آب و هوایی و مصرف نامناسب منبع های آبی است.

به حرف های وزارت کشاورزی، مقدار تشکیل مواد غذایی در هر متر مکعب آب تقریبا یک چهارم نرخ اروپا است. اما بازدید‌ها مشخص می کند که راه حلهای مصرف آب در قسمت کشاورزی سالانه نزدیک به ۶۰ میلیارد مترمکعب هدر رفت آب را رقم می‌زند. چون مقدار منفعت‌وری آب در این قسمت ۳۳ درصد ثابت است که حتی در قیاس با کشورهایی همانند مصر و لیبی پایین محسوب می‌شود. بازدید‌های رسمی مشخص می کند که نزدیک به ۱۳.۶ درصد از آب شیرین تعلق یافته به قسمت عمران در خطوط لوله قدیمی هدر می‌رود. 

این بدان معناست که بحران آب ناشی از تغییرات آب و هوایی و مصرف ناپایدار منبع های آبی از جمله آب‌های زیرزمینی است. علاوه بر این،  زیرساخت‌های رو به زوال خطوط لوله آب و سیستم‌های آبیاری منسوخ، ایران را در اغاز یک بحران لاینحل قرار داده است.

سیل

سیل نیز یکی دیگر از اتفاق‌های طبیعی است که ایران با آن روبه رو است و تغییرات آب و هوایی آن را تشدید می‌کند. سیل‌های تازه در ایران خسارات بسیاری به بار آورده‌اند. این اتفاق، این چنین علتجابجایی مردم و تخریب زیرساخت‌ها شده‌اند.

فرونشست زمین

برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی علتفرونشست زمین در تعداد بسیاری از نقاط ایران شده است. این اتفاق می‌تواند به تخریب زیرساخت‌ها، از جمله جاده‌ها، پل‌ها و ساختمان‌ها منجر شود.

ریزگردها

طوفان‌های گرد و غبار، که به ریزگردها معروف می باشند، به یک مشکل رایج در ایران تبدیل شده‌اند که علاوه بر ضعف‌های مدیریتی حاصل تغییرات آب و هوایی است. این اتفاق می‌تواند علتمشکلات تنفسی و دیگر مشکلات سلامتی شود.

آلودگی هوا

بر پایه گزارش بانک جهانی، تهران یکی از آلوده ترین شهرهای جهان است که حل این مشکل در تهران و دیگر شهرهای بزرگ به علت رشد سریع جمعیت، گسترش صنعتی و افزایش مصرف سوخت فسیلی پیچیده به نظر می‌رسد. رقم های انتشار شده از سوی نهادهای ایرانی حاکی از آن است که تهران  در سال ۲۰۲۱ با ۱۲۳ روز آلودگی شدید هوا روبه رو بوده است. وزارت آموزش و پرورش خبرداد که آلودگی هوا در سال تحصیلی قبل نزدیک به ۶۶ روز مدارس و دانشگاه های تهران را تعطیل کرده است. علاوه بر مسائل مدیریتی، تغییرات آب و هوایی هم بر این بحران می‌افزاید.  

به حرف های منبع های بین المللی، هزینه‌های بهداشتی مرتبط با آلودگی هوا در ایران ۲.۶ میلیارد دلار آمریکا برآورد شده است. علاوه بر این، آلودگی هوا علتاختلال در فعالیت‌های اداری و انسانی، به طور کلی بر قسمت اقتصادی و افت منفعت وری کشاورزی و دامی می‌شود. 

مهاجرت

خشکسالی، کم‌آبی و دیگر پیامدهای تغییرات آب و هوایی می‌تواند مردم را ناچار به مهاجرت از مناطق روستایی به شهرهای بزرگ یا حتی به خارج از سرزمین کند.

پیامدهای منطقه‌ای تغییرات آب و هوایی

بحران تغییرات آب و هوایی در ایران نه تنها برای این سرزمین، بلکه برای کشورهای همسایه نیز پیامدهای منفی دارد. خشکسالی، سیل، گرد و غبار و افزایش دما می‌توانند علتمشکلاتی شوند.

بحران آب

کم‌آبی در ایران می‌تواند به تنش‌های آبی با کشورهای همسایه، به اختصاصی عراق و ترکیه، منجر شود.

مهاجرت

مهاجرت گسترده از ایران می‌تواند به کشورهای همسایه سختی داخل کند.

برای مقابله با بحران تغییرات آب و هوایی در ایران، ملزوم است که اقداماتی در سطح ملی و منطقه‌ای انجام شود.

در سطح ملی

– ایران باید سیاست‌های ملی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی تدوین و اجرا کند. ملزوم است که این سیاست‌ها، شامل اقداماتی برای افت انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای، سازگاری با تغییرات آب و هوایی و افزایش تاب‌آوری سرزمین در برابر این اتفاق باشد.

– ایران باید در عرصه تحقیقات و گسترش در عرصه تغییرات آب و هوایی اندوخته‌گذاری کند. این کار به سرزمین پشتیبانی می‌کند تا راهکارهای جدیدی برای مقابله با این اتفاق اشکار کند.

– ایران باید از منبع های مالی بین‌المللی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی منفعت گیری کند.

– افزایش آگاهی عمومی در رابطه تغییرات آب و هوایی و راهکارهای مقابله با آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

در سطح منطقه‌ای

– کشورهای منطقه باید با یکدیگر همکاری کنند تا با بحران تغییرات آب و هوایی مقابله کنند. این همکاری می‌تواند شامل تبادل اطلاعات، ازمایش ها و منبع های باشد.

– کشورهای منطقه باید برای حل و فصل تنش‌های مرتبط با تغییرات آب و هوایی با یکدیگر همکاری کنند.

– بحران تغییرات آب و هوایی یک تهدید جدی برای ایران و کشورهای همسایه است. برای مقابله با این بحران، ملزوم است که اقداماتی در سطح ملی و منطقه‌ای انجام شود.

– ایران باید به طور جدی به مدیریت پایدار منبع های آب خود بپردازد. این کار شامل اقداماتی همانند افزایش کارایی آبیاری، افت برداشت از آب‌های زیرزمینی و منفعت گیری از آب‌های نامتعارف است.

– ایران باید وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی را افت دهد و به سمت منبع های انرژی تجدیدپذیر همانند انرژی خورشیدی و بادی حرکت کند.

بحران تغییرات آب و هوایی یک تهدید جدی برای ایران و کشورهای همسایه است. برای مقابله با این بحران، ملزوم است که اقداماتی در سطح ملی و منطقه‌ای انجام شود.

اخبار حوزه محیط زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز خبررسان بخوانید.