تحول گفتمان، سینمای اجتماعی را تحت الشعاع قرار داده است_خبررسان

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبررسان از تنسیم، همزمان با چهل و سومین جشنواره فیلم فجر، نشست «بازدید تاثیرات فیلم‌های اجتماعی حاضر در ادوار جشنواره فیلم فجر بر حقیقت اجتماعی جامعه» برگزار شد.

در این جلسه، داود طالقانی پژوهشگر سینما و فاطمه ترکاشوند روزنامه‌نگار وجود داشتند و اجرای آن را امیرمحمد بهامیر برعهده داشت.

بهامیر با اشاره به نوشته این جلسه او گفت: این نشست با نوشته سینمای اجتماعی برگزار می‌شود؛ ژانری که وجود خارجی ندارد و ما می‌خواهیم به این سوال جواب بدهیم که آیا سینمای اجتماعی ناظر بر حقیقت جامعه ما هست یا خیر؟ برای جواب به این سوال، کار تحقیقاتی کردیم و با منفعت گیری از تحلیل موضوعی، ۳۰ فیلم سینمایی که در ۶ سال تازه در قسمت بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر نامزد شده بودند را بر پایه ۷ شاخص مورد بازدید قرار دادیم.

ترکاشوند در جواب به این سوال که آیا ژانر اجتماعی در سینما وجود خارجی دارد یا خیر، او گفت: این قضیه موضوعی است که مورد توافق نیست. یقیناً ادعاهایی وجود دارد که در سال‌های تازه به علت موج سنگین فیلم‌های اجتماعی که در کشورمان ساخته شده و در دنیا نیز دیده شده است، تعدادی مولفه تکرارپذیر در این آثار چه از نظر فرمی و چه از نظر محتوایی تشکیل شده است که احتمالا بتوان آنها را به گفتن مولفه‌های ژانری دانست.

او گفت: با این حال، ژانری به نام ژانر اجتماعی مورد توافق نیست. کما این که در چند سال تازه نیز ساخت فیلم با موضوعات اجتماعی افول جدی اشکار کرده است.

داوود طالقانی در جواب به همین سوال او گفت: اگر بخواهیم از نظر سنت‌ها به این سوال جواب بدهیم، منفی است، چرا که یکسری ژانرهای از پیش تعریف شده داریم که مورد توافق است. حتی اگر بخواهیم تعداد فیلم‌های زیاد با موضوعات اجتماعی در سال‌های تازه را ملاک قرار بدهیم، باز هم جواب منفی است. با این حال، از منظری دیگر، احتمالا بتوان سینمای اجتماعی را یک ژانر دانست، اما ژانری که با الفاظ و ادبیات سینمایی همخوانی ندارد، بلکه سینمایی است که دارای یک نوع گونه‌شناسی خاص است.

او همین طور گفت: این گونه سینمایی، بازتابی از مسائل اجتماعی است که در کشورهای دیگر نیز در مقاطع خاص وقتی مثالهای هم ارز آن وجود داشته است. با این وجود اصرار می‌کنم که در سینمای اجتماعی یک عنصر بنیادین وجود دارد که آن را از دیگر ژانرها به اختصاصی درام جدا می‌کند. این عنصر بنیادین این است که ساختارهای اجتماعی، شخصیت‌ها را در خود حل و هضم می‌کنند. به عبارت دیگر در این گونه از فیلم‌ها، افراد و آدم‌ها نمی توانند از بعد ساختارهای اجتماعی بربیایند.

ترکاشوند در جواب به سوال فرد دیگر درمورد این که سینمای اجتماعی زیاد تر باید امیدبخش باشد یا نقاط تیره را به نمایش بکشد، او گفت: نظرات مختلفی درمورد این که رسالت هنر و هنرمند در این حوزه چیست، وجود دارد اما معتقدم در فضای فرهنگی اجتماعی ایران امروز، بعد از یکی دو دوره تحول گفتمان، فشارها بر روی فیلمساز برای این که فیلمش باید به اراعه نوعی دیدگاه یا اراعه یک مطلب بپردازد، زیاد کمتر شده است. فراموش نکنید که در چند سال تازه، تغییرات بنیادینی تشکیل شده و تمایل به سپس تجاری‌سازی در سینما و کسب سود زیاد زیاد تر شده است و همین نوشته سینمای اجتماعی را به شدت تحت الشعاع قرار داده است.

به عبارت دیگر، درست است که گریزی از مسائل اجتماعی نیست، اما توقعات از فیلمساز اجتماعی برای این که فیلمش به اراعه یک مطلب بپردازد، کم شده است. در این شرایط باید بپرسیم که کارگردان به چه چیزی فکر می‌کند و ماموریت او چیست؟ آیا تصمیم دارد تماشاگر را از یک بزهکاری اجتماعی دور کند؟ یقیناً معتقدم که فیلم‌های حاکمیت باید از این نگاه که فیلمساز جدا گانه چه بسازد و من چه بسازم، فاصله بگیرد.

طالقانی به اراعه یک دسته‌بندی از موضوعات فیلم‌های اجتماعی پرداخت و او گفت: اگر بپذیریم که سینمای اجتماعی یک بازنمایی از حقیقت باشد، این قضیه مورد او گفت و گو است که اگر این بازنمایی با حقیقت تطابق داشته باشد، در حقیقت آینه‌ای از جامعه در فیلم نشان داده می‌شود. از سویی دیگر، برخی فیلم‌های اجتماعی، برخی موضوعاتی که برجسته نبوده است را برجسته می‌کنند و برخی فیلم‌ها به تشکیل یک تحول اجتماعی منجر خواهد شد که باید او گفت این چنین فیلم‌هایی در نقطه پایانی کارکرد سینما بر موضوعات اجتماعی می باشند.

وی در جواب به این سوال که چرا فیلم‌های سینمایی با موضوعات اجتماعی راهکار نشان نمی‌دهند، او گفت: انتظار بسیاری است که از فیلمساز بخواهیم این چنین کاری بکند؛ در شرایطی که خود سیاستگذار نمی‌تواند راه حل نشان بدهد، چطور انتظار داریم فیلمسازی که نه تخصصص دارد و نه سیاستگذاری در این حوزه را بلد است، راهکار نشان بدهد؟ به نظرم فیلمساز فقط می‌تواند به جامعه و سیاستگذار خط بدهد و نشان بدهد که مشکل از کجاست.

انتهای مطلب/